Elena Ceaușescu

Elena Ceaușescu

Data i miejsce urodzenia	7 stycznia 1916 Petrești
Data i miejsce śmierci	25 grudnia 1989 Târgoviște
Wicepremier Rumunii
Okres	od 29 marca 1980 do 22 grudnia 1989
Przynależność polityczna	Rumuńska Partia Komunistyczna
Odznaczenia

Elena Ceaușescu (ur. 7 stycznia 1916 w Petrești, zm. 25 grudnia 1989 w Târgoviște) – żona Nicolae Ceaușescu, komunistycznego dyktatora Rumunii. Pełniła funkcję wicepremiera tego kraju.

Życiorys

Przed rządami męża

Urodziła się jako Lenuta Petrescu w miejscowości Petrești w okręgu Ilfov na Wołoszczyźnie – prawdziwy rok urodzenia to 1916, a nie 1919, jak podawały oficjalne biografie – zmieniono to, ponieważ Nicolae Ceaușescu (urodzony w 1918) nie chciał, żeby wszyscy wiedzieli, że jego żona jest starsza od niego^[1]. Zakończyła swoją edukację na trzeciej klasie (chodziła też do czwartej, ale nie otrzymała promocji) szkoły podstawowej, po czym została wysłana przez rodziców do Bukaresztu, gdzie pracowała w zakładach włókienniczych^[2]. Tutaj według oficjalnych biografii pracowała początkowo jako asystentka w laboratorium, a później jako robotnica w fabryce włókienniczej. Okres pracy w laboratorium w oficjalnych biografiach był opisywany pobieżnie, jak również nie zachowały się odpowiednie dokumenty; jest to o tyle istotne, że praca asystentki w laboratorium wymaga jednak wyższych kwalifikacji niż 4 klasy szkoły podstawowej. W Rumunii powszechne były plotki, że Elena Petrescu wtedy pracowała na niższym stanowisku w laboratorium (np. sprzątanie, zmywanie szkła etc.) albo też była kochanką i utrzymanką jakiegoś bogacza lub posiadacza stanowiska, który zatrudniał ją tylko dla formalności (w latach 1930. w Bukareszcie takie zjawiska były dość częste). W związku z tymi plotkami w ostatniej wersji oficjalnej biografii (koniec lat 1980.) pojawiła się wersja, że Elena dopiero w 1935 r. przyjechała do Bukaresztu i od razu zaczęła pracę w fabryce włókienniczej. W połowie lat 30. wstąpiła do Komunistycznej Partii Rumunii. W 1939 poznała Nicolae Ceaușescu, za którego wyszła za mąż w 1945 roku^[3][4]. Po ślubie zmieniła imię na Elena. W 1947 roku została pracownikiem naukowym w Instytucie Badań Chemicznych w Bukareszcie^[5].

Czasy rządów męża

Jej sytuacja zmieniła się po dojściu Nicolae Ceaușescu do władzy. Od kiedy w 1965 został on sekretarzem generalnym partii komunistycznej, rola polityczna jego żony nieustannie wzrastała. Jej mąż publicznie oświadczył, że uznaje to za zaszczyt, że może zwracać się do niej per „towarzyszko”. W kręgach emigracji rumuńskiej w Stanach Zjednoczonych określana była raczej pogardliwym mianem „Madame Ceaușescu”.

W oficjalnej propagandzie Elena Ceaușescu nazywana była „naukowcem światowej sławy”, aczkolwiek jej osiągnięcia na polu naukowym podawane są często w wątpliwość (np. została wyrzucona za ściąganie podczas egzaminu z chemii w studium dla dorosłych). Mimo to za rządów jej męża otrzymała wiele nagród naukowych za osiągnięcia na polu chemii polimerów, m.in. doktorat honoris causa^[6]. Jeszcze 6 stycznia 1989 PWN wydało jej książkę pt. Stereospecyficzna polimeryzacja izoprenu. Od 1972 Elena Ceaușescu pełniła również różne ważne funkcje w Komunistycznej Partii Rumunii^[7].

Grób rodziny Ceaușescu na cmentarzu Ghencea w Bukareszcie

Elena Ceaușescu jest obwiniana przez Rumunów za ograniczenie programu kontroli urodzeń, co doprowadziło do pojawienia się w latach 70. i 80. znacznej liczby niechcianych dzieci, które porzucane przez rodziców trafiały do zaniedbanych rumuńskich sierocińców. Elena Ceaușescu kierowała również komisją ds. zdrowia, która zaprzeczała istnieniu w Rumunii zachorowań na AIDS, co doprowadziło do znacznego rozprzestrzenienia się tej choroby w kraju.

W 1989 roku podczas wydarzeń rewolucji rumuńskiej Elena Ceaușescu uciekła wraz z mężem z Bukaresztu. Po kilku dniach oboje zostali jednak aresztowani i postawieni przed doraźnie sformowanym trybunałem. Podczas procesu Elena Ceaușescu odmówiła składania zeznań i konsekwentnie podawała w wątpliwość legalność postępowania sądowego. Niezwłocznie po wyroku, 25 grudnia 1989, Elena i Nicolae Ceaușescu zostali rozstrzelani w miejscowości Târgoviște^[8].

Odznaczenia

• Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka – 1975, Portugalia^[9]
• Cavaliere di Gran Croce Orderu Zasługi Republiki Włoskiej – 1973, Włochy^[10]

Przypisy

Bibliografia

• Diane Ducret, Kobiety dyktatorów, Wydawnictwo Znak, Kraków, 2012, ISBN 978-83-240-1884-0, tłum. Maria Rostworowska
• Elena Ceausescu (ang.). parliamentpalace.ro. [dostęp 2014-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-03)].
• Thomas Kunze: Ceaușescu. Piekło na ziemi. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2016. ISBN 978-83-8069-430-9.