Emanuel de Witte

Emanuel de Witte

Data i miejsce urodzenia	ok. 1617 Alkmaar
Data i miejsce śmierci	1692 Amsterdam
Narodowość	holenderska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	barok

Wnętrze kościoła, 1660

Wnętrze synagogi Portugalskiej w Amsterdamie, 1680

Emanuel de Witte (ur. ok. 1617 w Alkmaarze, zm. 1692 w Amsterdamie) – holenderski malarz barokowy, znany głównie z przedstawień wnętrz kościołów, które ukazywał w odmiennym aspekcie w porównaniu z innymi przedstawicielami tego samego nurtu – w precyzyjnie namalowanych wnętrzach umieszczał oświetlone światłem słonecznym postacie ludzkie, którym często towarzyszył pies^[1]. Jego prace są często porównywane z obrazami Pietera Saenredama^[2][3][4], który również przedstawiał wnętrza kościołów.

Życiorys

W 1636 został członkiem malarskiej gildii św. Łukasza w rodzinnym Alkmaar. Później mieszkał w Rotterdamie i Delfcie, gdzie był uczniem Everta van Aelsta, w 1651 osiadł na stałe w Amsterdamie^[5].

Emanuel de Witte malował początkowo sceny rodzajowe i historyczne oraz portrety. Po osiedleniu się w Amsterdamie skoncentrował się przede wszystkim na wnętrzach świątyń istniejących w rzeczywistości, jak i wyimaginowanych^[6], łączył elementy z różnych kościołów w nową całość^[1]. Głównie uwiecznił na płótnach wnętrza amsterdamskiego Oude Kerk. W kościele wykonywał szkice, zaś malował w domu. Na żadnym ze swoich obrazów nie przedstawił widoku organów z przodu, najprawdopodobniej nie chciało mu się malować poszczególnych elementów^[7]. Jego obrazy świadczą o perfekcyjnej znajomości perspektywy, malarz przedstawiał kościoły pełne ludzi, akcentując przestrzenność kompozycji i stosując efekty światłocieniowe^[8].

Był znany z wybuchowego charakteru, który sprawiał, że potencjalni klienci opuszczali obrażeni jego pracownię^[9].

Namalował trzy wersje obrazu pt. Wnętrze synagogi Portugalskiej w Amsterdamie (na zdjęciu obok po prawej stronie). Pierwsza wersja znajduje się w Żydowskim Muzeum Historii (Joods Historisch Museum) w Amsterdamie, druga wersja w Muzeum Izraela w Jerozolimie, natomiast trzecia wersja zaginęła po 1945. Do 1935 znajdowała się w berlińskiej galerii Van Diemen, której właścicielami byli Jacob i Rosa Oppenheimer. Oppenheimerzy zostali zmuszeni przez nazistów do sprzedaży kolekcji obrazów na aukcji, najprawdopodobniej także tego obrazu. Do 1945 trzecia wersja była w Gemäldegalerie w Berlinie. Wkrótce po zakończeniu wojny została przypuszczalnie wypożyczona do Königsbergu, po czym wszelki ślad po niej zaginął^[10].

Artysta zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach, jego ciało znaleziono w jednym z amsterdamskich kanałów, prawdopodobnie przyczyną były kłopoty finansowe. Malarz przez całe swoje życie miał długi^[11]. Według historiografa sztuki Arnolda Houbrakena popełnił samobójstwo po tym, jak właściciel kamienicy zażądał zapłaty za wynajęcie mieszkania^[12]. Malarz planował powiesić się na balustradzie mostu Korsjespoortbrug, ale lina przerwała się i wpadł do amsterdamskiego kanału Het Singel, a ponieważ tego samego wieczoru nadciągnął silny mróz, więc jego zwłoki znaleziono dopiero po 11 tygodniach w pobliżu śluzy Haarlemmersluis, gdy zaczęła się odwilż^[13].

Liczne prace artysty znajdują się m.in. w Rijksmuseum w Amsterdamie, National Gallery w Londynie, Museum Boijmans Van Beuningen w Roterdamie, w Ermitażu w Sankt Petersburgu. W Polsce znajduje się jeden obraz tego artysty, we wrocławskim Muzeum Narodowym zatytułowany Motywy ze Starego Kościoła w Delft.

W 1996 w domu aukcyjnym Christie's w Nowym Jorku został wystawiony na sprzedaż obraz Emanuela de Witte, który przedstawiał realistyczną scenę z kościoła Oude Kerk w Amsterdamie: kobietę karmiącą dziecko, psa stojącego przy pilarze i unoszącego nogę do góry oraz grabarza, który przerwał pracę, aby porozmawiać z odwiedzającym, co świadczy o tym, że w XVII wieku kościół był nie tylko miejscem modlitwy, ale także miejscem spotkań. Wartość obrazu oszacowano na 700 tysięcy do miliona dolarów^[2].

Przypisy

Bibliografia

• RobertR. Genaille RobertR. (red.), Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 224 .

Linki zewnętrzne

• Emanuel de Witte w Artcyclopedia.com. [dostęp 2009-06-04]. (ang.).
• Web Gallery of Art – galeria. [dostęp 2009-06-04]. (ang.).