Emil Korytko

Ten artykuł od 2022-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Emil Antoni Korytko

Jelita
Data i miejsce urodzenia	7 marca 1813 Lwów
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 1839 Lublana
Ojciec	Józef Stanisław Korytko
Matka	Rudolfina Rubczyńska

Tablica nagrobna w Lublanie

Emil Antoni Korytko herbu Jelita (ur. 7 września 1813 we Lwowie, zm. 31 stycznia 1839 w Lublanie) – polski etnograf, powstaniec, działacz niepodległościowy.

Urodził się w rodzinie szlacheckiej jako syn Józefa Stanisława i Rudolfiny z Rubczyńskich. Studiował filozofię we Lwowie. Był uczestnikiem powstania listopadowego. Na podstawie donosu został zatrzymany w 1837 roku we Lwowie, mimo szczegółowego dochodzenia nie znaleziono dowodów obciążających; za działalność konspiracyjną, został zesłany na przymusowy pobyt w Lublanie wraz z Bogusławem Horodyńskim.

Twórczość

Po osiedleniu się w Słowenii szybko poznał tamtejsze środowisko społeczne i zawarł nowe znajomości. Korytko pokazał Słoweńcom jak ważna jest świadomość narodowa i kultura ludowa; zaczął zbierać tamtejsze legendy i pieśni. Potrafił działać w duchu narodowym słoweńskim w czasie, kiedy nikt jeszcze nie słyszał o słoweńskiej narodowości.

23 czerwca 1838 wydał odezwę do Słoweńców (Der freuden des Slaventhums in Krain) w której nawoływał do zbierania słoweńskiego dziedzictwa ludowego. Z pomocą słoweńskich naukowców wydał rozprawę dotyczącą słoweńskiej kultury ludowej – Ein Wort über das Volkslied in Krain (opublikowana w 1838roku w czasopiśmie Oust und West jako zapowiedź jego późniejszej pracy). Jego zbiory folklorystyczne stały się zawiązkiem oddziału strojów ludowych w lublańskim „Rudolphinum”.

Najważniejszym dziełem Korytki są Sloveńske pésni krajnskiga naroda, wydane w 5 tomach w latach 1839–1844.

Popularyzował również polską literaturę w Słowenii, czym rozbudził własny ruch literacki miejscowych uczonych (przyjaźnił się m.in. z Francem Prešerenem na którego wywarł duży wpływ, m.in. zaznajomił go szeroko z postacią Mickiewicza). Ogniskiem ruchu narodowego był dom w którym mieszkał adwokat słoweński Blaž Crobath (ożeniony z Polką) z którym Korytko utrzymywał przyjacielskie stosunki. Jego działalność była nadzorowana przez policję, jako działacz rewolucyjny był niewygodny dla tamtejszych władz. W Lublanie dowiedział się o ruchu iliryjskim i został jego gorącym zwolennikiem. Uważał, że należy ochraniać język słoweński.

Postać Emila Korytki jest mało znana w Polsce, jego nazwisko zniknęło z życia literackiego po II wojnie światowej. Zupełnie inaczej rzecz ta ma się w Słowenii, gdzie wkład polskiego badacza do dnia dzisiejszego jest mocno doceniany i podkreślany, a nauka o tej postaci jest nieodzownym elementem szkolnym już od podstawówki. W Lublanie znajduje się ulica jego imienia (ulica Korytkova, gdzie znajduje się Centrum Kliniczne).

Zmarł na tyfus w Lublanie i został tam pochowany na Cmentarzu w Navje.

W dwusetną rocznicę urodzin w 2013 roku Ambasada RP w Lublanie wydała okolicznościowy znaczek pocztowy oraz przygotowała obszerną wystawę planszową poświęconą dorobkowi i spuściźnie Emila Korytki.

Źródła

Bibliografia:

• Korespondenca z družino II, ur. M. Leeming, H. Leeming, Ljubljana 1983.
• Salamander in druge pemi, Ljubljana 1990.

Literatura:

• Ivan Prijatelj: Emil Korytko. IMK 19, 1909.
• France Kidrič: Paberki o Korytku in dobi njegovega delovanja v Ljubljani. LZ 30, Ljubljana 1928.
• France Kidrič: Korytkova smrt in ostalina. LZ 30, Ljubljana 1947.
• Maria Stanonik, Niko Jež: Nekaj folklornih zapiskov iz zapuščine Emila Korytka. Tradiciones 14, 1985.
• Vilko Novak: Raziskovalci slovenskega življenja. Ljubljana 1986.
• Bożena Ostromęcka-Frączak: Iz našega književnega izročila. Poljski izgnanec Emil Korytko in slovenski pesnik France Prešeren. Celovški zvon 4, 1986.
• Bożena Ostromęcka-Frączak: Personality of Emil Korytko in the Light of His Poems, Letters and Ethnographic Notes. Etnološka stičišča I, Ljubljana, Portorož 1988.

Bibliografia

• Bogumila Plachtej Pavlin, Marzena Ewa Krajewska, V iskanju zgodbe Poljaka v izgnanstvu: Emil Korytko (1813–1839) v Ljubljani / W poszukiwaniu losu Polaka na wygnaniu: Emil Korytko (1813–1839) w Lublanie, Ljubljana: Narodna in univerzitetna knjižnica, 2019, ISBN 978-961-6453-63-9.