Encefalopatia wątrobowa

Encefalopatia wątrobowa
Ilustracja
Zdjęcie mikrograficzne ukazujące obraz marskości wątroby, jednej z najczęstszych przyczyn encefalopatii wątrobowej (barwienie trichromem).
ICD-10K72
Niewydolność wątroby niesklasyfikowana gdzie indziej
K72.0Ostra i podostra niewydolność wątroby
K72.1Przewlekła niewydolność wątroby
K72.9Niewydolność wątroby nieokreślona
MedlinePlus000302
MeSHD006501

Encefalopatia wątrobowa – zespół neurologiczny polegający na zaburzeniu funkcjonowania centralnego układu nerwowego na skutek działania toksyn pojawiających się w układzie w związku z uszkodzeniem wątroby przez niektóre leki, substancje toksyczne, ostre zakażenia podczas innych chorób wątroby, krwotoki do przewodu pokarmowego, wirusy (wirusowe zapalenie wątroby) lub alkohol.

Patogeneza

Jedną z najczęstszych przyczyn encefalopatii wątrobowej jest zaburzenie funkcjonowania wątroby w przebiegu marskości. Na skutek zaburzonej detoksykacji w organizmie powstaje wiele substancji, mających szkodliwy wpływ na czynność układu nerwowego. Należą do nich m.in.:

Dochodzi również do zwiększenia gęstości receptorów dla kwasu γ-aminomasłowego i nadmiernej stymulacji układu GABA-ergicznego[2].

Postacie

Encefalopatię wątrobową można podzielić na:

  1. Utajoną (60–70% chorych) – dyskretne objawy neuropsychiczne, zauważalne dopiero w specjalnych badaniach psychometrycznych (patrz niżej).
  2. Jawną:

Objawy

  • zaburzenia cyklu snu i czuwania
  • zaburzenia uczenia się, zapamiętywania, koncentracji
  • zaburzenia orientacji przestrzennej
  • zaburzenia nastroju – apatia, nadpobudliwość
  • asterixis (grubofaliste drżenie rąk)
  • cuchnięcie wątrobowe
  • zmiany w zapisie EEG – początkowo zwolnienie czynności podstawowej, następnie ogniskowe lub uogólnione fale wolne, fale trójfazowe, wyładowania napadowe iglic lub fal wolnych
  • zwiększone stężenie amoniaku we krwi
  • w ostatnim etapie śpiączka wątrobowa, głębokie zaburzenia metaboliczne (kwasica metaboliczna)

Stopnie kliniczne encefalopatii wątrobowej

StopieńŚwiadomośćIntelektZachowanieZaburzenia neurologiczne
0bez zmianprawidłoweprawidłowabez zmian
1zaburzenia rytmu snu i czuwaniazaburzenia koncentracji, trudności w wykonywaniu działań arytmetycznych, zapominanieeuforia, słowotok, drażliwośćataksja, zaburzenia pisma
2dezorientacja, przymglenie, letargzaburzenia pamięci, niezorientowanie co do czasuzaburzenia osobowości, nieadekwatne zachowaniaasterixis, dyzartria, osłabione odruchy ścięgniste
3senność, splątanie, półstuporotępienielęk, urojenia, gniewwygórowane odruchy ścięgniste, odruchy patologiczne, oczopląs, objawy pozapiramidowe
4śpiączkabrakniemożliwe do ocenysztywność odmóżdżeniowa, szerokie źrenice bez reakcji na światło

Rozpoznanie klinicznie niejawnej encefalopatii wątrobowej (stopień 1–2) jest możliwe na podstawie stwierdzenia zaburzeń w badaniach psychometrycznych, do których należą m.in.:

  • test łączenia punktów
  • test labiryntu
  • test gwiazdy

Leczenie

Ostra encefalopatia wątrobowa

  • dieta "0" przez 24–48 h, potem dieta ubogobiałkowa (zawartość białka w pokarmie nie może przekraczać 0,5 g/kg masy ciała). W bardzo ciężkich przypadkach niezbędne jest żywienie dojelitowe
  • środki przeczyszczające – laktuloza, początkowo 45 ml doustnie powtarzane co godzinę aż do uzyskania wypróżnienia. Potem 15–45 ml w dawkach podzielonych (lub inna dawka, umożliwiająca uzyskanie wypróżnień na poziomie 2–3 luźnych stolców na dobę). W bardzo ciężkich przypadkach – mechaniczne oczyszczenie jelita.
  • neomycyna – w dawce 3–6 g/dobę w dawkach podzielonych przez 1–2 tygodnie (wyjałowienie jelita), ryfaksymina[5]
  • jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo spożycia przez chorego nadmiernych ilości benzodiazepin – flumazenil w dawce 1 mg dożylnie
  • asparaginian ornityny – przy zwiększonym stężeniu amoniaku we krwi

Przewlekła encefalopatia wątrobowa

  • ograniczenie spożycia produktów zawierających białko
  • laktuloza – 15–45 ml na dobę w dawkach podzielonych
  • przy braku efektów leczenia przewlekłe stosowanie antybiotyków – neomycyna 1–2 g/dobę, metronidazol 250 mg dwa razy na dobę, ryfaksymina[6]
  • asparaginian ornityny doustnie (do 6 g/dobę)

Najbardziej skuteczną metodą w leczeniu przewlekłej encefalopatii wątrobowej jest przeszczepienie wątroby.

Przypisy

  1. ↑ a b c RF. Butterworth. Pathophysiology of hepatic encephalopathy: The concept of synergism.. „Hepatol Res”. 38 (s1The 6 Japan Society of Hepatology Single Topic Conference: Liver Failure: Recent Progress and Pathogenesis to Management. 28-29 September 2007, Iwate, Japan), s. S116-S121, Nov 2008. DOI: 10.1111/j.1872-034X.2008.00436.x. PMID: 19125942. 
  2. ↑ a b A. Mas. Hepatic encephalopathy: from pathophysiology to treatment.. „Digestion”. 73 Suppl 1, s. 86-93, 2006. DOI: 10.1159/000089783. PMID: 16498256. 
  3. ↑ a b RF. Butterworth. Role of circulating neurotoxins in the pathogenesis of hepatic encephalopathy: potential for improvement following their removal by liver assist devices.. „Liver Int”. 23 Suppl 3, s. 5-9, 2003. PMID: 12950954. 
  4. ↑ a b FM. Felaco, P. Pagliano. [Hepatic encephalopathy. Pathogenesis and therapy]. „Infez Med”. 5 (1), s. 14-9, Mar 1997. PMID: 12847306. 
  5. ↑ Mas A., Rodés J., Sunyer L., Rodrigo L., Planas R., Vargas V., Castells L., Rodríguez-Martínez D., Fernández-Rodríguez C., Coll I., Pardo A. Comparison of rifaximin and lactitol in the treatment of acute hepatic encephalopathy: results of a randomized, double-blind, double-dummy, controlled clinical trial.. „Journal of hepatology”. 1 (38), s. 51–8, styczeń 2003. PMID: 12480560. 
  6. ↑ MR. Al Sibae, BM. McGuire. Current trends in the treatment of hepatic encephalopathy.. „Ther Clin Risk Manag”. 5 (3), s. 617-26, Jun 2009. PMID: 19707277. 

Zobacz też

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Cirrhosis high mag.jpg
Autor: Nephron, Licencja: CC BY-SA 3.0
High magnification micrograph of a liver with cirrhosis. Trichrome stain.
The most common cause of cirrhosis in the Western world is alcohol abuse - the cause of cirrhosis in this case.