Emanuel de Witte

Emanuel de Witte
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

ok. 1617
Alkmaar

Data i miejsce śmierci

1692
Amsterdam

Narodowość

holenderska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

barok

Wnętrze kościoła, 1660
Wnętrze synagogi Portugalskiej w Amsterdamie, 1680

Emanuel de Witte (ur. ok. 1617 w Alkmaarze, zm. 1692 w Amsterdamie) – holenderski malarz barokowy, znany głównie z przedstawień wnętrz kościołów, które ukazywał w odmiennym aspekcie w porównaniu z innymi przedstawicielami tego samego nurtu – w precyzyjnie namalowanych wnętrzach umieszczał oświetlone światłem słonecznym postacie ludzkie, którym często towarzyszył pies[1]. Jego prace są często porównywane z obrazami Pietera Saenredama[2][3][4], który również przedstawiał wnętrza kościołów.

Życiorys

W 1636 został członkiem malarskiej gildii św. Łukasza w rodzinnym Alkmaar. Później mieszkał w Rotterdamie i Delfcie, gdzie był uczniem Everta van Aelsta, w 1651 osiadł na stałe w Amsterdamie[5].

Emanuel de Witte malował początkowo sceny rodzajowe i historyczne oraz portrety. Po osiedleniu się w Amsterdamie skoncentrował się przede wszystkim na wnętrzach świątyń istniejących w rzeczywistości, jak i wyimaginowanych[6], łączył elementy z różnych kościołów w nową całość[1]. Głównie uwiecznił na płótnach wnętrza amsterdamskiego Oude Kerk. W kościele wykonywał szkice, zaś malował w domu. Na żadnym ze swoich obrazów nie przedstawił widoku organów z przodu, najprawdopodobniej nie chciało mu się malować poszczególnych elementów[7]. Jego obrazy świadczą o perfekcyjnej znajomości perspektywy, malarz przedstawiał kościoły pełne ludzi, akcentując przestrzenność kompozycji i stosując efekty światłocieniowe[8].

Był znany z wybuchowego charakteru, który sprawiał, że potencjalni klienci opuszczali obrażeni jego pracownię[9].

Namalował trzy wersje obrazu pt. Wnętrze synagogi Portugalskiej w Amsterdamie (na zdjęciu obok po prawej stronie). Pierwsza wersja znajduje się w Żydowskim Muzeum Historii (Joods Historisch Museum) w Amsterdamie, druga wersja w Muzeum Izraela w Jerozolimie, natomiast trzecia wersja zaginęła po 1945. Do 1935 znajdowała się w berlińskiej galerii Van Diemen, której właścicielami byli Jacob i Rosa Oppenheimer. Oppenheimerzy zostali zmuszeni przez nazistów do sprzedaży kolekcji obrazów na aukcji, najprawdopodobniej także tego obrazu. Do 1945 trzecia wersja była w Gemäldegalerie w Berlinie. Wkrótce po zakończeniu wojny została przypuszczalnie wypożyczona do Königsbergu, po czym wszelki ślad po niej zaginął[10].

Artysta zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach, jego ciało znaleziono w jednym z amsterdamskich kanałów, prawdopodobnie przyczyną były kłopoty finansowe. Malarz przez całe swoje życie miał długi[11]. Według historiografa sztuki Arnolda Houbrakena popełnił samobójstwo po tym, jak właściciel kamienicy zażądał zapłaty za wynajęcie mieszkania[12]. Malarz planował powiesić się na balustradzie mostu Korsjespoortbrug, ale lina przerwała się i wpadł do amsterdamskiego kanału Het Singel, a ponieważ tego samego wieczoru nadciągnął silny mróz, więc jego zwłoki znaleziono dopiero po 11 tygodniach w pobliżu śluzy Haarlemmersluis, gdy zaczęła się odwilż[13].

Liczne prace artysty znajdują się m.in. w Rijksmuseum w Amsterdamie, National Gallery w Londynie, Museum Boijmans Van Beuningen w Roterdamie, w Ermitażu w Sankt Petersburgu. W Polsce znajduje się jeden obraz tego artysty, we wrocławskim Muzeum Narodowym zatytułowany Motywy ze Starego Kościoła w Delft.

W 1996 w domu aukcyjnym Christie's w Nowym Jorku został wystawiony na sprzedaż obraz Emanuela de Witte, który przedstawiał realistyczną scenę z kościoła Oude Kerk w Amsterdamie: kobietę karmiącą dziecko, psa stojącego przy pilarze i unoszącego nogę do góry oraz grabarza, który przerwał pracę, aby porozmawiać z odwiedzającym, co świadczy o tym, że w XVII wieku kościół był nie tylko miejscem modlitwy, ale także miejscem spotkań. Wartość obrazu oszacowano na 700 tysięcy do miliona dolarów[2].

Przypisy

  1. a b Ruud van Capelleveen, Emanuel de Witte (1617-1692) Nederlandse kunstenaar, CulturArchef.nl [dostęp 2009-06-08] (niderl.).
  2. a b „De Volkskrant”, Oude Kerk van Amsterdam geveild in New York, bericht van 11.01.1996 (niderl.).
  3. Dutch Historical Museum Collectie Pieter Saenredam (niderl.).
  4. Tirade: Carel Peeters Te veel is precies genoeg (niderl.).
  5. Emanuel de Witte, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2009-06-04] (ang.).
  6. Meesterwerken van Emanuel de Witte, Rijksmuseum. [dostęp 2009-06-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 lutego 2006)]. (niderl.).
  7. M. Bijtelaar: De kerkmeesters van de Oude Kerk. Jaarboek Amstelodamum, s. 37. (niderl.).
  8. Emanuel de Witte w Essentialvermeer.com. [dostęp 2009-06-04]. (ang.).
  9. Amsterdams Historisch Museum Collectie en onderzoek. ahm.nl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-05)]. (niderl.)
  10. Schilderij Emanuel de Witte nu te zien in de Grote Synagoge bericht 25.04.2006 (niderl.).
  11. R. Ekkart, Q. Buvelot: Hollanders in beeld. Portretten uit de Gouden Eeuw. 224. (niderl.).
  12. A. Houbraken: De Grote Schouwburg. Schildersbiografieën. J. Konst, M. Selling. 1995. (niderl.).
  13. J. Buisman: Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen. Deel 5. 2006, s. 178–179. (niderl.).

Bibliografia

  • Robert Genaille (red.), Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 224.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Portrait of Emanuel de Witte by Jan Stolker.jpg
Portret van Emanuel de Witte. olej na miedzi
medium QS:P186,Q296955;P186,Q753,P518,Q861259
. wysokość: 10,2 cm; szerokość: 8,2 cm
dimensions QS:P2048,10.2U174728
dimensions QS:P2049,8.2U174728
. Amsterdam, Christie's (11 października 1997).