Elearzy

Polski elear (barwny rysunek Abrahama van Bootha z 1632)

Elearzy, także elierzy[1], halierzy[2] (węg. elöharcos – przodujący harcownik od elöjáró – przodujący[3], wyborowy) – w XVI–XVII wieku w wojskach polskich oddziały nieregularnej lekkiej jazdy dokonujące wstępnego rozpoznania przeciwnika; także określenie doborowych harcowników.

W Rzeczypospolitej nazwy tej używano sporadycznie w XVI i XVII wieku. Ze względu na specyfikę taktycznego działania nierzadko odnoszono ją do lisowczyków, nazywając ich oddział „chorągwią elearską”[4]. W chorągwiach husarskich eleara jako harcownika wyróżniała czerwona szarfa na zbroi.

Elaearami okopowymi zwano w latach 1693–1695 wybranych żołnierzy z jazdy narodowego autoramentu, obsadzających umocnienia blokujące turecki garnizon Kamieńca Podolskiego (głównie w Okopach Świętej Trójcy).

Przypisy

  1. ↑ Forma bardziej spolszczona, spotykana w literaturze, np. u W. Gomulickiego, który zaznacza ich udział po stronie rokoszan w bitwie pod Guzowem 1607 (Miecz i łokieć, Warszawa: Czytelnik, 1956, s. 154-155; 402).
  2. ↑ Zob. u Z. Glogera (Encyklopedia staropolska, t. II).
  3. ↑ Brückner 1970 ↓, s. 115.
  4. ↑ Kwaśniewicz 1993 ↓, s. 49.

Bibliografia

  • Mała encyklopedia wojskowa. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1967, t. I, s. 371.
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Rytm/Bellona, 2011, s. 274.
  • Czesław Witkowski: Słownik pojęć historycznych. Katowice: Videograf II, 2008, s. 67.
  • Aleksander Brückner: Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1970.
  • Włodzimierz Kwaśniewicz: Od rycerza do wiarusa, czyli słownik dawnych formacji, funkcji, instytucji i stopni wojskowych. Zielona Góra: Lubuska Oficyna Wydawnicza, 1993.

Media użyte na tej stronie

Abraham van Booth - Elear (Tczew 1627).jpg
Польский элеар, рисунок дипломата Абрахама [ван] Боота.