Elektrownia jądrowa Aktau

Elektrownia jądrowa Aktau
Ilustracja
Reaktor elektrowni Akta
Państwo

 Kazachstan

Status

W trakcie demontażu

Właściciel

Kazatomprom

Operator

Mangishlak Atomic Energy Complex – Kazatomprom

Liczba bloków energetycznych

1

Moce
Łączna moc:
- elektr. netto

52 MW

- elektryczna brutto

90 MW

- moc termiczna

1000 MW

Źródła energii
Źródła energii:
- główne

tlenek uranu(IV) (26% wzbogacenia)[1]

Kluczowe daty
Rozpoczęcie budowy

1 października 1964[2]

Włączenie do sieci

16 lipca 1973[2]

Trwałe wyłączenie

22 kwietnia 1999[2]

Położenie na mapie Kazachstanu
Ziemia43°36′23″N 51°16′58″E/43,606389 51,282778

Elektrownia jądrowa Aktau (Elektrownia jądrowa Szewczenko) – kazachska elektrownia jądrowa w trakcie demontażu[3]. Pierwsza na świecie z reaktorem prędkim i pierwsza stacja odsalania wykorzystująca reaktor jądrowy[4]. Położona niedaleko miasta Aktau nad Morzem Kaspijskim[2].

Budowa elektrowni rozpoczęła się w 1964[2]. W 1972 reaktor pierwszy raz osiągnął krytyczność, a w 1973 elektrownia dostarczyła po raz pierwszy energię elektryczną do sieci energetycznej[2]. Reaktor stanowił też część instalacji do odsalania wody morskiej (120 000 m³ słodkiej wody/dobę; wówczas 80% słodkiej wody w regionie), ciepłowni, i produkcji plutonu (z czego nigdy nie skorzystano)[5][1].

Reaktor wyłączono w marcu 1998 na czas planowych przeglądów, remontów, i usprawnień bezpieczeństwa (zarekomendowanych przez IAEA po inspekcji reaktora) oraz na czas wymiany elementów paliwowych. Z uwagi na brak środków finansowych nie udało się wykonać całości prac. Regulator nie wydał więc pozwolenia na wznowienie pracy. Rząd Kazachstanu 22 kwietnia 1999 podjął decyzję o demontażu elektrowni, uzasadniając to brakiem pieniędzy i malejącym zapotrzebowaniem na energię elektryczną w regionie[6]. Pierwotnie reaktor miał działać do 2003[1].

Zużyte paliwo jądrowe, zawierające 3000 kg plutonu o jakości wojskowej i 10 000 kg wysoko wzbogaconego uranu (poniżej 33%), z pomocą organizacyjną i finansową Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, przewieziono (w 12 transportach w latach 2006 i 2010) do suchego składowiska we wschodnim Kazachstanie[7]. Operację zabezpieczenia zakończono w 2013. Stany Zjednoczone brały aktywny udział w początkowej fazie demontażu reaktora, w tym przede wszystkim w zmniejszeniu aktywności elementów paliwowych i zabezpieczenia chłodziwa sodowego[1].

Dane techniczne

Nr blokuBlok 1
TypFBR[2]
ModelBN-350[2]
StatusW trakcie demontażu
WłaścicielKazatomprom[2]
OperatorMangishlak Atomic Energy Complex – Kazatomprom[2]
Data rozpoczęcia budowy1 października 1964[2]
Data osiąg. stanu kryt.1 listopada 1972[2]
Data włączenia do sieci16 lipca 1973[2]
Data trwałego wyłączenia22 kwietnia 1999[2]
Moc elektryczna netto52[2] MW
Moc elektryczna brutto90[2] MW
Moc termiczna1000[2] MW

Awarie

W ciągu pierwszych 6 miesięcy pracy awarii uległo 5 z 6 generatorów pary. Wycieki ciekłego sodu spowodowane były wadami fabrycznymi i wadliwymi spawami orurowania. Naprawy zostały dokonane na miejscu, zakończone w 1975, bez demontażu parowników. Moc cieplną reaktora zmniejszono jednak ostatecznie do 750 MW[5].

Niestabilności w pracy powodowała też duża liczba usterek elementów paliwowych. Zbyt mała szczelina dylatacyjna między paliwem a koszulką powodowała powstawanie pęcherzy gazowych, których ciśnienie w końcu spowodowało uszkodzenie koszulki. Problem został rozwiązany poprzez zmianę projektu elementów paliwowych[5]. Uszkodzenia elementów paliwowych doprowadziły do kontaminacji chłodziwa cezem-137 (10 000 kiurów)[1]. Na etapie demontażu cez wychwycono specjalnymi pułapkami, zaprojektowanymi i dostarczonymi przez Stany Zjednoczone, przez co aktywność chłodziwa spadła z 740 000 Bq/g do 370 Bq/g[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f D. Newton, J. Connery, P. Wells, U.S. experience in the decommissioning of the BN-350 fast breeding reactor in Kazakhstan, „{{{czasopismo}}}”, U.S. Department of Energy, Office of International Nuclear Safety & Co-operation [dostęp 2017-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-31] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q World Nuclear Association – Aktau (ang.). World Nuclear Association. [dostęp 2016-12-30].
  3. ↑ IAEA Reviews Kazakhstan’s Nuclear Power Infrastructure Development (ang.). IAEA, 2016-11-06. [dostęp 2016-12-30].
  4. ↑ Plan for producing potable water economically. International Atomic Energy Agency General Conference, 1990-09-17.
  5. ↑ a b c A. Barak, L.A. Kochetkov, M.J. Crijns, M. Khalid. Nuclear desalination: Experience, needs, and prospects. „IAEA Bulletin”. 3, 1990. 
  6. ↑ S. Krechetov, Nuclear power in Kazakhstan and current status of the BN-350 fast reactor, „{{{czasopismo}}}”, IAEA, 1999-08-18, IAEA (ang.).
  7. ↑ Joint Statement By Co-Chairs of the U.S.-Kazakhstan Energy Partnership On Successful Completion of the U.S.-Kazakhstan BN-350 Spent Fuel Program (ang.). National Nuclear Security Administration, 2010-11-17. [dostęp 2017-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-06)].

Media użyte na tej stronie

Lightning Bolt on Circle.svg
en:SVG logo of a stylized en:lightning bolt on a en:circle. This was designed by me, en:User:Crotalus horridus, as a public domain image that could be used on en:Template:User Metroid. It is similar in style to the screw attack power up.