Eliaszówka (szczyt)

Eliaszówka
Eliaszówka. Widok z Hurcałek
Państwo	Polska  Słowacja
Położenie	Powiat Lubowla
Pasmo	Ľubovnianska vrchovina, Karpaty
Wysokość	1023 m n.p.m.
Wybitność	130[1] m
Położenie na mapie Beskidu Sądeckiego Eliaszówka
49°24′03,5″N 20°38′32,6″E/49,400972 20,642389

Eliaszówka (słow. Eliášovka, dawniej też Heliášovka; 1023 m) – szczyt położony w Beskidzie Sądeckim, w Górach Lubowelskich, na granicy polsko-słowackiej^[2]. Jest najwyższym szczytem Gór Lubowelskich (słow. Ľubovnianska vrchovina)^[3].

Topografia

Znajduje się w grzbiecie biegnącym od Gromadzkiej Przełęczy (938 m) przez szczyt Okrúhla (958 m) w kierunku południowo-wschodnim, w miejscu, w którym grzbiet ten skręca ku północnemu wschodowi, biegnąc dalej przez Świni Groń do Karczmarskiej Góry i Bucznika (669 m), w widły Popradu i Czercza. Grzbietem tym prowadzi granica polsko-słowacka. Eliaszówka jest szczytem zwornikowym – oprócz wspomnianego grzbietu odbiega od niej jeszcze drugi grzbiet, biegnący w południowo-wschodnim kierunku w głąb Słowacji, w Góry Lubowelskie.

Stoki północne Eliaszówki opadają w stronę doliny potoku Czercz, zachodnie – po stronie słowackiej – do doliny Wielkiego Lipnika, natomiast ze stoku południowo-wschodniego początek bierze również słowacki potok Eliaszówka (Eliášovka)^[4].

Opis szczytu

Na północno-wschodnim stoku usytuowany jest ośrodek narciarski Sucha Dolina, jeden z większych w regionie, zaś na południowym zboczu, na polanie Zvir w łemkowskiej wsi Litmanowa, znajduje się Sanktuarium Matki Boskiej Litmanowskiej będące celem licznych pielgrzymek. Tutaj w niedużej szopie pasterskiej, w latach 1990-1995, 13-letniej Katce i 12-letniej Ivetce miała ukazywać się Matka Boska^[2].

Z Polski na szczyt prowadzą szlaki turystyczne różnego typu, ale można się tam dostać także z drugiej strony granicy. Mimo braku szlaków, ze względu na brak prawnej ochrony przyrody, wejście jest dozwolone. Do 21 grudnia 2007 r. funkcjonowało tutaj turystyczne przejście graniczne Eliaszówka-Eliášovka^[2].

Historia

Dawniej stoki Eliaszówki były znacznie bardziej bezleśne, trawiaste i służyły jako wielkie pastwisko. Widoki z Eliaszówki były też znacznie bardziej rozległe. Obecnie wierzchołek Eliaszówki zarósł już lasem i jest nieciekawy, pozbawiony widoków. Widoki są jeszcze ze szlaku turystycznego na podejściu pod Eliaszówkę z Piwnicznej-Zdroju^[2]. Sporo polan istnieje jeszcze na słowackich stokach Eliaszówki, ale i one stopniowo zarastają lasem^[5].

W czasie II wojny światowej okolice Eliaszówki były popularnym miejscem przekraczania granicy przez kurierów Polskiego Państwa Podziemnego. Było to kontynuowane również po wojnie. W grudniu 1983 polscy wopiści ujęli tutaj trzech młodych Słowaków przemycających w plecakach z Polski wydawnictwa religijne, których drukowanie i posiadanie na Słowacji było zabronione. Spędzili w polskich aresztach 6 miesięcy, a potem w słowackim więzieniu 14 miesięcy^[2].

Dla zwiększenia atrakcyjności turystycznej szczytu powstała na nim 20-metrowa, drewniana wieża widokowa, zadaszona altana, miejsce na ognisko i kolarski tor przeszkód^[6].

Szlaki turystyczne

pieszy: Obidza – Gromadzka Przełęcz – Górne Stacje – Eliaszówka – Piwniczna-Zdrój:

• z Gromadzkiej Przełęczy 0.45 h (↓ 0.40 h)
• z Piwnicznej 2 h (↓ 1.30 h)

pieszy: Vabec – Čierťaž – Medvedelica – Eliaszówka

rowerowy: Sucha Dolina – Obidza – Gromadzka Przełęcz – Górne Stacje – Eliaszówka – Piwniczna-Zdrój

Widok na Eliaszówkę z osiedla Magura w Piwnicznej

Sanktuarium Matki Boskiej Litmanowskiej

Eliaszówka, widok ze wzgórza Kóta nad miejscowością Kremná

Na szczycie Eliaszówki

Przypisy

Panorama widokowa

Panorama widokowa z Eliaszówki na północ