Ellen Niit

Ellen Niit
Ilustracja
Popiersie Ellen Niit w węgierskim Kiskőrös
Data i miejsce urodzenia

13 lipca 1928
Tallin, Republika Estońska

Data i miejsce śmierci

30 maja 2016
Tallin, Republika Estońska

Narodowość

estońska

Język

estoński

Odsłonięcie popiersia Ellen Niit w Kiskőrös na Węgrzech.

Ellen Niit (Ellen Hiob, 1949–1958 – Ellen Niit, od 1958 r. – Ellen Kross; ur. 13 lipca 1928 w Tallinnie, zm. 30 maja 2016 tamże[1]) – estońska poetka, pisarka i tłumaczka.

Życiorys

W latach 1938–1943 uczęszczała do szkoły w Tapa, a następnie do szkoły w Tallinnie. Studiowała na Uniwersytecie w Tartu język estoński i literaturoznawstwo (1947–1952), oraz literaturę dziecięcą (1952–1956)[2]. Pracowała m.in. w estońskiej telewizji, była scenarzystką filmową[3]. Od roku 1963 stała się już niezależną pisarką i tłumaczką. Własne dzieła przekładała na niemiecki, z węgierskiego tłumaczyła np. twórczość Sándora Petőfiego, a z rosyjskiego – poezje Siergieja Jesienina[4].

Życie prywatne

Od 1949 do 1958 roku była zamężna z estońskim literaturoznawcą Heldurem Niit (1928–2010), a następnie, od 1958 roku aż do śmierci męża, z estońskim pisarzem Jaanem Krossem. Miała czworo dzieci: Toomasa Niita (ur. 1953), Maarję Undusk (ur. 1959), Eerika-Niilesa Krossa (ur. 1967) oraz Martena Krossa (ur. 1970)[5].

Twórczość

Ellen Niit opublikowała siedem tomów wierszy, trzy tomy wierszy wybranych i dziewięć innych oraz sześć książek prozą dla dzieci. Jej książki dla dzieci były bardzo popularne w Polsce w czasach PRL-u. W „Pille-Riin” codzienność dziewczynki mieszkającej w Tallinnie przybliżała polskim czytelnikom Estonię, a podteksty anty-radzieckie były zrozumiałe z kolei dla dorosłych czytelników[6]. Również „Opowiadania o wesołych bliźniętach” były chętnie czytane i doczekały się polskiego wznowienia w drugiej dekadzie XXI wieku.

Poezja

  • Maa on täis leidmist (1960)
  • Linnuvoolija (1970)
  • Karud saavad aru (1972)
  • Oma olemine, turteltulemine (1979)
  • Krõlliraamat (1979)
  • Tere, tere lambatall! (1993)
  • Veel ja veel Krõlliga maal ja veel (2002)
    • Midrimaa (1974)
    • Suur suislepapuu (1983)
    • Ühel viivul vikervalgel (1999)

Proza

  • Pille-Riini lood (1963)
  • Jutt jänesepojast, kes ei tahtnud magama jääda (1967)
  • Triinu ja Taavi jutud (1970)
  • Triinu ja Taavi uued ja vanad lood (1977)
  • Jänesepojaõhtu koos isaga (1982)
  • Onu Ööbiku ööpäev (1998)

Polskie przekłady

  • Pille – Riin (tłum. Aarne Puu; tytuł oryginału: Pille-Riini lood)
  • Opowiadania o wesołych bliźniętach (tłum.Teresa Kärmas; tytuł oryginału: Triinu ja Taavi uued ja vanad lood)

Przypisy

  1. ↑ Suri Ellen Niit In: Postimees vom 30. Mai 2016
  2. ↑ Karl Siilivask, History of Tartu University, 1632-1982, Perioodika, 1985, s. 276 i in..
  3. ↑ Ellen Niit – Eesti filmi andmebaas (est.). www.efis.ee. [dostęp 2016-04-03].
  4. ↑ Niit Ellen, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-04-03].
  5. ↑ Maarja Undusk: 80-aastane Ellen Niit: vana on palju kergem olla kui noor (est.). Postimees, 2008-07-12. [dostęp 2016-04-03].
  6. ↑ Jean Webb, Mare Müürsepp (red.), Sunny Side of Darkness: Children's Literature in Totalitarian and Post-totalitarian Eastern Europe; Collection of Articles, TLÜ Kirjastus, 2005, s. 109-118, ISBN 9985-58-368-X, ISBN 978-9985-58-368-5.

Media użyte na tej stronie

A bust of Ellen Niit was unveiled in Kiskőrös, 2009.jpg
Autor: Estonian Foreign Ministry, Licencja: CC BY 2.0
A bust of Ellen Niit was unveiled in Kiskőrös, the birthplace of Sándor Petőfi. Erna Viitol works. Replica. 2009 Bronze bust, the original made in 1954. Located in the Translators' sculpture park in Petőfi Sándor Square, Kiskőrös, Bács-Kiskun County
Ellen Niit Kiskőrös.JPG
Autor: own photo; sculptor: Erna Viitol (1920–2001), Licencja: CC0
Ellen Niit (*1928) észt író szobra Kiskőrösön Petőfi fordítóinak szoborparkjában. Erna Viitol (1920–2001) észt szobrászművész alkotása (1954; felállítás éve:2009)