Emil Czech

Emil Czech

plutonowy
Data i miejsce urodzenia	8 sierpnia 1908 Bobowa
Data śmierci	26 marca 1978
Przebieg służby
Lata służby	1939–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	1 Pułk Saperów Kolejowych Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich 3 Karpacki Batalion Saperów
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Nagrobek Emila Czecha na Cmentarzu Komunalnym w Kłodzku

Warta honorowa przy grobie Emila Czecha w 71. rocznicę zakończenia bitwy na Monte Cassino

Emil Czech (ur. 8 sierpnia 1908 w Bobowej, w pow. gorlickim, zm. 26 marca 1978) – plutonowy Wojska Polskiego, trębacz.

Młodość

Był synem Józefa i Marii z domu Szubrawskiej. Ukończył 6 klas gimnazjum i trzyletnią szkołę przemysłową. Do wybuchu II wojny światowej był pracownikiem umysłowym. W 1927 powołany został do służby wojskowej w 1 Pułku Saperów Kolejowych w Krakowie. Przed wybuchem wojny miał przydział do orkiestry 1 Batalionu Mostów Kolejowych w Krakowie, w której często grywał też i hejnał mariacki^[1].

Udział w II wojnie światowej

W kampanii wrześniowej walczył na odcinku Stryj, Krupsko, Skulsko i Wodjatycze. 20 września wraz ze swoją jednostką przekroczył granicę węgierską, następnie do 1940 r. przebywał w obozie dla internowanych żołnierzy polskich. W ramach organizowanych przerzutów, przez Jugosławię, Grecję, Turcję i Syrię, przedostał się do Palestyny i został wcielony do Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich^[2]. Szlak bojowy Emila Czecha prowadził przez Aleksandrię, Tobruk, aż na wzgórze pod Gazalą. Na przełomie lat 1943 i 1944, „Karpatczyków” przerzucono do Włoch nad rzekę Sangro, gdzie mieli wziąć udział w przełamaniu Linii Gustawa. W kwietniu 1944 r. nastąpiła koncentracja jednostek pod Monte Cassino^[1].

Hejnał Mariacki na Monte Cassino

18 maja 1944, gdy do jego jednostki, 3 Karpackiego Batalionu Saperów, dotarł meldunek, że Polacy zajęli wzgórze 593, kluczowe dla obrony góry klasztornej i potem, gdy nad Monte Cassino pojawił się proporczyk 12 pułku Ułanów Podolskich i biało-czerwona flaga, z rozkazu generała Bronisława Ducha^[2] i przekazującego mu rozkaz dowódcy płk Władysława Rakowskiego^[3], odegrał w południe hejnał mariacki na dopiero co zdobytych ruinach klasztoru Monte Cassino.

By wykonać rozkaz, musiał pokonać w niespełna dwie godziny kilkunastokilometrowy dystans, w górach i pod niemieckim ostrzałem. Czech dostał kornet C i wraz z kierowcą ruszyli pod górę samochodem, jednak w połowie drogi pojazd zatrzymał się, a kierowca oznajmił, że dalej nie jedzie, bo chce żyć. Na szczęście Czech zobaczył nadjeżdżającego znajomego lekarza Stanisława Szczepanka, który podwiózł Czecha tak blisko klasztoru, jak się dało^[4]. Ostatnim odcinkiem drogi była wspinaczka po skałach^[2]. Na szczyt wzgórza wszedł tuż przed godziną 12⁰⁰. Zdenerwowany i wzruszony E. Czech podszedł pod falującą na wietrze polską flagę. Choć grał hejnał już nie raz, tym razem bał się, żeby się nie pomylić. Wokół zebrali się żołnierze i fotoreporterzy. Pod masztem z polską flagą, w towarzystwie plutonowego Chomy oraz w obecności angielskich i amerykańskich korespondentów wojennych, ponad złomami ruin i skał, w samo południe odegrał na kornecie powszechnie znane pięć dźwięków rozłożonego trójdźwięku durowego.

Po wojnie

Emil Czech wrócił do kraju z Anglii w 1947 r. i osiedlił się w Kłodzku, podejmując pracę w PKP, gdzie pracował ponad dwadzieścia lat m.in. jako rewident wagonów na stacji Kłodzko Główne, prowadził zajęcia praktycznej nauki zawodu dla młodzieży, ostatnio jako kierowca sanitarki w Przychodni Obwodowej PKP w Kłodzku, aż do przejścia na emeryturę^[2][3][5]. Występował w kilkuosobowym chórze męskim, który działał przy kłodzkim Domu Kultury „Kolejorz”^[5]. Był także członkiem dętej orkiestry kolejowej, ławnikiem sądowym, członkiem zarządu oddziału ZBoWiD w Kłodzku. Był prelegentem w szkołach kłodzkich opowiadając młodzieży o swym wojennych doświadczeniach, w szczególności o bitwie pod Monte Cassino^[2][1]. Czech spoczywa na cmentarzu w Kłodzku, jego grobem opiekują się uczniowie Szkoły Podstawowej nr 2 im. Żołnierzy z Monte Cassino z Polanicy-Zdroju^[2]. Grób ten został wpisany do Ewidencji Grobów Weteranów Walk o Wolność i Niepodległość Polski IPN^[5].

Upamiętnienie

W listopadzie 2019 Rada Miejska w Kłodzku podjęła uchwałę o wzniesieniu pomnika upamiętniającego plut. Emila Czecha w Kłodzku^[6]. Projekt oraz postawienie pomnika zostały sfinansowane przez społeczny komitet organizacyjny z dotacji władz Kłodzka, starostwa powiatowego i ze zbiórki publicznej^[7]. Autorem projektu pomnika, opartym na słynnym zdjęciu Emila Czecha spod Monte Cassino, jest artysta-rzeźbiarz Wojciech Batko. Instytut Pamięci Narodowej sfinansował wykonanie modelu i odlewu rzeźby w brązie^[5]. W 78. rocznicę zdobycia Monte Cassino i odegrania przez Czecha hejnału, 18 maja 2022, pomnik uroczyście odsłonięto w Parku Przyjaźni Wojsk Górskich w Kłodzku^[7].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[1].
• Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami
• Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino
• Odznaka za Rany i Kontuzje z jedną gwiazdą
• 1939–1945 Star
• Africa Star
• Italy Star
• War Medal
• odznaka Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich

Telewizyjny Wielki Test z historii

W III edycji Wielkiego Testu z historii pt. „1939. Zaczęło się w Polsce”, zorganizowanego przez Telewizję Polską, odbywającego się i emitowanego w dniu 31 sierpnia 2009 r., dotyczyło epizodu odegrania hejnału na Monte Cassino^[8]. Brzmiało ono: Jaki utwór na trąbce zagrał polski żołnierz na szczycie Monte Cassino? W pytaniu był błąd merytoryczny, bowiem Czech grał na kornecie, a nie trąbce.

Przypisy