Elżbieta Zahorska
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 6 czerwca 1915 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | student polonistyki |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
_BAR.svg){kind=small} | |
Elżbieta Zahorska (ur. 6 czerwca 1915 w Krucicach koło Wiaźmy, zm. 2 listopada 1939 w Warszawie) – studentka Uniwersytetu Warszawskiego, rozstrzelana w pierwszej publicznej egzekucji w Warszawie[1].
Życiorys
Elżbieta Zahorska była córką polskiego szachisty i prawnika Eugeniusza Zahorskiego (zm. w 1947) oraz pisarki Anny Zahorskiej ps. „Savitri” (zm. w 1942 w Auschwitz-Birkenau). Miała pięcioro rodzeństwa: Bronisława (1907-1984, absolwenta dwóch fakultetów: prawnika i romanistę, urzędnika Najwyższej Izby Kontroli), Jerzego Dominika (1917-2005, inżyniera, w czasie II wojny światowej lotnika PSP i RAF-u, pozostałego na emigracji w Anglii), Józefa Zygmunta (zmarłego w dzieciństwie w latach międzywojennych), Wandę Zofię (1913-1945?, zamężną Skirmuntową, zmarłą w jednym z obozów koncentracyjnych w nieznanych bliżej okolicznościach) i Krystynę Klarę Wiktorię (1921-1944, uczestniczkę konspiracji, zamężną Zaremba-Celińską, zmarłą tragicznie wraz z mężem i rocznym synem w wyniku bombardowania stolicy w czasie powstania warszawskiego).
Rodzina przeniosła się do Polski w 1918 roku. Po zdaniu matury Elżbieta ukończyła kurs w Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu i pracowała jako juzistka w urzędzie pocztowym w Wilnie. Zaczęła studiować polonistykę na Uniwersytecie im. Stefana Batorego, a później na Uniwersytecie Warszawskim. Po agresji III Rzeszy na Polskę uczestniczyła w obronie Warszawy jako telegrafistka, łączniczka, a także obsługiwała ckm na jednym ze stanowisk obrony przeciwlotniczej, w czym pomogło jej przeszkolenie w ramach Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Dostała się do niewoli, z której uciekła za co była ścigana listem gończym.
Została schwytana, a później ponownie uciekła i po krótkim pobycie w Lublinie powróciła do Warszawy. Ponownie zatrzymana przez Niemców po zerwaniu propagandowego plakatu Anglio! Twoje dzieło! autorstwa Thea Matejki[2]. Uwięziono ją na Pawiaku i skazano na śmierć przez rozstrzelanie. Przed śmiercią pozwolono jej spotkać się z ojcem, który przekazał jej ciastka i rękawiczki. 2 listopada 1939 roku Elżbieta Zahorska została rozstrzelana w pierwszej egzekucji w wolskim Forcie Bema w Warszawie (wraz z nią rozstrzelano Eugenię Włodarz za spoliczkowanie niemieckiego żołnierza)[3][4]. Przy egzekucji był obecny ksiądz Stanisław Tworkowski, według relacji którego Elżbieta przed egzekucją była spokojna, nie pozwoliła sobie zawiązać oczu, a jej ostatnie słowa to: „Noch ist Polen nicht verloren” czyli Jeszcze Polska nie zginęła. Spoczywa w nieoznaczonym grobie na nowym cmentarzu na Służewiu w Warszawie, zaś grób symboliczny znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 257c, rząd 1, grób 10)[5][6].
.JPG)
Została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Walecznych przez Komendanta Związku Walki Zbrojnej generała Stefana Roweckiego[1][7][8].
Przypisy
- ↑ a b Maksymilian Dura, Nieznana bohaterka bez grobu – Elżbieta Zahorska - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-05-23].
- ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 51. ISBN 978-83-07-03239-9.
- ↑ Danuta Hryniewicz: Anna Zahorska (1882–1942) i jej córka Elżbieta (1915–1939). T. XIX: Chrześcijanie. Niepokalanów: 1992, s. 127–165.
- ↑ Tomasz Szarota: Prekursorka „małego sabotażu”. Warszawa: Bellona, 2022, s. 120.
- ↑ Tomasz Szarota: Prekursorka „małego sabotażu”. Warszawa: Bellona, 2022, s. 132.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ELŻBIETA ZAHORSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2021-05-07].
- ↑ Huncwot.com, Ta dziewczyna to Elżbieta Zahorska (30 stycznia 1972) - Archiwum - Kwartalnik Przekrój, przekroj.pl [dostęp 2020-05-23] (pol.).
- ↑ Ogłoszenie o wykonaniu wyroku w Nowym Kurierze Warszawskim z 8 listopada 1939, academica.edu.pl [dostęp 2020-06-18] (pol.).
Media użyte na tej stronie
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób poetki Anny Zahorskiej na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie