Elisabeth Langgässer

Elisabeth Langgässer
Data i miejsce urodzenia23 lutego 1899
Alzey
Data i miejsce śmierci25 lipca 1950
Karlsruhe
Zawód, zajęciepisarka
PartnerWilhelm Hoffman

Elisabeth Langgässer (ur. 23 lutego 1899 w Alzey, zm. 25 lipca 1950 w Karlsruhe) – niemiecka pisarka i nauczycielka.

Życiorys

Langgässer urodziła się rodzinie należącej do klasy średniej. Ojciec Eduard Heinrich Langgässer (z pochodzenia Żyd) przed ślubem przeszedł na katolicyzm[1]. Matka Eugenia Dienst była katoliczką. Mieli dwójkę dzieci. Oprócz Elisabeth, syna Heinricha. W 1922 roku została nauczycielką w szkole. W 1929 roku po romansie z Hermannem Hellerem, który był żonaty, urodziła nieślubną córkę Kordelię, za co została zwolniona z pracy w szkole[2]. Wtedy postanawia poświęcić się karierze literackiej. W 1935 roku wyszła za mąż za Wilhelma Hoffmana i razem mieli trzy córki.

Grobowiec Langgässer na cmentarzu w Darmstadt

Langgässer jako pisarz należała do Reichsschrifttumskammer (Izby Piśmiennictwa Rzeszy), jednak w 1936 roku z powodów rasowych została wykluczona[3]. Okazało się, że miała żydowskich przodków ze strony ojca, przez co została uznana za pół-Żydówkę. W sierpniu 1937 roku wysłała odwołanie do Hansa Hinkla, a w 1938 roku do Goebbelsa. Powołuje się w nim na czystość linii aryjskiej po stronie matki i wskazuje na krytykę swojego dzieła przez żydowskiego autora Alfreda Döblina. Nawet małżeństwo z Hoffmanem nie uratowało jej przed przymusową pracą. Jej nieślubna córka, Cordelia, której ojciec był Żydem, została wywieziona do obozu w Theresienstadt, a następnie w 1944 roku do Auschwitz. Cordelia przeżyła obóz wyjeżdżając na początku 1945 r. w autobusie Czerwonego Krzyża do Szwecji[4]. Tam po odbyciu terapii wyszła za mąż za Szweda i miała z nim kilkoro dzieci. Jako korespondent szwedzkiej gazety Kordelia Edvardson wyjechała podczas wojny Jom Kippur, w 1974 roku do Izraela. W 1984 roku wydała autobiografię „Burnt Child Seeks the Fire”[5]. Do Szwecji wróciła w 2006 roku[4].

Lata powojenne

Langgässer pisała i publikował także po II wojnie światowej. W 1946 roku wydała Das unauslöschliche Siegel (Nieusuwalne piętno) która opowiada historię Żyda[6], który ochrzcił się, aby móc poślubić Niemkę. Akcja powieści rozpoczyna się podczas I wojny światowej, a kończy ją epilog z 1943 roku. Prace nad powieścią rozpoczęła w 1936 roku. Powieść jest uznawana za jej najlepsze dzieło. Zyskała pozytywne recenzje ze strony Hermanna Brocha i Thomasa Manna[7]. Pisała aż do śmierci 25 lipca 1950 roku. Pośmiertnie otrzymała w 1950 roku Nagrodę Georga Büchnera[8].

Logo Elisabeth-Langgässer-Gymnasium

W 1954 roku pod tytułem ... soviel berauschende Vergänglichkeit: Briefe 1926-1950 (... tak wiele odurzających przemijalności: Listy 1926-1950) za zgodą męża zostały wydane jej listy[9]. Ponownie wydała je w 1990 roku jej wnuczka Elisabeth Hoffmann, córkę Cordelii[10]. Listy z lat 1933–1945 pokazują jaki wpływ na rodzinę Langgässer miały ustawy norymberskie[8].

Upamiętnienie

  • Jej imię nadano ulicom w Niemczech, m.in. w 1967 roku ulicy w Kolonii[11].
  • W 1991 roku najstarszą szkołę w Alzey nazwano Elisabeth-Langgässer-Gymnasium[12].

Twórczość

  • Der Wendekreis des Lammes (Konstelacja Barana. Hymn zbawienia) (poezja liryczna), 1924
  • Das Triptychon des Teufels (Tryptyk diabła), zbiór nowel 1932
  • Proserpina, powieść 1933
  • Die Tierkreisgedichte (wiersze), 1935
  • Der Gang Durch das Ried (Droga przez moczary), 1936
  • Rettung am Rhein. Drei Schicksalsläufe, 1938
  • Das unauslöschliche Siegel (Nieusuwalne piętno), 1946
  • Der Laubmann und die Rose (Człowiek leśny i róża), 1947
  • Der Torso (Wierna Antygona), 1947
  • Das Labyrinth, 1949
  • Märkische Argonautenfahrt (nowy fragment), 1950
  • Geist in den Sinnen behaust (Duch zadomowiony w zmysłach) 1951

W języku polskim wydano 2 książki[1]:

  • Droga przez moczary (1971)
  • Wierna Antygona (1958)

Przypisy

  1. a b Prorokini znad moczarów, www.gosc.pl [dostęp 2020-03-03].
  2. Elisabeth Langgässer: Darmstadt, www.darmstadt.de [dostęp 2020-03-03].
  3. Słownik pisarzy niemieckich, austriackich i szwajcarskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 221–222.
  4. a b Stolpersteine in Berlin. Orte & Biografien der Stolpersteine in Berlin, www.stolpersteine-berlin.de [dostęp 2020-03-03].
  5. Burned Child Seeks The Fire, www.goodreads.com [dostęp 2020-03-03].
  6. Langgässer, Elisabeth: Das unauslöschliche Siegel aus dem Lexikon – wissen.de, www.wissen.de [dostęp 2020-03-03].
  7. Review: Elisabeth Langgässer’s Das unauslöschliche Siegel, Dialog International [dostęp 2020-03-03].
  8. a b Joanne Sayner: Women Without a Past?:... s. 119.
  9. Joanne Sayner: Women Without a Past?: ... s. 13.
  10. Joanne Sayner: Women Without a Past?: ... s. 13 i 135.
  11. Leverkusen, Elisabeth-Langgässer-Str., www.leverkusen.com [dostęp 2020-03-03].
  12. Geschichte » ELG Alzey, www.elg-alzey.de [dostęp 2020-03-03].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

ELG Schullogo.svg
Autor: Luis ELG, Licencja: CC BY-SA 4.0
Das Schullogo des Elisabeth-Langgässer-Gymnasiums.
Langgässer.JPG
Autor: Clemensmarabu, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tomb of German writer Langgässer in the "Alter Friedhof" in Darmstadt