Elżbieta Rakuszanka

Elżbieta Rakuszanka
	Królowa Polski
Okres	od 10 lutego 1454; do 7 czerwca 1492
Jako żona	Kazimierza IV Jagiellończyka
Koronacja	10 lutego 1454
Poprzedniczka	Zofia Holszańska
Następczyni	Helena Rurykowiczówna
	Dane biograficzne
Dynastia	Habsburgowie
Data i miejsce urodzenia	koniec 1436 lub początek 1437 ; Wiedeń
Data i miejsce śmierci	30 sierpnia 1505 ; Kraków
Miejsce spoczynku	kaplica Świętego Krzyża w katedrze krakowskiej
Ojciec	Albrecht II Habsburg
Matka	Elżbieta Luksemburska
Dzieci	Władysław II Jagiellończyk; Jadwiga; Kazimierz; Jan I Olbracht; Aleksander Jagiellończyk; Zofia Jagiellonka; Elżbieta; Zygmunt I Stary; Fryderyk; Elżbieta; Anna Jagiellonka; Barbara Jagiellonka; Elżbieta

Elżbieta Rakuszanka (Habsburżanka), niem. Elisabeth von Habsburg (ur. w Wiedniu pod koniec 1436 lub początek 1437^[1], zm. 30 sierpnia 1505 w Krakowie) – królowa polska i wielka księżna litewska, posiadaczka starostwa w Koninie (1461–1505) i w Pyzdrach (1461–1505)^[2].

Córka króla niemieckiego i węgierskiego Albrechta II Habsburga i Elżbiety Luksemburskiej, córki cesarza Zygmunta Luksemburskiego. Jej babką była Elżbieta pomorska, wnuczka Kazimierza III Wielkiego. Jej bratem był Władysław Pogrobowiec.

Życiorys

25 lipca 1450 została zaręczona z Fryderykiem, synem księcia saskiego i elektora Rzeszy Niemieckiej Fryderyka II Łagodnego. Ostatecznie małżeństwo nie doszło do skutku^[1]. 10 lutego 1454 Elżbieta poślubiła w katedrze krakowskiej polskiego króla Kazimierza IV Jagiellończyka i została koronowana na królową. Małżeństwo pobłogosławił święty Jan Kapistran – założyciel klasztorów obserwanckich w Polsce, zwanych bernardynami. Królowa Elżbieta wywierała znaczny wpływ na politykę męża. Jej pozycja wzrosła w 1457, po śmierci brata Władysława Pogrobowca, gdy stała się spadkobierczynią tronu Czech i Węgier^[3]. Jako dziedziczka tych królestw podjęła starania o osadzenie tam Jagiellonów w osobie swego najstarszego syna Władysława.

Zwana jest matką królów, gdyż czterech z jej synów zostało królami, a córki Elżbiety poprzez swoje małżeństwa zostały skoligacone z większością panujących wówczas dynastii europejskich. Została pochowana w katedrze krakowskiej w kaplicy Świętego Krzyża. W 1973 z inicjatywy arcybiskupa metropolity krakowskiego, kardynała Karola Wojtyły otwarto grób Elżbiety i przeprowadzono badania, które pozwoliły badaczom odtworzyć w przybliżeniu wygląd królowej^[4]. Ponowny pogrzeb Elżbiety Rakuszanki odbył się 17 października 1973.

Potomstwo

Fryz heraldyczny na budynku Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego, pierwszy z lewej w górnym rzędzie herb Habsburgów Elżbiety Rakuszanki

Z małżeństwa Elżbiety i Kazimierza pochodziło trzynaścioro dzieci:

Władysław II Jagiellończyk – król Czech i Węgier
Jadwiga – żona Jerzego Bogatego księcia bawarskiego
Kazimierz – patron Polski i Litwy, święty katolicki
Jan I Olbracht – król Polski
Aleksander Jagiellończyk – król Polski i wielki książę litewski
Zofia Jagiellonka – żona Fryderyka, elektora brandenburskiego i matka wielkiego mistrza krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna
Elżbieta – zmarła w dzieciństwie
Zygmunt I Stary – król Polski i wielki książę litewski
Fryderyk – biskup krakowski (później kardynał i arcybiskup gnieźnieński)
Elżbieta – zmarła w dzieciństwie
Anna Jagiellonka – żona księcia pomorskiego Bogusława X
Barbara Jagiellonka – żona księcia saskiego Jerzego Brodatego
Elżbieta – żona Fryderyka II, księcia legnickiego

Przodkowie

Albrecht III Habsburg

Albrecht IV Habsburg

Beatrycze Hohenzollern

Albrecht II Habsburg

Albrecht I Bawarski

Joanna Zofia Bawarska

Małgorzata brzeska

Elżbieta Rakuszanka

Karol IV Luksemburski

Zygmunt Luksemburski

Elżbieta pomorska

Elżbieta Luksemburska

Herman II Cylejski

Barbara Cylejska

Anna von Schauenberg

Zobacz też

Rakuszanka

Przypisy

↑ ^a ^b Wdowiszewski 2005 ↓, s. 93.
↑ Antoni Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa-Poznań 1981, s. 72.
↑ Spórna i Wierzbicki 2003 ↓, s. 121.
↑ Spórna i Wierzbicki 2003 ↓, s. 123.

Bibliografia

M. Spórna, P. Wierzbicki: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego. Kraków: Zielona Sowa, 2003. ISBN 83-7389-189-7.
Z. Wdowiszewski: Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce. Kraków: Avalon, 2005. ISBN 83-918497-2-4.

[CITEREFWdowiszewski200593-1] Wdowiszewski 2005 ↓, s. 93.

[2] Antoni Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa-Poznań 1981, s. 72.

[CITEREFSpórnaWierzbicki2003121-3] Spórna i Wierzbicki 2003 ↓, s. 121.

[CITEREFSpórnaWierzbicki2003123-4] Spórna i Wierzbicki 2003 ↓, s. 123.

[1]

[2]

[3]

[4]

Dynastia piastowska	Oda Miśnieńska 1025 Rycheza Lotaryńska 1025–1034 Wyszesława 1076–1079 Małgorzata Brandenburska 1295–1296 Ryksa Elżbieta 1303–1305 i tytularna królowa: 1306–1307 Wiola Elżbieta Cieszyńska 1305–1306 Anna Przemyślidka 1306 i 1307–1310 Elżbieta Przemyślidka 1310–1330 Beatrice de Bourbon 1334–1335 Jadwiga Kaliska 1320–1333 Aldona Anna Giedyminówna 1333–1339 Adelajda Heska 1341–1368 Jadwiga Żagańska 1363–1370
Dynastia andegaweńska	Elżbieta Bośniaczka 1370–1384 Jadwiga Andegaweńska 1384–1399
Dynastia jagiellońska	Anna Cylejska 1403–1416 Elżbieta Granowska 1417–1420 Zofia Holszańska 1424–1434 Elżbieta Rakuszanka 1454–1492 Helena Rurykowiczówna 1501–1506 Barbara Zápolya 1512–1515 Bona Sforza 1518–1557 Elżbieta Habsburżanka 1543–1545 Barbara Radziwiłłówna 1550–1551 Katarzyna Habsburżanka 1553–1572
Królowie elekcyjni	Anna Jagiellonka 1575–1586 (1596) Anna Habsburżanka 1592–1598 Konstancja Habsburżanka 1605–1631 Cecylia Renata Habsburżanka 1637–1644 Ludwika Maria Gonzaga 1646–1648 i 1649–1667 Eleonora Habsburżanka 1670–1673 Maria Kazimiera d’Arquien 1676–1696 Krystyna Eberhardyna Hohenzollernówna 1697–1727 Katarzyna Opalińska 1705–1708 Maria Józefa Habsburżanka 1734–1757
Królestwo kongresowe Dynastia Romanowów	Elżbieta Aleksiejewna 1815–1825 Aleksandra Fiodorowna 1825–1831/1855 Maria Aleksandrowna 1841–1880 Maria Fiodorowna 1866–1928 Aleksandra Fiodorowna 1894–1917

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne