Emil Kumor

Emil Franciszek Kumor

„Krzyś”

podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	14 stycznia 1899 Schodnica
Data i miejsce śmierci	28 grudnia 1957 Komorów
Przebieg służby
Lata służby	1916–1946
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VIII Komenda Główna Armii Krajowej 62 Pułk Piechoty
Stanowiska	oficer ordynansowy kierownik Wydziału Legalizacji dowódca pułku
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Emil Franciszek Kumor ps. „Krzyś” (ur. 14 stycznia 1899 w Schodnicy^[1], zm. 28 grudnia 1957^[2] w Komorowie k. Warszawy) – podpułkownik Wojska Polskiego, żołnierz kampanii wrześniowej i powstania warszawskiego, oficer Dowództwa Głównego SZP oraz Komendy Głównej ZWZ i AK, inicjator i organizator akcji „Góral”^[3] podczas której przejęto niemiecki transport pieniędzy o wartości 105 mln złotych.

Życiorys^[4]

W 1916 roku wstępuje jako ochotnik do 2 pułku piechoty Legionów Polskich, gdzie awansuje do stopnia podporucznika. Walczył na Wołyniu, następnie od listopada 1916 - na terenie Królestwa Polskiego. Od lipca 1917 służył w Polskiej Sile Zbrojnej^[5].

Od listopada 1918 w Wojsku Polskim. Po ukończeniu wojennego kursu szkoły podchorążych w latach 1919–1920 walczył w szeregach 9 pułku piechoty Legionów na froncie wojny polsko-bolszewickiej^[5]. W czerwcu 1921 roku pełnił służbę w dowództwie 3 Dywizji Piechoty Legionów, a jego oddziałem macierzystym był 9 pułk piechoty Legionów^[6]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 1918. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[7]. W latach 1922–1924 był dowódcą kompanii w 9 pułku piechoty Legionów w Zamościu. W lipcu 1924 został przeniesiony do 40 pułku piechoty we Lwowie^[8][9]. 2 grudnia 1930 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku i 40. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[10]. Przez 5 lat pełni funkcję adiutanta Korpusu Kadetów Nr 1 we Lwowie^[11]; z kolei – do chwili wybuchu wojny – był oficerem ordynansowym generała brygady Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza, dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie, a od 1938 roku dowódcy Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku wziął udział w bitwie nad Bzurą, a następnie wraz z gen. Tokarzewskim i grupą kilkunastu oficerów przedostał się do oblężonej Warszawy.

Należał do ścisłego sztabu gen. Tokarzewskiego i brał czynny udział w formowaniu pierwszej na terenie kraju organizacji podziemnej – Służby Zwycięstwu Polski. Później, z chwilą utworzenia Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej, pełnił odpowiedzialne funkcje w Oddziale I, a następnie w Oddziale VII Sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej. W tym okresie swej działalności położył duże zasługi kierując Wydziałem Legalizacji oraz organizując na terenie Warszawy sieć skrytek i lokali konspiracyjnych. Urządził, między innymi, lokal dla gen. Stefana Roweckiego – „Grota” – dowódcy Armii Krajowej. W 1942 roku został mianowany majorem. W tym samym roku inicjuje, a rok później organizuje słynną akcje „Góral”, której przygotowaniem kierował bezpośrednio gen. „Grot” i w której oddziały Armii Krajowej zdobyły na ulicy Senatorskiej 105 milionów złotych, transportowanych przez Niemców z Banku Emisyjnego.

W czasie powstania warszawskiego (1 sierpnia – 3 października 1944) pełnił funkcję inspektora odcinka bojowego w Śródmieściu. Zorganizował w tym czasie powstańczą wytwórnię granatów, oraz przyczynił się do wykrycia i zabezpieczenia w magazynach Haberbuscha wielkich zapasów zboża, wykorzystanych później do wyżywienia walczącej Warszawy.

Po upadku powstania trafił do niewoli niemieckiej i został umieszczony w Oflagu II C Woldenberg. Po uwolnieniu jeńców polskich przez wojska radzieckie w styczniu 1945 roku powrócił do kraju i zgłosił się do szeregów Wojska Polskiego. Początkowo pełnił funkcję zastępcy dowódcy 41 pułku piechoty w Goleniowie, a później był dowódcą 62 pułku piechoty stacjonującego w Skierniewicach, a następnie w Ełku, gdzie brał czynny udział w pracach przy odbudowie zniszczonych terenów, zyskując uznanie miejscowego społeczeństwa.

W 1946 roku, z powodu złego stanu zdrowia, przeszedł na własną prośbę w stan spoczynku. W 1949 roku został z przyczyn politycznych aresztowany i osadzony w więzieniu, skąd po umorzeniu toczącego się w tym czasie śledztwa został zwolniony w 1953 roku. Od tego czasu, w chwilach wolnych od pracy zarobkowej, poświęcał się pracy publicystycznej, zamieszczając w czasopismach szereg artykułów na temat działalności polskiego ruchu oporu w okresie okupacji. 28 grudnia 1957 roku zmarł nagle na serce. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A24-11-12)^[12].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 4 lipca 2016)^[13]
• Krzyż Niepodległości (16 września 1931)^[14]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie) „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918 –1921”^[15]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie) „za czyny męstwa i odwagi wykazane w wojnie rozpoczętej 1 września 1939 roku”
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi (25 maja 1929)^[16][15]
• Krzyż Partyzancki
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)^[17]

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1055-X.
• Emil Kumor: Wycinek z historii jednego życia, wyd. Platan, 2011. ISBN 978-83-89711-82-3.