Eivind Astrup

Eivind Astrup
Data i miejsce urodzenia	17 września 1871 Kristiania
Data i miejsce śmierci	27 grudnia 1895 Folldal
Zawód, zajęcie	polarnik, odkrywca
Narodowość	Norweg
Odznaczenia

Trasy wprawy Peary’ego i Astrupa przez północno-zachodnią Grenlandię (181–1892) oraz wyprawy Astrupa z Kolotengvą (1893–1894), mapa sporządzona przez Astrupa

Eivind Astrup (ur. 17 września 1871 w Kristianii, zm. 27 grudnia 1895 w Folldal) – norweski polarnik i odkrywca, uczestnik wypraw Roberta Peary’ego na Grenlandię.

Życiorys

Urodził się 17 września 1871 roku w Kristianii^[1]. Jego rodzicami byli kupiec Harald Astrup (1831–1914) i Emilie Johanne Smith (1836–1915)^[1]. Miał siostrę Hannę (1869–1933) i trzech braci: architektów Thorvalda (1876–1940) i Henninga (1864–1896) oraz polityka Sigurda (1873–1949)^[2].

Po ukończeniu gimnazjum kupieckiego w 1889 roku wyjechał do brata w Stanach Zjednoczonych, by kontynuować naukę^[1]. Marząc o ucieczce od cywilizacji, nosił się z zamiarem wyjazdu do Afryki, lecz po przeczytaniu ogłoszenia Roberta Peary’ego (1856–1920) o ekspedycji do północnej Grenlandii zgłosił się wiosną 1891 roku do Peary’ego i został przyjęty na członka wyprawy^[3]. Prawdopodobnie Astrup zawyżył swój wiek, zaś Peary docenił jego umiejętność jazdy na nartach^[1], zatrudniając go jako eksperta do spraw narciarstwa^[4].

Wyprawa do północnej Grenlandii (1891–1892)

Wyprawa Peary’ego wyruszyła z Nowego Jorku na statku „Kite” 6 czerwca 1891 roku^[4]. W ekspedycji obok Astrupa brali udział: lekarz i etnograf Frederick Albert Cook (1865–1940), ornitolog i myśliwy Langdon Gibson i meteorolog John M. Verhoeff^[4]. Peary zabrał również swoją żonę, która miała pełnić funkcję kucharza i służącej^[4]. Wyprawa urządziła bazę do przezimowania przy MacCormick Fjord w Cieśninie Smitha^[4]. Peary jeszcze na statku złamał nogę i musiał zostać w bazie^[4]. Astrup, Cook, Gibson i Verhoeff popłynęli łodzią na wyspy Kiatak i Appasuak, by polować i nawiązać kontakty z Inuitami^[4]. W maju 1892 roku Peary, Cook, Gibson i Astrup rozpoczęli badanie najbardziej na północ wysuniętej części Grenlandii^[4], używając psich zaprzęgów, nart i rakiet śnieżnych^[1]. Po przebyciu ok. 240 km Cook i Gibson zawrócili, a Peary i Astrup kontynuowali wyprawę dalej z 13 psami^[4]. W lipcu w trudnych warunkach (m.in. doskwierał im brak żywności) dotarli do Independence Fjord na wschodnim wybrzeżu^[1]. Peary przekonany był, że dotarli do północnego krańca, co przemawiało za tym, że Grenlandia jest wyspą^[4]. Po ponad trzech miesiącach podróży i ponad 2000 km powrócili do bazy^[1]. Verhoeff zaginął podczas jednej z jego samotnych wypraw na lodowiec i po kilku dniach bezskutecznych poszukiwań wyprawa powróciła do Stanów Zjednoczonych 24 sierpnia 1892 roku^[4]. Głównym osiągnięciem ekspedycji było zbadanie północnego i północno-wschodniego krańca Grenlandii oraz przeprowadzenie badań etnograficznych na terenach zamieszkałych przez Innuitów^[1]. Astrup wrócił tryumfalnie do Norwegii jesienią 1892 roku i jako najmłodszy w historii został mianowany kawalerem Orderu Świętego Olafa^[1].

Wyprawa do Grenlandii (1893–1894)

Uczestniczył także w następnej wyprawie Peary’ego do Grenlandii w latach 1893–1894^[1]. Peary zebrał 14 uczestników, by zbadać w trzech grupach północ Grenlandii i podjąć próbę dotarcia na biegun północny^[4]. Wyprawa wyruszyła z Filadelfii na statku „Falcon” 26 czerwca 1893 roku^[4]. Baza do przezimowania została założona w Bowdoin Fjord^[4]. Złe warunki pogodowe i zatrucie pokarmowe doprowadziły do fiaska wyprawy w głąb Grenlandii^[4]. Osłabiony Astrup nie dołączył do Peary’ego, zamiast tego wraz z innuickim przyjacielem Kolotengvą przebył 1300 km psim zaprzęgiem wzdłuż północnego wybrzeża Zatoki Melville’a i sporządził mapę regionu^[1].

Po powrocie, w uznaniu zasług w badaniach Grenlandii Astrup otrzymał od Królewskiego Towarzystwa Geograficznego Murchison Grant^[5].

Śmierć

Planował udział w kolejnych wyprawach polarnych, lecz zaczęło zawodzić go zdrowie^[1]. Tor Bomann-Larsen w biografii Roalda Amundsena przytacza relacje Amundsena o informacji od Cooka, że Astrup cierpiał na syfilis^[1].

W Boże Narodzenie 1895 roku Astrup pojechał do Hjerkinn, gdzie samotnie wybrał się w góry i nigdy nie wrócił^[1]. Jego ciało odnaleziono miesiąc później, a okoliczności jego śmierci pozostają niejasne – mógł być to nieszczęśliwy wypadek z bronią lub samobójstwo^[1]. Uważa się, że zmarł 27 grudnia 1895 roku^[1].

Publikacje

• 1895: Blandt Nordpolens naboer^[1]

Przypisy

Bibliografia

• Eivind Astrup: With Peary near the Pole. Cambridge University Press, 1898. ISBN 978-1-108-07096-6. [dostęp 2019-08-05]. (norw.)
• Susan Barr: Eivind Astrup. W: I Norsk biografisk leksikon. 2009-02-13.
• Terje Bratberg: Astrup. W: I Norsk biografisk leksikon. 2017-11-20. (norw.)
• Peary, Robert. W: William James Mills: Exploring Polar Frontiers: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. (ang.)

Linki zewnętrzne

• Eivind Astrup (norw.). polarhistorie.no. [dostęp 2019-08-05].