Ehud Barak

Ehud Barak

‏ברק אהוד‎

Imię i nazwisko po urodzeniu	Ehud Borg
Data i miejsce urodzenia	12 lutego 1942 Miszmar ha-Szaron
Premier Izraela
Okres	od 6 lipca 1999 do 7 marca 2001
Przynależność polityczna	Partia Pracy
Poprzednik	Binjamin Netanjahu
Następca	Ariel Szaron
Przewodniczący Izraelskiej Partii Pracy
Okres	od 1997 do 2001
Poprzednik	Szimon Peres
Następca	Binjamin Ben Eli’ezer
Przewodniczący Izraelskiej Partii Pracy
Okres	od 2007 do 2011
Poprzednik	Amir Perec
Następca	Szelli Jachimowicz
Przewodniczący partii Demokratyczny Izrael
Okres	od czerwiec 2019

Ehud Barak

‏אהוד ברק‎

(c) IDF Spokesperson's Unit, CC BY-SA 3.0 raw alluf Ehud Barak
generał porucznik (raw alluf)
Data i miejsce urodzenia	12 lutego 1942 Miszmar ha-Szaron
Przebieg służby
Lata służby	1959–1995
Siły zbrojne	Siły Obronne Izraela
Jednostki	Sajjeret Matkal 401 Brygada
Stanowiska	dowódca Sajjeret Matkal (1971–1973) dowódca 401 Brygady (1973) szef Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela (1991–1995)
Główne wojny i bitwy	wojna sześciodniowa, wojna na wyczerpanie, wojna Jom Kipur, wojna libańska
Odznaczenia

Ehud Barak, ur. jako Ehud Borg (ur. 12 lutego 1942 w kibucu Miszmar ha-Szaron) – izraelski polityk i wojskowy, premier w latach 1999–2001^[1], wicepremier, minister i poseł, w latach 2007–2011 lider Izraelskiej Partii Pracy. Stał na czele dwudziestego ósmego rządu Izraela.

Przed rozpoczęciem kariery politycznej przez wiele lat służył w Siłach Obronnych Izraela. W latach 1991–1995 był szefem Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela.

Życie osobiste

Urodził się jako Ehud Borg^[2] w kibucu Miszmar ha-Szaron, położonym na równinie Szaron w centralnym regionie mandatowej Palestyny. Był najstarszym z czterech synów Estery i Israela Borg. Jego dziadkowie ze strony ojca, Frieda i Reuwen Borg, zostali zamordowani w 1912 w Puszołatach na Litwie (wówczas Imperium Rosyjskie). Dziadkowie ze strony matki, Elka i Szmuel Godin zginęli obozie zagłady Żydów w Treblince podczas Holocaustu.

Ehud zmienił nazwisko w 1959. Podczas służby wojskowej poznał swoją przyszłą żonę, Nawę z domu Kohen. Rozwiedli się w sierpniu 2003. Następnie, 30 lipca 2007 Ehud poślubił Nili Priel.

Kariera zawodowa

Gen. Ehud Barak podczas uroczystości odznaczenia medalem Legion of Merit

Służba wojskowa

Ehud Barak w dniu 8 listopada 1959 wstąpił do Sił Obronnych Izraela. Po przejściu podstawowego szkolenia wojskowego rozpoczął służbę w 9 Batalionie Piechoty. Bardzo szybko został dostrzeżony przez dowódców i zakwalifikowany do elitarnej jednostki Sajjeret Matkal. Z tego okresu służby niewiele informacji zostało odtajnionych. Wiadomo, że w latach 1963–1964 uczestniczył jako dowódca grupy rekonesansowej w operacjach „Haluc” i „Szrakrak” w Egipcie, podczas których izraelscy komandosi zdobyli informacje wywiadowcze o dyslokacji egipskich wojsk. Operacje te zostały uznane za kluczowe do osiągnięcia zwycięstwa w wojnie sześciodniowej w 1967^[3]. W maju 1972 w przebraniu technika uczestniczył w akcji uwolnienia zakładników z porwanego samolotu „Sabena”. W kwietniu 1973 w przebraniu kobiety osobiście uczestniczył w operacji „Źródło Młodości” w centrum Bejrutu (Liban). W jej trakcie zabito najważniejszych członków palestyńskiej organizacji terrorystycznej Czarny Wrzesień, którzy odpowiadali za zamach na izraelskich olimpijczyków w Monachium^[4]. Pierwsze wyróżnienie Medalem za Wybitną Służbę otrzymał w 1963 za przeprowadzenie tajnej operacji wywiadowczej na terytorium Syrii^[5]. Okoliczności przyznania pozostałych odznaczeń są utajnione. W latach 1971–1973 Ehud Barak dowodził jednostką Sajjeret Matkal.

W trakcie trwania służby wojskowej, w 1968 zdobył licencjat z fizyki i matematyki na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. W 1973 Barak rozpoczął studia inżynierskie na Uniwersytecie Stanforda (w Stanach Zjednoczonych). Na wieść o wybuchu wojny Jom Kipur pośpiesznie powrócił do Izraela i objął dowództwo nad 100. Batalionem Pancernym. Był to pośpiesznie zebrany batalion czołgów, utworzony z żołnierzy rezerwy. Mimo to Barak brawurowym manewrem na Synaju uratował batalion spadochroniarzy dowodzony przez Icchaka Mordechaja. Po wojnie objął dowództwo 401. Brygady Pancernej, a następnie dowodził rezerwową dywizją pancerną. W 1978 zdobył tytuł magistra w inżynierii systemów gospodarczych na Uniwersytecie Stanforda w Palo Alto w Kalifornii.

W 1982 awansował na pułkownika (alluf miszne) i został mianowany szefem Dyrekcji Planowania Sił Obronnych Izraela. Podczas wojny libańskiej był zastępcą dowódcy wschodniej kolumny. W 1983 został szefem wywiadu wojskowego Aman, a następnie w 1986 został powołany do Północnego Dowództwa. W latach 1987–1991 był zastępcą szefa sztabu generalnego. W okresie tym odpowiadał za działania jednostek specjalnych na Zachodnim Brzegu.

Szef Sztabu Generalnego

W dniu 1 kwietnia 1991 otrzymał awans na generała porucznika (raw alluf) został 14. szefem Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela.

Jako szef sztabu był odpowiedzialny za bezpieczne realizowanie uzgodnień dotyczących wycofania izraelskich wojsk z Gazy i Jerycha w ramach zawartego w 1993 porozumienia z Oslo. Następnie brał udział w sformowaniu wojskowej części traktatu pokojowego z Jordanią, który został podpisany w 1994. W tym samym roku uczestniczył także w rozmowach z Syrią i Libanem^[6]. W dniu 1 stycznia 1995 ustąpił z urzędu szefa Sztabu Generalnego.

Kariera polityczna

Po zakończeniu kariery wojskowej Ehud Barak zaangażował się w życie polityczne w Izraelskiej Partii Pracy. W dniu 7 lipca 1995 premier Icchak Rabin mianował Baraka ministrem spraw wewnętrznych. Rabin został jednak zamordowany 4 listopada 1995. Gdy Szimon Peres tworzył nowy rząd, Barak ponownie został ministrem spraw wewnętrznych. Pełnił swoje obowiązki do 1996, kiedy to został wybrany do XIV Knesetu i zaangażował się w działalność parlamentarnego komitetu spraw zagranicznych i obrony. Po wewnętrznych wyborach w Izraelskiej Partii Pracy w czerwcu 1997 został jej przywódcą^[6]. Na konwencji partii we wrześniu 1997 przeprosił jej członków za błędy popełnione w przeszłości.

Premier

Wizyta Ehuda Baraka w Pentagonie (1999)

W 1999 Ehud Barak w wyborach parlamentarnych poprowadził do zwycięstwa blok partii lewicowych Jeden Izrael. Wybory były wielkim zwycięstwem lewicy, która jednak nie zdołała uzyskać samodzielnej większości w XV Knesecie. Wiele kontrowersji wywołała decyzja o utworzeniu koalicji z religijną partią Szas, która zgodziła się na warunki Baraka. Szas postawił warunek, że ich lider Arje Deri zajmie się przeprowadzeniem reformy antykorupcyjnej w izraelskich partiach politycznych. Kontrowersje rodziły się z faktu, że Arje Deri był skazanym za korupcję przestępcą. Było to o tyle dziwne, iż w czasie kampanii wyborczej Barak obiecywał, że po objęciu władzy skończy z „korupcyjnym” sponsorowaniem instytucji religijnych pod naciskiem partii religijnych pokroju Szas, pełniących najczęściej w stabilności koalicyjnych rządów rolę „języczka u wagi”. Wkrótce potem, na skutek oddania członkowi Szas stanowiska wiceministra edukacji, członkowie liberalnego ugrupowania Merec na znak protestu wyszli z rządu. Nie oznaczało to końca ustępstw na rzecz ortodoksów. Podczas kadencji Baraka weszło w życie tzw. prawo Tal, zwalniające ze służby wojskowej część religijnych mężczyzn i kobiet.

6 lipca 1999 Ehud Barak został zaprzysiężony na 10. premiera Izraela. W skład koalicji rządowej wchodziły: blok Jeden Izrael, Szas, Merec, Narodowa Partia Religijna, Zjednoczony Judaizm Tory i Jisra’el ba-Alijja. Barak poza funkcją premiera pełnił równocześnie obowiązki Ministra Obrony. Ministrem finansów był Awraham Szochat, a ministrem spraw zagranicznych Dawid Lewi.

Bardzo szybko pojawiły się trudności w utrzymaniu koalicji rządzącej. 5 września 1999 religijna partia Zjednoczony Judaizm Tory wystąpiła z koalicji na znak protestu przeciwko przeniesieniu turbiny przez przedsiębiorstwo energetyczne w szabat. Jeszcze większe kłopoty pojawiły się w marcu 2000, kiedy rzeczywiście koalicja rozpadła się, a wielu jej członków łamało dyscyplinę partyjnego głosowania w parlamencie. Przyczyną rozpadu koalicji było zmuszenie wicepremiera i ministra transportu Icchaka Mordechaja do ustąpienia z urzędów na skutek oskarżenia o przestępstwa na tle seksualnym. Pod koniec swojej kadencji Ehud Barak przygotowywał szereg ustaw mających na celu przeprowadzenie rozdzielenia państwa od synagogi, jednak z powodu braku wystarczającego poparcia politycznego, wycofał się z tych planów.

Ehud Barak zaangażował się również w proces pokojowy, dążąc do osiągnięcia porozumień pokojowych z arabskimi sąsiadami. 3 stycznia 2000 rozpoczął się maraton rozmów izraelsko-syryjskich w Shepherdstown. Na czele izraelskiej delegacji stał Barak, a na czele syryjskiej delegacji Faruk asz-Szara. W rozmowach uczestniczyli amerykański prezydent Bill Clinton i sekretarz stanu Madeleine Albright. Rozmowy zakończyły się niepowodzeniem 11 stycznia.

Ehud Barak (po lewej) z Billem Clintonem i Jasirem Arafatem

Impas w rozmowach z Syrią odbił się niekorzystnie na sytuacji w strefie bezpieczeństwa w południowym Libanie. Siły Obronne Izraela planowały zakończenie operacji wycofywania się ze strefy bezpieczeństwa na 6 lipca 2000. W tym momencie Armia Południowego Libanu miała stać się częścią libańskiej armii. W momencie załamania się rozmów izraelsko-syryjskich, dowództwo Armii Południowej Libanu uznało, że po wycofaniu się izraelskiej armii nie zdołają przetrwać w Libanie. Nastąpił więc rozpad tej armii, a jej żołnierze zaczęli masowo opuszczać swoje jednostki. Niektórzy z nich uciekali do Izraela. W takiej sytuacji Siły Obronne Izraela przyspieszyły wycofywanie z południowego Libanu, które ukończono 24 maja.

W lipcu 2000 Ehud Barak rozpoczął negocjacje z przewodniczącym Autonomii Palestyńskiej Jasirem Arafatem. Rozmowy prowadzono w Camp David, z udziałem amerykańskiego prezydenta Billa Clintona. Barak złożył Arafatowi propozycję zakończenia konfliktu izraelsko-palestyńskiego, idąc na największe ustępstwa w dziejach (m.in. uznając podział Jerozolimy na części żydowską i arabską, w której miałaby powstać stolica przyszłego państwa palestyńskiego). Arafat jednak odrzucił te propozycje. W konsekwencji, 28 września 2000 wybuchło palestyńskie powstanie intifada Al-Aksa. Wobec fiaska wysiłków pokojowych i rozpadu koalicji rządowej, Ehud Barak ogłosił 10 grudnia przyspieszone wybory. Swoje obowiązki pełnił do 7 marca 2001, kiedy to przegrał w bezpośrednie wybory premiera z liderem opozycyjnego Likudu, Arielem Szaronem. Po klęsce wyborczej Barak zrezygnował z funkcji przewodniczącego Partii Pracy i wycofał się z życia politycznego.

Praca w biznesie

Po odejściu z polityki Ehud Barak zaangażował się w biznesie. Pracował jako doradca i partner kilku amerykańskich spółek zajmujących się między innymi sprawami bezpieczeństwa. Włączył się w rozwój jednego z funduszy inwestycyjnych, oraz był prezesem firmy SCP Gilat Satcom, która oferowała usługi komunikacyjne przy wykorzystaniu satelitów telekomunikacyjnych. Był także powiązany z amerykańską firmą informatyczną Electronic Data Systems (EDS) i Ofer Glazer, która próbowała wykorzystać łupki bitumiczne w Jordanii i na pustyni Negew^[7].

Powrót do polityki

Ehud Barak (po lewej) i Condoleezza Rice

W dniu 5 listopada 2004 Ehud Barak ogłosił swój powrót do życia politycznego. W 2005 zgłosił chęć startu w wewnątrzpartyjnych wyborach na szefa Izraelskiej Partii Pracy w listopadzie. Jednakże z powodu niskich szans dawanych mu sondażach przedwyborczych wycofał się z planów kandydowania i poparł Szimona Peresa. Gdy ten ostatni przegrał na rzecz Amira Pereca i opuścił partię, Barak ogłosił, iż pozostanie w jej szeregach, pomimo nie najlepszych stosunków z nowym liderem. Zadeklarował także, iż nie będzie ubiegał się o miejsce w parlamencie.

12 czerwca 2007 zwyciężył w wewnątrzpartyjnych wyborach Izraelskiej Partii Pracy i został jej przewodniczącym. Jednocześnie został wicepremierem i ministrem obrony w rządzie Ehuda Olmerta, zastępując na tych stanowiskach byłego lidera ugrupowania, Amira Pereca. Po utworzeniu rządu Binjamina Netanjahu 31 marca 2009 ponownie otrzymał tekę ministra obrony. Został również wicepremierem.

W 2011 dokonał rozłamu w Partii Pracy i założył ugrupowanie Niepodległość (Azmaut)^[8].

26 czerwca 2019 roku zapowiedział, że utworzy nową partię i weźmie udział w kampanii do wrześniowych wyborów. Uznał, że Niebiesko-Biali nie mają siły, żeby zmobilizować elektorat przeciw Likudowi. Na konferencji prasowej towarzyszył mu m.in. Ja’ir Golan – były zastępca Szefa Sztabu Sił Obronnych Izraela^[9]. Nowa partia będzie się nazywać Demokratyczny Izrael^[10]. Pod koniec lipca ogłoszono, że ugrupowanie weszło w skład lewicowej koalicji wyborczej Obóz Demokratyczny współtworzonej przez Merec z nowym przewodniczącym Niccanem Horowicem oraz Ruch Zielonych pod przywództwem Setaw Szafir^[11].

Odznaczenia

Medal za Wybitną Służbę, 4 razy Medal Szefa Sztabu, Legion of Merit

Przypisy

Bibliografia

• Ehud Barak (ang.) – profil na stronie Knesetu.

Agencja Wywiadu Wojskowego Aman

Dyrektorzy

Isser Be’eri (1948-1949) Chaim Herzog (1949-1950) Binjamin Gibli (1950-1955) Jehoszafat Harkabi (1955-1959) Chaim Herzog (1959-1962) Me’ir Amit (1962-1963) Aharon Jariw (1964-1972) Eli Zeira (1972-1974) Szelomo Gazit (1974-1978) Jehoszua Sagi (1979-1983) Ehud Barak (1983-1985) Amnon Szahak (1986-1991) Uri Sagi (1991-1995) Mosze Ja’alon (1995-1998) Amos Malka (1998-2002) Aharon Ze’ewi-Farkasz (2002-2005) Amos Jidlin (2005-2010) Awiw Kochawi (2010-20134) Herci Halewi (od 2014)

• Zobacz też: Mosad (agencja wywiadowcza)
• Lakam (wywiad nuklearny)
• Szin Bet (kontrwywiad)