Ekofilozofia

Ekofilozofia, Ekozofia, Filozofia ekologiczna – zbiór niejednorodnych nurtów i stanowisk filozoficznych łączących perspektywę ekologiczną i filozoficzną.

Szczególnie wyraźne różnice oddzielają ujęcia scjentystyczne, będące filozoficzną nadbudową (czy pogłębieniem) nauk o środowisku, i niescjentystyczne, rozwijane odrębnie w ramach filozofii[1].

Stanowiska ekofilozoficzne wpisywane są w szerszą gałąź filozofii: filozofię środowiska. Mają duże znaczenie dla ekoetyki (działu etyki zajmującego się środowiskiem), oraz pewnych nurtów filozofii społecznej i politycznej, w szczególności ekofeminizmu.

Ujęcia niescjentystyczne

Ujęcia niescjentystyczne ekofilozofii nie tworzą stanowiska o jednolitych podstawach, oprócz ogólnej, dominującej perspektywy ekocentrycznej, biocentycznej lub holistycznej. Rozumienie i zakres ekofilozofii znacząco różni się u poszczególnych autorów. Najbardziej znane ujęcia zaproponowali:

Eko-filozofia Henryka Skolimowskiego

Ujęcia scjentystyczne

Ekofilozofia w ujęciu scjentystycznym zajmuje się badaniem istoty i natury środowiska społeczno-przyrodniczego wraz z jego właściwościami ilościowymi i jakościowymi oraz dwustronnymi związkami przyczyno-skutkowymi pomiędzy środowiskiem a antroposferą.

Zasadniczą strukturę przedmiotową tej nauki stanowią zagadnienia:

  • ogólnofilozoficzne związane z istotą i naturą środowiska społeczno-przyrodniczego, jego właściwościami ilościowymi i jakościowymi wraz z zachodzącymi w nich zmianami. Pogłębione rozważania w tym ujęciu stają się podstawą do oceny aktualnego stanu środowiska, jego przemian i wpływu na życie i zdrowie człowieka[4],
  • antropologiczne dotyczące demografii, ontogenezy, migracji ludności, a także pozostałych zagadnień z tej dziedziny tj. nauka, technika, technologia, sztuka i religia[5],
  • aksjologiczne będące wynikiem wartościowania ludzkiego życia i zdrowia. W ramach koncepcji ekofilozofii życie i zdrowie człowieka ujmowane jest jako wartość najwyższa, ale nie absolutna, natomiast środowisko społeczno-przyrodnicze stanowi wartość podstawową i dobro wspólne[6],
  • edukacyjne traktujące o takim wychowaniu sozologicznym w rodzinie, szkole, środkach masowego przekazu, ośrodkach wiary i edukacji, które umożliwia kształtowanie wrażliwości na wartości środowiska społeczno-przyrodniczego[7].

W ujęciu praktycznym nurt ten umożliwia szeroko rozumiane zastosowanie nauki w ekosystemie.

W ujęciu teoretycznym natomiast ekofilozofia umożliwia poznanie ekosystemów o różnym poziomie złożoności.

Teoretyczne podstawy ekofilozofii

Źródeł teoretycznych ekofilozofii upatrywać można w:

  • filozofii ekologii, która ujmowana jest jako podstawowa teoria i metodologia ekologii[8],
  • ekologii człowieka, która stanowi syntezę antropologii przyrodniczej, ekologii i nauk medycznych[9],
  • ekologii humanistycznej, będącej analizą życia człowieka w jego aspekcie ludzkim i osobowym[10],
  • ekologii głębokiej stanowiącej analizę zagadnień związanych z kryzysem i katastrofami ekologicznymi, a także z upadkiem wartości moralnych człowieka[11],
  • filozofii kryzysu ekonomicznego, która stanowi syntezę zagadnień z zakresu etyki, prawa, polityk i ekonomii w odniesieniu do kryzysu ekologicznego[12],
  • ujęciu systemowo informacyjnym ekorozwoju interpretowanym jako prognoza rozwoju człowieka i rozwoju zrównoważonego środowiska[13],
  • praktycznej filozofii przyrody ujmującej szereg zagadnień praktycznych i bioetycznych z zakresu kryzysu ekologicznego[14][15].

Przypisy

  1. ↑ Hull 2010 ↓, s. 197.
  2. ↑ Alan Drengson, An Ecophilosophy Approach, the Deep Ecology Movement, and Diverse Ecosophies, „The Trumpeter: Journal of Ecosophy”, 14 (3), 1997.
  3. ↑ Andrzej Papuziński: Wokół eko-filozofii. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Henrykowi Skolimowskiemu dla uczczenia siedemdziesięciolecia urodzin. Bydgoszcz: Wydawn. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, 2001., 2001, s. 411. ISBN 83-7096-425-7.
  4. ↑ S. Zięba, Życie w aspekcie ekologicznym, Człowiek i przyroda (1995) Nr 2, s. 5-21
  5. ↑ N. Wolański, Rozwój biologiczny człowieka, WN PWN, Warszawa 2005
  6. ↑ Z. Piątek, Dylematy etyki środowiskowej, w: Ekofilozofia i bioetyka, s. 43-64
  7. ↑ Edukacja ekologiczna wobec współczesności i wyzwań przyszłości, Przyroda i Człowiek, Zeszyt Specjalny, Opole-Pokrzywna 1995
  8. ↑ Z. Hull, Filozofia ekologii jako nowa dziedzina filozofowania, TOP Kurier, Toruń 1996, s. 9-29
  9. ↑ N. Wolański (red.), Czynniki rozwoju człowieka. Wstęp do ekologii człowieka, PWN, Warszawa 1972
  10. ↑ K. Waloszczyk, Kryzys ekologiczny w świetle ekofilozofii, WPŁ, Łódź 1996, s. 228-241
  11. ↑ D. Kiełczewski, Wybrane nurty filozofii ekologicznej, WFUW, Białystok 1993, s. 5-32
  12. ↑ Z. Piątek, Filozoficzne korzenie kryzysu środowiskowego, w: Człowiek i środowisko, s. 43-50
  13. ↑ L. Michnowski, Czy regres człowieczeństwa? LTN, Warszawa 1999
  14. ↑ J. M. Dołęga, W kierunku ekofilozofii, w: Ekofilozofia i bioetyka, s. 19-25
  15. ↑ Józef M. Dołęga. „Problemy Ekorozwoju”. 1 (1), s. 17–22, 2006. 

Bibliografia