Elżbieta Mieszkówna

Elżbieta (ur. przed 1154, zm. 2 kwietnia 1209) – księżniczka wielkopolska, księżna czeska, margrabina Łużyc Dolnych z dynastii Piastów.

Córka księcia wielkopolskiego Mieszka III Starego i prawdopodobnie jego pierwszej żony, Elżbiety, królewny węgierskiej^[1]. Żona księcia Czech Sobiesława II z dynastii Przemyślidów^[2], następnie margrabiego Łużyc Dolnych Konrada II z Wettynów.

Życiorys

Dokładna data urodzenia Elżbiety nie jest znana. Źródła nie podają, która żona Mieszka III Starego była jej matką. Ze względu na imię w literaturze naukowej jest uważana za córkę pierwszej żony, Elżbiety węgierskiej^[3]. Jako dziecko z pierwszego małżeństwa Mieszka III musiała urodzić się przed 1154^[4]. Część badaczy podaje, że Elżbieta przyszła na świat około 1152^[5].

Około 1173/1174 została poślubiona przez Sobiesława II, księcia Czech od 1173. Małżeństwo to było elementem szerokiej polityki dynastycznej posiadającego liczne potomstwo Mieszka III. W efekcie zawartego porozumienia politycznego w 1176 polskie posiłki brały udział w wyprawie Sobiesława na posiadłości Babenbergów. W 1178 książę czeski Fryderyk obległ Pragę, w której przebywała Elżbieta. Po upadku stolicy księżna dostała się do niewoli, jednakże Fryderyk wspaniałomyślnie ją uwolnił. 27 stycznia 1179 Sobiesław poniósł klęskę w bitwie na przedpolach Pragi. Schronił się w zamku Skála, który po długim oblężeniu Fryderyk zdobył pod koniec 1179^[6]. Wówczas Piastówna wraz z mężem udała się na wygnanie, prawdopodobnie na Węgry^[7]. Wkrótce, 29 stycznia 1180, zmarł Sobiesław. Małżeństwo to pozostało bezdzietne.

Po owdowieniu Elżbieta nie wróciła do Polski. Najpóźniej w 1190 została wydana za Konrada, syna margrabiego Łużyc Dolnych Dedona. Po śmierci ojca w 1190 Konrad został jego następcą. O roli Piastówny na łużyckim dworze brak wiadomości. Z drugiego małżeństwa Elżbiety pochodziło troje dzieci: zmarły w dzieciństwie Konrad, Matylda, żona margrabiego Brandenburgii Albrechta II, oraz Agnieszka, poślubiona przez palatyna reńskiego Henryka, syna księcia Saksonii i Bawarii Henryka Lwa. W literaturze można spotkać się ze stwierdzeniem, że zmarła bezpotomnie^[5].

Na początku 1209 w bitwie pod Lubuszem mąż Elżbiety pokonał wojska jej brata, księcia wielkopolskiego Władysława Laskonogiego. Przypuszcza się, że związane z tym przeżycia przyczyniły się do śmierci Piastówny^[8]. Rok później, 6 maja 1210, zmarł także Konrad.

Elżbieta została pochowana w nieukończonym jeszcze kościele Najświętszej Marii Panny w klasztorze Dobrilugk^[9].

Genealogia

Opracowanie na podstawie: K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, Poznań 2004; K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999; The Premyslids (ang.), genealogy.euweb.cz, [dostęp 2011-09-20]; The House of Wettin (ang.), genealogy.euweb.cz, [dostęp 2011-09-20].

Przypisy

Bibliografia

• Balzer O., Genealogia Piastów, Akademia Umiejętności, Kraków 1895, s. 199.
• Dworzaczek W., Genealogia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1959, tabl. 81.
• Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, wyd. 2, Wydawnictwo Poznańskiego Towaryzstwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2004, ISBN 83-7063-409-5, s. 236–238, 240.
• Ożóg K., Elżbieta, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 119–120.
• Palacký F., Dějiny národu českého v Čechách a v Moravě, Praha 1998, s. 123–124.
• Pieradzka K., Elżbieta, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1948, s. 259.
• Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, wyd. 2, Wydawnictwo „Trio”, Warszawa 1997, ISBN 83-85660-46-1, s. 181, 183.