Ella z Nortumbrii
| Król Nortumbrii | |
 | |
| Król Nortumbrii | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | Egbert I |
| Dane biograficzne | |
| Data śmierci | |
Ella z Nortumbrii, Alle, Alli, Ælla, Ælle, Aelle (zm. 21 marca 867) – władca anglosaskiego królestwa Nortumbrii w II połowie IX wieku.
Nieznane jest pochodzenie Elli. Symeon z Durham stwierdza w swej kronice, że nie miał królewskiego pochodzenia[1]. Jest jednak niewykluczone, że był powiązany z dawnym królem Nortumbrii, Redwulfem. Z kolei Roger z Wendover nazywa go bratem Osberta[2].
Trudne jest również datowanie jego panowania: według relacji kronikarzy miał objąć władzę w 862 lub 863 roku, z kolei analiza numizmatów wskazuje, że jeszcze w 866 roku władcą był Osbert.
Według zapisów kronik Ella usunął Osberta z tronu. Kronikarze nazywają go tyranem i uzurpatorem. Według relacji Symeona z Durham, Osbert zdecydował się na próbę odzyskania władzy. Aby sfinansować zbrojnych, zajął ziemie kościelne w Wercewurde (ob. Warkworth) i Tillemuthe (ob. Tillmouth), leżące w północnej części dawnej Bernicji[3]. Z kolei Ella sięgnął po nieruchomości położone w dawnej Deirze: Ileclif (ob. Cliffe) oraz Wigeclif (ob. Wycliffe)[4]. Nortumbria znalazła się na progu wojny domowej.
W tym samym jednak czasie na kraj po raz kolejny najechali wikingowie pod dowództwem Halfdana Ragnarssona i Ivara Ragnarssona, którzy właśnie podbili Królestwo Anglii Wschodniej[5]. Aby stawić im opór, obaj pretendenci do tronu Nortumbrii zdecydowali się zjednoczyć swe siły i stawić opór najeźdźcom w Yorku[1]. 1 listopada 866 Normanowie zaatakowali York. Oblężenie trwało do 21 marca 867 roku, kiedy to wikingom udało się zrobić wyłom w fortyfikacjach. Zaatakowali miasto, zabijając Osberta, Ellę i ośmiu innych ealdormanów[1][2]. Skandynawska Saga o synach Ragnara wspomina, że Ella został pojmany, a następnie rytualnie zamordowany przez Ivara Ragnarssona, który wykonał na nim rytuał krwawego orła[6]. Miała to być zemsta za to, że Ella zabił ojca braci Ragnarssonów, Ragnara Lodbroka[7].
Po tej bitwie Nortumbria utraciła swą suwerenność i została podzielona: dawna Deira przeszła w ręce zwycięskich Normanów, zaś w Bernicji pozostawili oni marionetkowych lokalnych władców, którzy do 895 roku posiadali tytuł króla Nortumbrii, a później króla Yorku i eldormana Yorku (od 927)[1].
Śmierć króla Elli została wspomniana we wstępie do powieści historycznej Sea Kings in England angielskiego romantyka Edwin Atherstone'a[8].
Przypisy
- ↑ a b c d Yorke, s. 138.
- ↑ a b Osberht. Foundation for Medieval Genealogy. [dostęp 2012-03-04]. (ang.).
- ↑ Aird, s. 28.
- ↑ Aird, s. 29.
- ↑ Magnusson, s.
- ↑ Roberta Frank. Viking atrocity and Skaldic verse: The Rite of the Blood-Eagle. „English Historical Review”. 99, kwiecień 1984. DOI: 10.1093. [dostęp 2014-01-28]. (ang.).
- ↑ Holman, s. 117.
- ↑ Edwin Atherstone: The Sea-Kings in England: an Historical Romance of the time of Alfred, Tom 1. Edinburgh: Robert Cadell, 1830, s. 4.
Bibliografia
- Barbara Yorke: Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16169-9. (pol.).
- Magnus Magnusson, Mark Harrison: The Vikings: Voyagers of Discovery and Plunder. Osprey Publishing, 2008. ISBN 978-1-84603-340-7.
- Katherine Holman: The A to Z of the Vikings. Scarecrow Press, 2009, s. 117. ISBN 978-0-8108-6813-7.
- William M. Aird: St Cuthbert and the Normans: the Church of Durham, 1071–1153 (Studies in the History of Medieval Religion Vol. 14). Boydell & Brewer, 1998. ISBN 978-0-85115-615-6. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Captioned as "Ragnar Lodbroks död", according to the source page. Etching by Hugo Hamilton, depicting Ælla of Northumbria's murder on Ragnar Lodbrok. Original image size approximately 17 x 22 cm.