Emil Walenty Pływaczewski

Emil Walenty Pływaczewski

Data i miejsce urodzenia	11 grudnia 1951 Jeziorany
profesor nauk prawnych
Specjalność: prawo karne
Alma Mater	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Doktorat	1979
Habilitacja	1986
Profesura	1991
Doktor honoris causa Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie – 2018
Uczelnia	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie
Odznaczenia

Emil Walenty Pływaczewski (ur. 11 grudnia 1951 w Jezioranach) – polski prawnik, kryminolog, profesor nauk prawnych, doktor honoris causa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie^[1], specjalizujący się w zagadnieniach prawa karnego i kryminologii^[2]. Autor ponad 350 publikacji (w tym 65 zagranicznych).

Życiorys

Wykształcenie i działalność naukowa

W 1974 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Doktorat uzyskał w 1979. Doktor habilitowany nauk prawnych od 1986, docent od 1987, profesor nadzwyczajny od 1991, profesor tytularny – 1995^[2], profesor zwyczajny – 1998, doktor honoris causa – 2018. W latach 1987–1990 był prodziekanem Wydziału Prawa i Administracji UMK. W latach 1996–1999 prodziekan Wydziału Prawa UW i UwB; od 2002 do 2008 roku pełnił funkcję prodziekana ds. nauki Wydziału Prawa UwB. Był członkiem Senatu UW i UwB (1996–1999), wiceprzewodniczącym Senackiej Komisji Statutowej UwB (1997–1999) oraz członkiem Komisji Senackiej ds. Rozwoju Uniwersytetu i Stypendiów Naukowych UwB. Kierował studiami doktoranckimi od 1996 do 2002 roku. Od 2012 roku pełni funkcję dziekana Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku^[2][3]. Od 1991 roku jest zatrudniony w Wyższej Szkole Policji w Szczytnie na stanowisku profesora zwyczajnego^[2].

W latach 1994–2002 był kierownikiem Zakładu Kryminologii i Problematyki Przestępczości Zorganizowanej. Od 2002 roku kieruje Katedrą Prawa Karnego i Zakładem Prawa Karnego i Kryminologii^[2][4]. Od 2002 do 2008 roku był członkiem Komisji Senackiej ds. Rozwoju Uniwersytetu i Stypendiów Naukowych. W latach 2007–2012 był przewodniczącym Senackiej Komisji Oceniającej Nauczycieli Akademickich z Tytułem Naukowym Profesora oraz Dziekanów. Od 2008 roku jest członkiem Kapituły Medalu Uniwersytetu w Białymstoku, a od roku 2012 członkiem Senackiej Komisji Finansowo-Budżetowej.

Wypromował kilkuset magistrów. Pod jego kierunkiem stopień naukowy doktora uzyskało 16 osób, w tym Ewa Monika Guzik-Makaruk^[5] i Katarzyna Laskowska^[6].

Wystąpił jako promotor doktoratu honoris causa dla prof. dr. Keiichi Yamanaka z Uniwersytetu Kansai w Osace (wręczonego 9 listopada 2007 roku na Uniwersytecie w Białymstoku) oraz dla prof. zw. dr hab. Brunona Hołysta (wręczonego 9 kwietnia 2011). Był recenzentem w kilkudziesięciu przewodach doktorskich, habilitacyjnych, o powołanie na stanowisko profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego oraz w ramach procedur o nadanie tytułu profesora.

Jest członkiem International Association of Penal Law (AIDP), Polskiego Stowarzyszenia Kryminologii, Polskiego Towarzystwa Naukowego Prawa Karnego, International Society for Criminology, American Society of Criminology (USA)^[7], International Association for the Study of Organized Crime (USA), International Police Executive Symposium (USA). W 1989 roku został powołany do składu Komisji do spraw Reformy Prawa Karnego przy Ministrze Sprawiedliwości. Pozostawał w składzie Rady ds. Informacji Finansowej przy Generalnym Inspektorze Informacji Finansowej. Był członkiem Doradczego Zespołu Urzędu Rady Ministrów ds. Współczesnej Przestępczości (1995–1997), prezesem Fundacji Przeciwdziałania Przestępczości Zorganizowanej im. Giovanniego Falcone (1992–1997) oraz ekspertem Podkomisji Parlamentarnej ds. przygotowania ustawy o świadku koronnym (1995–1997). W latach 1999–2002 był wiceprzewodniczącym Komisji Dyscyplinarnej ds. Nauczycieli Akademickich przy Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego.

W 2017 został dyrektorem Międzynarodowego Centrum Badań i Ekspertyz Kryminologicznych UwB (International Centre of Criminological Research and Expertise)^[8].

Projekty badawcze

Uczestniczył w takich projektach, jak: „Rozwiązania prawne i organizacyjno-techniczne w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej...” (zamawiany przez MNiSW)^[9], „Monitoring, identyfikacja i przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa obywateli” (zamawiany przez MNiSW, zrealizowany w ramach umowy konsorcjum przez Uniwersytet w Białymstoku oraz Wojskową Akademię Techniczną), „Nowoczesne technologia dla/w procesie karnym i ich wykorzystanie. Aspekty techniczne, kryminalistyczne, kryminologiczne i prawne”^[10]” i „Prawne i kryminologiczne aspekty wdrożenia i stosowania nowoczesnych technologii służących ochronie bezpieczeństwa wewnętrznego”^[11].

W latach 2003–2006 był kierownikiem największego dotychczas w obszarze nauk kryminologicznych projektu badawczego zamawianego „Rozwiązania prawne i organizacyjno-techniczne w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej oraz terroryzmu ze szczególnym uwzględnieniem dowodów procesowych oraz instytucji świadka koronnego” – pierwszego wspólnego przedsięwzięcia środowisk naukowych oraz organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. W projekcie tym brało udział około 140 uczestników reprezentujących policję, prokuraturę, sądownictwo i naukę prawa karnego. Dzięki wynikom przeprowadzonych badań było m.in. możliwe przygotowanie projektu nowelizacji ustawy o świadku koronnym, uchwalonej w 2006 roku jako stały element polskiego ustawodawstwa karnego. W latach 2007–2010 był kierownikiem kolejnego projektu badawczego zamawianego „Monitoring, identyfikacja i przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa obywateli”, opartego na konsorcjum Uniwersytetu w Białymstoku z Wojskową Akademią Techniczną, w którym brało udział około 350 uczestników.

Polska Platforma Bezpieczeństwa Wewnętrznego

Przez wiele lat współtworzył Polską Platformę Bezpieczeństwa Wewnętrznego (PPBW)^[12] – Naukową Sieć Uniwersytecką – unikatową w skali światowej inicjatywę, wysoko ocenioną przez Komisję Europejską, Parlament Europejski i Organizację Narodów Zjednoczonych, której zasadniczym celem jest stworzenie zintegrowanych narzędzi informatycznych wspomagających wielorakie działania na rzecz bezpieczeństwa publicznego. Realizowane w ramach PPBW^[13] projekty badawcze dotyczą wspomagania nowoczesnymi technologiami pracy policji, prokuratury i służb zajmujących się bezpieczeństwem z jednej strony, z drugiej natomiast niektóre ze zgłoszonych propozycji służą wspomaganiu działań związanych z ochroną i przeciwdziałaniem przestępstwom, realizowanym za pomocą nowoczesnych technologii i wszechobecnej sieci Internet. Podnoszą one zatem efektywność działań służb i organów państwowych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo obywateli i państwa. Od maja 2005 roku jest Koordynatorem Głównym tej inicjatywy, w której w ramach kilkunastu dużych projektów bezpośrednio i pośrednio w prace badawcze jest zaangażowanych około 1200 osób, w tym wielu wybitnych naukowców, także z zakresu szeroko rozumianych nauk technologicznych, reprezentujących wiodące polskie uczelnie techniczne.

Międzynarodowa prezentacja osiągnięć PPBW była jego udziałem na specjalne zaproszenie Organizatorów 3rd European Security Research Conference^[14], CNIT – Paris La Defense (France), 29–30 września 2008 – głównego forum w zakresie badań nad bezpieczeństwem w Europie, w której wzięło udział 1200 uczestników. W czasie polskiej prezydencji w Unii Europejskiej PPBW była współorganizatorem i Głównym Partnerem Merytorycznym VI European Security Research Conference, która odbyła się w Warszawie w dniach od 19 do 21 września 2011 roku z udziałem 640 gości z kraju i zagranicy stanowiąca reasumpcję dotychczasowych, pionierskich w skali nie tylko europejskiej, dokonań Polskiej Platformy Bezpieczeństwa Wewnętrznego (PPBW). Szczególnie ważną była międzynarodowa prezentacja dokonań PPBW, będąca udziałem E.W. Pływaczewskiego i W. Filipkowskiego, na forum XII Kongresu ONZ w Salwadorze w ramach jednego z głównych obszarów tematycznych Kongresu (Recent developments in the use of science and technology by offenders and by competent authorities in fighting crime, including the case of cybercrime (agenda item 8)), gdyż dokonania te uzyskały najwyższą ocenę na forum światowym.

Projekty międzynarodowe

Prof. Pływaczewski brał i bierze udział w wielu projektach międzynarodowych. M.in. od 2004: udział w pierwszej na świecie naukowo-badawczej inicjatywie nt. International Criminal Justice Education, pod egidą United Nations Office on Drugs and Crime. Pierwsze efekty badawcze: Antologie “For The Rule of Law. Criminal Justice Teaching and Training @cross the World’(European Institute on Crime Prevention and Control/HEUNI – Korean Institute of Criminal Justice Policy/KICJP, Helsinki – Seoul 2008, ed. By Kauko Aromaa and Slawomir Redo (udział merytoryczny: rozdział Making Criminal Justice Transformation, Teaching and Training Work: Experiences Learned From Central Europe)). Od 2009: udział w charakterze reprezentanta międzynarodowego środowiska akademickiego w projekcie ONZ – UNODC (United Nation Office on Drugs and Crime) nt. “The role and governance of civilian private security as an enhancement to crime prevention and community safety”, dotyczącym funkcjonowania prywatnego sektora bezpieczeństwa, którego celem jest przygotowanie koncepcji odpowiednich rekomendacji w tym zakresie.

W 2001 roku został wybrany w wyniku konkursu na stanowisko konsultanta ONZ ds. przestępczości zorganizowanej w Azji Centralnej w Biurze ds. Kontroli Narkotyków i Zapobiegania Przestępczości w Wiedniu (w ramach działalności United Nations Centre for International Crime Prevention (OB/CICP). Od 2003 pozostaje w składzie ekspertów Komisji Europejskiej w Brukseli. W latach 1994–2012 był stałym reprezentantem Polski w Międzynarodowej Komisji Egzaminacyjnej Środkowoeuropejskiej Akademii Policyjnej (MEPA) w Budapeszcie, w której prowadził również wykłady.

Konferencje naukowe

Jest jedynym polskim kryminologiem, który prezentował referaty na wszystkich siedmiu kolejnych Światowych Kongresach Kryminologii (Hamburg – 1988, współautorstwo referatu wygłoszonego przez profesora A. Marka, Budapeszt – 1993, Seul – 1998, Rio de Janeiro – 2003, Filadelfia 2005, Barcelona – 2008, Kobe – 2011, gdzie również kierował sesją, Monterrey – 2014, gdzie wygłosił referat „Development and control of organized crime – new trends in the Central Europe”^[15]). W 2005 roku na XIV Światowym Kongresie Kryminologii (Filadelfia, 7–11 sierpnia 2005) Emil Pływaczewski był jedynym – wśród 1200 uczestników z 72 państw – polskim uczestnikiem. Organizatorzy zaprosili go do wygłoszenia referatu na dwóch sesjach nt. aktualnych zagrożeń przestępczością zorganizowaną w „nowej” Unii Europejskiej.

Był członkiem Komitetu Naukowego Międzynarodowej Konferencji nt. strategii Unii Europejskiej i USA w zwalczaniu transgranicznej przestępczości zorganizowanej (Gandawa 2001). W 2004 roku jako jeden z dwóch profesorów prawa z Europy wystąpił w charakterze referenta i kierującego sesją na Forum Pekińskim (Beijing Forum) w prestiżowym gronie kilkuset uczonych z całego świata reprezentujących 14 dyscyplin naukowych (w tym prawo). Jest jedynym przedstawicielem polskiego środowiska naukowego, który brał aktywny udział w kolejnych pięciu Kongresach ONZ nt. Zapobiegania Przestępczości i Postępowania z Przestępcami (Sprawiedliwości Karnej): Hawana – 1990, Kair – 1995, Wiedeń – 2000, Bangkok – 2005, Salwador (Brazylia) – 2010). Na XI Kongres ONZ (Bangkok, 18–25 kwietnia 2005) został zaproszony w charakterze eksperta indywidualnego do wygłoszenia referatu pt. „Szkolenia w zakresie wymiaru sprawiedliwości karnej i kontrola przestępczości zorganizowanej w Europie Środkowej: doświadczenia z Austrii, Węgier i Polski” na sesji „Znaczenie i wartość kryminologicznego szkolenia funkcjonariuszy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości”. Na XII Kongresie ONZ w Salwadorze (4000 uczestników) w kwietniu 2010 r. występował jako członek oficjalnej delegacji rządowej, pełniąc funkcję jej wiceprzewodniczącego. Został tam wybrany do grona wiceprzewodniczących Kongresu. Wykładał, jako visiting profesor, w ramach programu Erasmus-Socrates oraz w ramach specjalnych, honorowych zaproszeń, na 57 zagranicznych uniwersytetach w 19 krajach (w Niemczech, Holandii, Austrii, Australii, Belgii, Brazylii, Czechach, Finlandii, Szwajcarii, Grecji, Chinach, Indiach, Japonii, Korei Południowej, USA, Nowej Zelandii, Korei Południowej, na Litwie i we Włoszech) oraz w zagranicznych uczelniach resortowych w Niemczech, Grecji, USA oraz Indiach.

Inicjował i współorganizował ponad dwadzieścia międzynarodowych konferencji i seminariów w Polsce, m.in. pierwszych w Europie Środkowej i wschodniej międzynarodowych konferencji nt. przestępczości zorganizowanej (Szczytno, 1991) i prania brudnych pieniędzy (Mikołajki, 1993) oraz pierwszego w Polsce międzynarodowego seminarium nt. przestępczości zorganizowanej (Supraśl, 1995).

Publikacje

• 2009, Główne tendencje rozwojowe przestępczości zorganizowanej w Polsce, Białostockie Studia Prawnicze
• 2008, Wokół związków terroryzmu z przestępczością zorganizowaną
• 2008, O polityce karnej z perspektywy retrospektywnej
• 2007, Standardy przeciwdziałania procederowi prania pieniędzy, Państwo i Prawo
• 2007, Demokracja, przestępczość, sprawiedliwość, Państwo i Prawo
• 2006, Zapobieganie przestępczości i sprawiedliwość karna, Państwo i Prawo
• 2005, Zachowania korupcyjne osadzonych (wstępne wyniki badań), Archiwum Kryminologii
• 2005, Przestępczość zorganizowana, świadek koronny, terroryzm – w ujęciu praktycznym
• 2005, Aktualne problemy prawa karnego i kryminologii^[2]

Nagrody i odznaczenia

Międzynarodowe

• w 1996 uhonorowany prestiżowym zaproszeniem Hon’ble Mr. Justice V.R. Krishna Iyer Endowment Lectures Award przez Senat Uniwersytetu w Madras,
• w 1997 w San Diego otrzymał doroczną nagrodę Amerykańskiego Stowarzyszenia Kryminologii – największego stowarzyszenia kryminologicznego na świecie, dla wybitnego kryminologa spoza USA (The 1997 Distinguished International Scholar Award of the International Division American Society of Criminology),
• w 2009 nominowany, a w roku 2012 renominowany przez członków Amerykańskiego Stowarzyszenia Kryminologii do najważniejszej na świecie nagrody w dziedzinie kryminologii – The Stockholm Prize in Criminology (zwanej „Noblem kryminologicznym” albo „nowym Noblem”).

Krajowe

• Rozprawy doktorska i habilitacyjna zostały nagrodzone w konkursie Państwa i Prawa,
• Kilkadziesiąt nagród rektorów UMK, UW i UwB za osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i organizacyjnej,
• trzykrotnie nagroda Ministrów Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Edukacji Narodowej i Sportu,
• Specjalna Nagroda Komendanta Głównego Policji za wspieranie tej formacji na arenie międzynarodowej (1999),
• Srebrny Krzyż Zasługi (1990),
• Złoty Krzyż Zasługi (1999),
• Brązowy Medal za Zasługi dla Policji (2004),
• Złoty Medal za Zasługi dla Policji (2008),
• wyróżnienie Dyrektora Biura Spraw Wewnętrznych Komendy Głównej Policji za wkład w budowę systemu prawnego sprzyjającego walce z korupcją (2008),
• Nagroda Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji za szczególne zasługi w budowie strategii bezpieczeństwa wewnętrznego (2008),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz umacniania bezpieczeństwa publicznego oraz za osiągnięcia w pracy naukowo-dydaktycznej (2010)^[16],
• „Pro Meritis Academian Administrationis Publicae Securitatis” (2010) – prof. zw. dr hab. E.W. Pływawczewski był pierwszym pracownikiem naukowym, który otrzymał to odznaczenie,
• tytuł Honorowego Ambasadora Kongresów Polskich, w uznaniu zasług w promowaniu Polski jako miejsca kongresów, przyznany przez Stowarzyszenie „Konferencje i Kongresy w Polsce” i Polską Organizację Turystyczną – pierwszy profesor z dziedziny prawa karnego i kryminologii, który otrzymał ten tytuł.
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2015)^[17]

Zobacz też

• Wiesław Pływaczewski

Przypisy