Emil Warmiński

Emil Warmiński

Data i miejsce urodzenia	15 marca 1881 Bydgoszcz
Data i miejsce śmierci	8 lub 9 czerwca 1909 Poznań
Przyczyna śmierci	gruźlica
Miejsce spoczynku	Cmentarz Starofarny w Bydgoszczy
Zawód, zajęcie	lekarz

Ten artykuł należy dopracować: od 2014-06 → usunąć treści oparte na nierzetelnych źródłach lub podać w przypisach wiarygodne źródła informacji, patrz dyskusja w https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Zg%C5%82o%C5%9B_b%C5%82%C4%85d_w_artykule&oldid=39632663#Emil_Warmi.C5.84ski. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Emil Warmiński (ur. 15 marca 1881 w Bydgoszczy, zm. 8 lub 9 czerwca 1909^[1][2] w Poznaniu) – lekarz, polski działacz społeczny i narodowy, twórca „Domu Polskiego” w Bydgoszczy.

Życiorys

Urodził się 15 marca 1881 r. w Bydgoszczy. Był synem Ottona Ferdynanda, sekretarza sądowego i Małgorzaty z Siudzińskich. Po śmierci ojca (1887) jego wykształceniem zajął się stryj – dr Stanisław Warmiński, znany i ceniony lekarz bydgoski. W latach 1890–1899 uczył się w gimnazjum bydgoskim, gdzie zdał maturę. Dał się poznać jako niezwykle zdolny uczeń.

Bezpośrednio po maturze podjął studia medyczne w Marburgu, a następnie po ukończeniu pierwszego semestru, kontynuował je w Berlinie, gdzie studiowała większa grupa Polaków. Dziennik Bydgoski podaje, że do aktywnej działalności patriotycznej skłoniły go obelgi rzucane Polakom przez profesora uniwersytetu berlińskiego Schumanna, które nim głęboko wstrząsnęły^[3]. Wstąpił do TG „Sokół” i zaczął działać w polskich organizacjach na wychodźstwie. Studia ukończył w 1904 r. we Fryburgu Bryzgowijskim, gdzie również uzyskał stopień doktora medycyny na podstawie rozprawy o tyfusie brzusznym. Następnie przez pół roku odbywał obowiązkową służbę wojskową w Berlinie.

W maju 1905 r. wrócił do Bydgoszczy i rozpoczął praktykę lekarską. Na ścianie budynku w którym mieszkał i pracował (ul. Gdańska 9) wywiesił pierwszą w Bydgoszczy tablicę z polskim napisem „lekarz”, przez co naraził się na różnego rodzaju przykrości i szykany ze strony niektórych bydgoskich Niemców^[4]. Był ofiarnym lekarzem; często bezinteresownie pomagał Polakom i leczył ich na swój koszt. Natychmiast też włączył się w działalność narodową i społeczną bydgoskich Polaków. Przyczynił się do ożywienia działalności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, którego był prezesem w latach 1905–1908. Uczestniczył także w działalności Towarzystwa Śpiewaczego „Halka” (członek zarządu), Towarzystwa Robotników Polsko-Katolickich, Towarzystwa Przemysłowego. Przyczynił się do powstania i został członkiem Towarzystwa Kupców (1909) i Towarzystwa Młodzieży Kupieckiej oraz Nadnoteckiego Stowarzyszenia Lekarzy. W czasie strajku szkolnego w 1907 r. założył bibliotekę i czytelnię dla dzieci (1907); później zaś współdziałał przy założeniu Czytelni dla Kobiet, która rychło stała się największą i najaktywniejszą instytucją tego typu w Poznańskiem. W 1903 r. przyczynił się do założenia spółki budowlanej mającej zgromadzić środki finansowe na kupno nieruchomości dla polskich stowarzyszeń społecznych i kulturalnych. W 1907 r. ze zgromadzonych środków zakupił od niemieckiego właściciela budynek przy dzisiejszej ul. Warmińskiego 11 i zorganizował w nim Dom Polski. Wkrótce stał się on prawdziwym centrum polskiego życia narodowo-społecznego i kulturalnego.

Emil Warmiński odwiedzał zebrania i wiece, sprawował liczne urzędy honorowe i pisywał do gazety liczne artykuły i rozprawy. Intensywna praca wyczerpywała jego siły, osłabione wskutek gruźlicy oraz ciężkiej choroby jelit. Usiłował je zwalczyć kuracjami we Włoszech, Szwajcarii i Zakopanem. Podleczywszy się, postarał się o stanowisko asystenta na Oddziale Ginekologii w szpitalu wrocławskim. Do Wrocławia wyjechał w sierpniu 1908 r. i tam przeszedł szczęśliwie operację jelit, lecz w dalszym ciągu chorował na gruźlicę, która ostatecznie stała się przyczyną jego zgonu. Zmarł na gruźlicę 8 lub 9 czerwca 1909 r. w Poznaniu^[1][2].

12 czerwca 1909 r. sprowadzono jego zwłoki do Bydgoszczy. Pogrzeb, w którym brały udział wielkie tłumy bydgoszczan, odbył się w niedzielę 13 czerwca 1909 r. Pochowany został w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Starofarnym.

Rodzina

Był żonaty z Haliną z Mayów (1883–1973). Miał dzieci: Sławutę Marię (ur. 1906) i Przemysława (1908–1939), tenisistę i dziennikarza.

Upamiętnienie

Imię Emila Warmińskiego nosi ulica w Śródmieściu Bydgoszczy, a także poświęcono mu liczne tablice pamiątkowe i popiersia. Pierwszą tablicę pamiątkową ufundowaną przez TG „Sokół” wmurowano w 1936 r. w ścianę domu przy ul. Warmińskiego 11. Po jej zniszczeniu przez hitlerowców, Towarzystwo Śpiewacze „Halka” ufundowało nową, którą wmurowano w dawnym miejscu i odsłonięto 14 czerwca 1958 r., w 75-lecie towarzystwa. Tablica ta znajdowała się w tym miejscu do rozbiórki budynku w lutym 2019^[5][6]. W 1959 r. kolejną tablicę pamiątkową umieszczono na froncie gmachu szkolnego, gdzie niegdyś się uczył przy placu Wolności 9. Od 30 grudnia 1959 r. jego imię nosi Szpital Miejski w Bydgoszczy. 12 grudnia 1986 r. imię Emila Warmińskiego nadano Zespołowi Szkół Medycznych w Bydgoszczy przy ul. Swarzewskiej 10. Popiersia znajdują się w szpitalu miejskim (1975) i hallu VIII Liceum Ogólnokształcącego (1986).

Zobacz też

• Stanisław Warmiński – lekarz, stryj i wychowawca Emila, współzałożyciel i dyrektor szpitala św. Floriana w Bydgoszczy

Przypisy

Bibliografia

• Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom I. Bydgoszcz 1994, s. 111-112.
• Bobbe Sławomir, Warmiński – z gruntu Polak, „Express Bydgoski” 7 listopada 2011.