Egzogenne kwasy tłuszczowe

Ten artykuł od 2011-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Kwasy tłuszczowe egzogenne (NNKT – niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, ang. EFA – essential fatty acid) nazywane też kwasami niezbędnymi – grupa kwasów tłuszczowych, które nie mogą być syntetyzowane w organizmie zwierzęcym, w tym również człowieka, i muszą być dostarczane w pożywieniu, w przeciwieństwie do kwasów endogennych. Żywienie pokarmami ubogimi w niezbędne kwasy tłuszczowe może doprowadzić do zaburzeń chorobowych.

Rodzaje

Wśród nienasyconych kwasów tłuszczowych wyróżnia się grupę wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które zawierają więcej niż jedno wiązanie podwójne węgiel-węgiel w łańcuchu węglowodorowym reszty kwasowej. Są one niezbędnym elementem diety człowieka (stanowią grupę tzw. witamin F), gdyż są potrzebne do tworzenia ważnych związków, np. prostaglandyn. Ważniejsze niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe u człowieka to:

• kwas linolowy (typu ω−6)
• kwas α-linolenowy (typu ω−3)

Z tych kwasów tłuszczowych organizm ludzki może zsyntetyzować inne potrzebne mu kwasy tłuszczowe.

NNKT pod nazwą witamina F są stosowane w lecznictwie. Wskazaniem do stosowania są m.in. choroby skóry.

Poza efektami korzystnymi dla zdrowia, NNTK typu ω−6 mają też właściwości prozapalne i zwiększające utlenianie. W badaniach na szczurach stwierdzono, że spożywanie dużych ilości oleju słonecznikowego (20% masy pożywienia) prowadzi do niekorzystnych zmian w mięśniu sercowym^[1].

Skutki niedoboru

Niedobór NNKT:

• może powodować choroby skóry (łupież)^[2]
• powoduje zwiększenie utraty wody w organizmie
• w czasie ciąży może doprowadzić do niedorozwoju płodu

Występowanie

Występują głównie w tłuszczach zwierząt wodnych i olejach roślinnych^[2].

Kwasy wielonienasycone:

• linolowy (LA) – olej krokoszowy, kukurydziany, słonecznikowy, sojowy, arachidowy, rzepakowy, oliwa
• α-linolenowy (ALA) – olej lniany, rzepakowy, z orzechów włoskich
• γ-linolenowy (GLA) – olej z ogórecznika lekarskiego^[3], wiesiołka, czarnej porzeczki, konopny
• arachidonowy (AA) – produkty pochodzenia zwierzęcego, mięso
• eikozapentaenowy (EPA) – algi, łosoś, olej rybi (dorsz)
• dokozaheksaenowy (DHA) – olej z makreli, niektóre algi, nasiona lnu

Zobacz też

• kwasy tłuszczowe
• kwasy tłuszczowe omega-3
• kwasy tłuszczowe omega-6
• tłuszcze trans
• substancja egzogenna
• Israeli paradox(ang.)

Przypisy