Emaki-mono

Fragment emaki-mono ilustrującego powieść Genji monogatari

Emaki-mono (jap. 絵巻物), lub prościej emaki (jap. 絵巻) - obraz w postaci zwoju (jedwabnego lub papierowego), przedstawiający sceny z dzieła literackiego, uzupełnione opisami lub fragmentami tekstu. Ta forma sztuki dotarła do Japonii z Chin wraz z buddyzmem w okresie Nara.

Emaki-mono to złożenie trzech japońskich wyrazów: e - obraz, maki - zwój, mono - rzecz, przedmiot.

Historia

Pierwsze emaki-mono powstawały w XI wieku. Do najsłynniejszych należy zaliczyć dwa. Pierwszy z nich, Genji monogatari emaki, stworzony został około 1120 r. i zachowany jest jedynie w niewielkim procencie. Jest ilustracją scen ze słynnej powieści Genji monogatari autorki Murasaki Shikibu. Drugi to Shigisan engi emaki, stworzony w XII wieku i zachowany w dużo lepszym stanie.

Burzliwy rozwój emaki-mono można jednak odnotować dopiero w okresie Kamakura. Nastąpiło wtedy dopracowywanie warsztatu i rozpowszechnienie tego rodzaju przekazu na całym terenie Japonii, aczkolwiek w erze Heian powstały te dwa najbardziej cenione emaki.

Wygląd emaki-mono

Papier, na którym znajdowały się obrazy, nawinięty był na drewniany wałek z jednej strony i rozwijany z prawej do lewej, gdzie był zwijany z powrotem na wałek. Rozwijany i zwijany musiał być jednocześnie tak, żeby w polu widzenia pozostawał widoczny jedynie aktualny obraz, bez pozostałych fragmentów z wcześniejszych i kolejnych obrazów.

Jeden obraz miał z reguły wielkość: 22 x 48 cm.

„Rysunek obwiedziony był konturem z tuszu, następnie farbami malowano barwne plamy ubiorów, sprzętów i fragmentów architektonicznych, a w końcu jeszcze raz tuszem uzupełniano szczegóły, na przykład rysy twarzy, fałdy ubiorów, itp.”[1]

Detale dotyczące architektury i ubioru były dopracowane zawsze na wysokim poziomie. Natomiast rysy twarzy były traktowane schematycznie, w sposób zwany hikime-kagihana („oczy w kształcie dwu kresek i nos w postaci haczyka”).

Inne znane emaki-mono

Okres Heian

  • Kokawadera engi emaki
  • Ban dainagon ekotobo - stworzona prawdopodobnie przez Tokiwa Mitsunaga

Okres Kamakura

  • Kegon gojū gosho emaki - zwój z 55 miejsc z sutry Kegon, znajduje się w Tōdaiji
  • Hōnen eden - 48 zwojów z Chion-in
  • Shinranden - znajduje się w Senjuji, namalowany przez Jōgi
  • Ippen shōnin emaki
  • Ishiyamadera engie
  • Ise monogatari emaki - ilustracja do powieści Ise monogatari
  • Eiga monogatari emaki
  • Sumiyoshi monogatari emaki
  • Murasaki Shikibu nikki emaki - ilustrowany zwój do dziennika Murasaki Shikibu
  • Makura no sōshi emaki
  • Heiji monogatari emaki
  • Mōko shūrai ekotoba - ilustracja do powieści o napadzie Mongołów
  • Saigyō monogatari emaki - ilustracje do powieści o rodzie Saigyō

Okres Ashikaga

W okresie tym powstały wspaniałe dzieła autorstwa Sesshū Tōyō. Stworzył on m.in. zwój przedstawiający cztery pory roku, na papierze o wymiarach 40 x 1582 cm.

Przypisy

  1. ↑ Wiesław Kotański "Sztuka Japonii" str. 150-155, 179-181, 213, WAiF, Warszawa 1974 r.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Genji emaki azumaya.jpg
A scene (AZUMA YA: East Wing) of Illustrated scroll of Tale of Genji (written by MURASAKI SHIKIBU (11th cent.). The multi-panel curtain at the center bottom of the image is a kichō. The decorated sliding door panels at the top of the image are fusuma. The scroll was made in about ca. 1130 ACE and is in the Tokugawa Museum in Nagoya, Japan.