Eivind Astrup

Eivind Astrup
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia17 września 1871
Kristiania
Data i miejsce śmierci27 grudnia 1895
Folldal
Zawód, zajęciepolarnik, odkrywca
NarodowośćNorweg
Odznaczenia
Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa
Trasy wprawy Peary’ego i Astrupa przez północno-zachodnią Grenlandię (181–1892) oraz wyprawy Astrupa z Kolotengvą (1893–1894), mapa sporządzona przez Astrupa

Eivind Astrup (ur. 17 września 1871 w Kristianii, zm. 27 grudnia 1895 w Folldal) – norweski polarnik i odkrywca, uczestnik wypraw Roberta Peary’ego na Grenlandię.

Życiorys

Urodził się 17 września 1871 roku w Kristianii[1]. Jego rodzicami byli kupiec Harald Astrup (1831–1914) i Emilie Johanne Smith (1836–1915)[1]. Miał siostrę Hannę (1869–1933) i trzech braci: architektów Thorvalda (1876–1940) i Henninga (1864–1896) oraz polityka Sigurda (1873–1949)[2].

Po ukończeniu gimnazjum kupieckiego w 1889 roku wyjechał do brata w Stanach Zjednoczonych, by kontynuować naukę[1]. Marząc o ucieczce od cywilizacji, nosił się z zamiarem wyjazdu do Afryki, lecz po przeczytaniu ogłoszenia Roberta Peary’ego (1856–1920) o ekspedycji do północnej Grenlandii zgłosił się wiosną 1891 roku do Peary’ego i został przyjęty na członka wyprawy[3]. Prawdopodobnie Astrup zawyżył swój wiek, zaś Peary docenił jego umiejętność jazdy na nartach[1], zatrudniając go jako eksperta do spraw narciarstwa[4].

Wyprawa do północnej Grenlandii (1891–1892)

Wyprawa Peary’ego wyruszyła z Nowego Jorku na statku „Kite” 6 czerwca 1891 roku[4]. W ekspedycji obok Astrupa brali udział: lekarz i etnograf Frederick Albert Cook (1865–1940), ornitolog i myśliwy Langdon Gibson i meteorolog John M. Verhoeff[4]. Peary zabrał również swoją żonę, która miała pełnić funkcję kucharza i służącej[4]. Wyprawa urządziła bazę do przezimowania przy MacCormick Fjord w Cieśninie Smitha[4]. Peary jeszcze na statku złamał nogę i musiał zostać w bazie[4]. Astrup, Cook, Gibson i Verhoeff popłynęli łodzią na wyspy Kiatak i Appasuak, by polować i nawiązać kontakty z Inuitami[4]. W maju 1892 roku Peary, Cook, Gibson i Astrup rozpoczęli badanie najbardziej na północ wysuniętej części Grenlandii[4], używając psich zaprzęgów, nart i rakiet śnieżnych[1]. Po przebyciu ok. 240 km Cook i Gibson zawrócili, a Peary i Astrup kontynuowali wyprawę dalej z 13 psami[4]. W lipcu w trudnych warunkach (m.in. doskwierał im brak żywności) dotarli do Independence Fjord na wschodnim wybrzeżu[1]. Peary przekonany był, że dotarli do północnego krańca, co przemawiało za tym, że Grenlandia jest wyspą[4]. Po ponad trzech miesiącach podróży i ponad 2000 km powrócili do bazy[1]. Verhoeff zaginął podczas jednej z jego samotnych wypraw na lodowiec i po kilku dniach bezskutecznych poszukiwań wyprawa powróciła do Stanów Zjednoczonych 24 sierpnia 1892 roku[4]. Głównym osiągnięciem ekspedycji było zbadanie północnego i północno-wschodniego krańca Grenlandii oraz przeprowadzenie badań etnograficznych na terenach zamieszkałych przez Innuitów[1]. Astrup wrócił tryumfalnie do Norwegii jesienią 1892 roku i jako najmłodszy w historii został mianowany kawalerem Orderu Świętego Olafa[1].

Wyprawa do Grenlandii (1893–1894)

Uczestniczył także w następnej wyprawie Peary’ego do Grenlandii w latach 1893–1894[1]. Peary zebrał 14 uczestników, by zbadać w trzech grupach północ Grenlandii i podjąć próbę dotarcia na biegun północny[4]. Wyprawa wyruszyła z Filadelfii na statku „Falcon” 26 czerwca 1893 roku[4]. Baza do przezimowania została założona w Bowdoin Fjord[4]. Złe warunki pogodowe i zatrucie pokarmowe doprowadziły do fiaska wyprawy w głąb Grenlandii[4]. Osłabiony Astrup nie dołączył do Peary’ego, zamiast tego wraz z innuickim przyjacielem Kolotengvą przebył 1300 km psim zaprzęgiem wzdłuż północnego wybrzeża Zatoki Melville’a i sporządził mapę regionu[1].

Po powrocie, w uznaniu zasług w badaniach Grenlandii Astrup otrzymał od Królewskiego Towarzystwa Geograficznego Murchison Grant[5].

Śmierć

Planował udział w kolejnych wyprawach polarnych, lecz zaczęło zawodzić go zdrowie[1]. Tor Bomann-Larsen w biografii Roalda Amundsena przytacza relacje Amundsena o informacji od Cooka, że Astrup cierpiał na syfilis[1].

W Boże Narodzenie 1895 roku Astrup pojechał do Hjerkinn, gdzie samotnie wybrał się w góry i nigdy nie wrócił[1]. Jego ciało odnaleziono miesiąc później, a okoliczności jego śmierci pozostają niejasne – mógł być to nieszczęśliwy wypadek z bronią lub samobójstwo[1]. Uważa się, że zmarł 27 grudnia 1895 roku[1].

Publikacje

  • 1895: Blandt Nordpolens naboer[1]

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q I Norsk biografisk leksikon 2009 ↓.
  2. I Norsk biografisk leksikon 2017 ↓.
  3. Astrup 1898 ↓, s. 9–10.
  4. a b c d e f g h i j k l m n o Mills 2003 ↓, s. 511.
  5. „Science”. 1 (24), s. 665, 14 Jun 1895. The Royal Geographical Society. DOI: 10.1126/science.1.24.665 (ang.). 

Bibliografia

  • Eivind Astrup: With Peary near the Pole. Cambridge University Press, 1898. ISBN 978-1-108-07096-6. [dostęp 2019-08-05]. (norw.)
  • Susan Barr: Eivind Astrup. W: I Norsk biografisk leksikon. 2009-02-13.
  • Terje Bratberg: Astrup. W: I Norsk biografisk leksikon. 2017-11-20. (norw.)
  • Peary, Robert. W: William James Mills: Exploring Polar Frontiers: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. (ang.)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Portrett av Eivind Astrup (cropped).jpg
Autor: Nasjonalbiblioteket from Norway, Licencja: CC BY 2.0

Tittel / Title: Portrett av Eivind Astrup (1871-1895) Motiv / Motif: Visittkort. Astrup var polarforsker og deltok i flere av Robert Pearys ekspedisjoner. Dato / Date: ukjent /unknown Fotograf / Photographer: Christian Gihbsson (Christiania) Sted / Place: Oslo Eier / Owner Institution: Nasjonalbiblioteket / National Library of Norway Lenke / Link: www.nb.no

Bildesignatur / Image Number: blds_02930
Astrup 1892.jpg
Eivind Astrup's map over his travels over Northwest Greenland with Robert Pearys in 1891/92 and with Kolotengva to Melville Bay in April 1894.