Elia Kazan

Elia Kazan
Ilustracja
Elia Kazan (ok. 1950)
Prawdziwe imię i nazwisko

Elias Kazanjoglou

Data i miejsce urodzenia

7 września 1909
Stambuł

Data i miejsce śmierci

28 września 2003
Nowy Jork

Zawód

reżyser, scenarzysta, producent

Lata aktywności

1934–1976

podpis

Elia Kazan (właśc. Elia Kazanjoglous[1]; ur. 7 września 1909 w Stambule, zm. 28 września 2003 w Nowym Jorku) – amerykański reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta i producent greckiego pochodzenia.

Życiorys

Elia Kazan pochodził z rodziny greckiej żyjącej w Turcji[1]. Przybył do Stanów Zjednoczonych w wieku 4 lat[1]. Wtedy jego rodzice zmienili nazwisko[1] na łatwiejsze do wymówienia dla Amerykanów. Uczył się w Williams College, gdzie czuł się obco wśród anglojęzycznych protestantów[1]. Studiował dramat na Uniwersytecie Yale’a, następnie wstąpił do Group Theatre. W latach 30. przez półtora roku należał do amerykańskiej Partii Komunistycznej[1], z której odszedł w 1934, gdy dowiedział się o czystkach w Związku Radzieckim.

Po wojnie dał się poznać jako jeden z najlepszych reżyserów Broadwayu, m.in. dzięki inscenizacji Tramwaj zwany pożądaniem. Jego filmy zawsze były kontrowersyjne i poruszały drażliwe tematy. W 1947 Kazan założył Actors Studio, gdzie nauczano wg metod Stanisławskiego. Najwybitniejszy uczeń Kazana – Marlon Brando – grał w kilku filmach swego nauczyciela, m.in. w Viva Zapata! (1952) i Tramwaj zwany pożądaniem (1951). Kazan odkrył też talent Jamesa Deana[1].

W 1952 Kazan został wezwany przed komisję senacką McCarthy’ego[1] i pod groźbą znalezienia się na „czarnej liście Hollywood” złożył zeznania obciążające ośmiu kolegów z Partii Komunistycznej[1], co zostało negatywnie przyjęte przez środowiska artystyczne i przyczyniło się do zerwania na długie lata przyjaźni z wybitnym dramaturgiem Arthurem Millerem[1]. Fakt ten został przypomniany opinii publicznej Ameryki w 1999 roku, kiedy sędziwy reżyser odebrał nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej za całokształt działalności artystycznej.

Z bardziej znanych w Polsce filmów Kazana należy przypomnieć Układ[2], który nakręcił na podstawie własnej książki pod tym samym tytułem.

Filmografia

Reżyser

Scenarzysta

  • Blues in the Night (1941)
  • Dżentelmeńska umowa (1947)
  • Pinky (1949)
  • Ameryka, Ameryka (1963)
  • Układ (1969)
  • Diaspora (2001)

Producent

  • Pie in the Sky (1935)
  • Na wschód od Edenu (1955)
  • Laleczka (1956)
  • Twarz w tłumie (1957)
  • Dzika rzeka (1960)
  • Wiosenna bujność traw (1961)
  • Ameryka, Ameryka (1963)
  • Układ (1969)

Aktor

  • Cafe Universal (1934)
  • Strangers All (1935)
  • Pie in the Sky (1935)
  • Droga do sukcesu (1940)
  • Blues in the Night (1941)
  • Panika na ulicach (1950)
  • Mgła (1990)

Nagrody

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j Elia Kazan, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2016-10-27] (ang.).
  2. Elia Kazan i Milos Forman. Emigranci patrzą na Amerykę. (Układ 1969). akademiafilmowa.pl. [dostęp 2016-10-27]. (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Golden Globe icon.svg
Autor: User:Bryan Derksen, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stylized silhouette of the Golden Globe award, for use as an icon.
Elia Kazan's signature.png
Autor: Jay Dobkin, Licencja: CC BY-SA 2.0
Signature of Elia Kazan, from an inscription to Marjorie Housepian Dobkin in a copy of Kazan's Memoir Beyond the Aegean
Elia Kazan.JPG
Elia Kazan (1909 – 2003) was an American director, producer, writer and actor