Elektrownia w Radomiu
 nr rej. 228 | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Kopernika 1 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | nieznany |
| Kondygnacje | 3 |
| Rozpoczęcie budowy | 1901 |
| Ukończenie budowy | 1901 |
| Ważniejsze przebudowy | 1963, 2011–2014 |
Położenie na mapie Radomia  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 51°23′53,2″N 21°08′59,2″E/51,398111 21,149778 | |
Elektrownia w Radomiu – wyłączona z eksploatacji elektrownia znajdująca się w Radomiu, w dzielnicy Śródmieście.
Historia
Neogotycki gmach dawnej elektrowni został wybudowany w 1901 r. pod nadzorem inż. Witolda Idzikowskiego[1]. Uruchomiona w tym samym roku elektrownia w Radomiu była pierwszą w Królestwie Polskim[2][3]. Koncesję na budowę obiektu otrzymało od władz miejskich Rosyjskie Towarzystwo Elektryczne Union z Petersburga. W tym samym roku na potrzeby nowej elektrowni wzniesiono przy obecnej ul. Traugutta neogotycki gmach. Petersburskie towarzystwo zarządzało elektrownią do swojego upadku w 1908 roku. Wówczas radomską elektrownię przejęło Towarzystwo Przedsiębiorstw Elektrycznych S.A. z Berlina (od 1913 radomski oddział działał pod nazwą Radomskie Towarzystwo Przedsiębiorstw Elektrycznych S.A.), które zarządzało nią aż do wygaśnięcia koncesji w 1946[1][2].
W okresie I wojny światowej duża część agregatów prądotwórczych została wywieziona do Rosji, co znacznie obniżyło moc produkcyjną elektrowni. W latach 1924–1928, w związku ze znacznym wzrostem liczby odbiorców prądu, wyposażenie zostało unowocześnione i rozbudowane. W 1929 roku podpisano pierwszą umowę na sprzedaż nadwyżek wyprodukowanej w elektrowni energii, a w 1937 roku wybudowano pierwszą linię elektroenergetyczną, łączącą radomską elektrownię z elektrownią w Rożnowie. W okresie II wojny światowej park maszynowy w większości uległ rozproszeniu. Pod koniec stycznia 1945 r. radomska elektrownia jako pierwsza w województwie kieleckim zaczęła produkować prąd. W 1946 r. została skomunalizowana. Zamknięta w 1956 r. w związku z podłączeniem Radomia do ogólnokrajowej sieci energetycznej. W 1963 roku w opuszczonym gmachu ulokowano jedną z ciepłowni miejskich, która działała do 1998 roku[1][2]
W pierwszej połowie 2005 podjęto decyzję o przeznaczeniu gmachu dawnej elektrowni na siedzibę Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia[1]. 24 maja 2005 prezydent Radomia przekazał nieruchomość marszałkowi województwa mazowieckiego z przeznaczeniem na siedzibę przyszłej instytucji[2]. Prace adaptacyjne prowadzone w latach 2011–2014 i wyposażenie obiektu kosztowały łącznie ok. 22,5 mln złotych i zostały sfinansowane z budżetu województwa mazowieckiego[4][5]. W ramach adaptacji do zabytkowej bryły dobudowano od strony południowej i zachodniej nowe skrzydła a na potrzeby ekspozycji zaadaptowano również piec węglowy o powierzchni ok. 100 m²[6].
Przypisy
- ↑ a b c d Historia, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” [zarchiwizowane z adresu 2009-01-22].
- ↑ a b c d J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 58
- ↑ Tomasz Staniszewski, Z dziejów elektryfikacji polskich miast. Elektrownia Miejska w Radomiu, starepapiery.pl.
- ↑ Radom. Otwarto nową siedzibę centrum sztuki współczesnej „Elektrownia”, Wyborcza.pl, 6 listopada 2014 [dostęp 2014-11-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-11].
- ↑ Nasza inwestycja – budowa siedziby MCSW Elektrownia, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” [zarchiwizowane z adresu 2013-06-30].
- ↑ Plebiscyt Polska Architektura XXL rozstrzygnięty, Sztuka Architektury, 9 marca 2015.
Media użyte na tej stronie
Autor:
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Kubsson94, Licencja: CC BY-SA 4.0
MCSW Elektrownia Radom - foyer I piętra
Autor: Kubsson94, Licencja: CC BY-SA 4.0
MCSW Elektrownia - sala ekspozycyjna z piecem
Autor: Rafał T, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek dawnej elektrowni zaadaptowany na centrum sztuki.
Autor: Kubsson94, Licencja: CC BY-SA 4.0
MCSW Elektrownia w Radomiu - klatka schodowa
Autor: Kubsson94, Licencja: CC BY-SA 4.0
MCSW Elektrownia Radom - detal pieca2