Encyklopedia Cesarza Yongle

Encyklopedia Yongle (1403)

Encyklopedia Cesarza Yongle (chiń. upr.: 永乐大典; chiń. trad.: 永樂大典; pinyin: Yǒnglè Dàdiǎn) – encyklopedia powstała w latach 1403-1408 na zamówienie cesarza Yongle (rządził w latach 1402-1424) z chińskiej dynastii Ming[1]. Do czasu powstania Wikipedii była to największa encyklopedia świata, a zarazem jedna z pierwszych na świecie prób kompilacji wiedzy.

Opracowanie encyklopedii

Nad powstaniem kompilacji pracowało w sumie około 2180 m.in. uczonych, skrybów, redaktorów i gońców[2], którzy włączyli do niej około 8 tys. tekstów powstałych od czasów starożytnych do początków dynastii Ming. Prace prowadzono w Nankinie, ówczesnej stolicy Chin, w miejscowej Guozijian (國子監, Szkoła Cesarska). Materiały zawierały szeroką tematykę z dziedzin m.in. rolnictwa, sztuki, astronomii, dramatu, geologii, historii, literatury, medycyny, religii i technologii, w tym klasykę konfucjańską. Dołączono również opisy niezwykłych zjawisk naturalnych. Ukończona encyklopedia zawierała 22877[3] (według innych źródeł 22937) zwojów, ułożonych w 11095 woluminów. Całość zajmowała 40 metrów sześciennych i obejmowała 50 mln chińskich znaków[4].

Odpisy i zniknięcie

Ze względu na swoje rozmiary, encyklopedia nie mogła być reprodukowana popularną wówczas w Chinach metodą druku blokowego, toteż prócz oryginału, sporządzono tylko jedną odręczną kopię. W 1557 roku za rządów cesarza Jiajinga, oryginał cudem uniknął zniszczenia w pożarze Zakazanego Miasta w Pekinie, dlatego cesarz nakazał sporządzenie drugiej kopii.

Ze względu na burzliwe dzieje stolicy Chin, do czasów współczesnych z trzech kopii encyklopedii dotrwało tylko 400 woluminów, rozproszonych w ośmiu krajach[3], m.in. 62 woluminy są przechowywane na Tajwanie[5]. Poczynając od XVIII wieku, druga kopia zostało stopniowo rozproszona, a ostatnie 800 woluminów strawił pożar wywołany przez chińskie siły atakujące pobliską brytyjską legację w czasie powstania bokserów w 1900 roku[6]. Najbardziej kompletna z kopii Encyklopedii jest obecnie przechowywana w Narodowej Bibliotece Chińskiej w Pekinie.

Losy oryginału pozostają nieznane. Istnieje kilka teorii:

  • Został zniszczony w pożarze Nankinu w 1449 roku.
  • Został zniszczony wraz z cesarską biblioteką (Wenyuange) u schyłku dynastii Ming
  • Spłonął w Pałacu Niebiańskiej Czystości (w pekińskim Zakazanym Mieście) za rządów cesarza Jiaqinga z dynastii Qing
  • Cesarz Jiaqing zabrał oryginał ze sobą do grobu, może on zatem spoczywać w jego grobowcu w kompleksie Yongling (w Fushun w prowincji Liaoning).

Zachowane 100 woluminów Encyklopedii zostało opublikowane w Chinach w 1962 roku.

Przypisy

  1. ↑ Yongle dadian, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2010-06-21] (ang.).
  2. ↑ 孙承泽《春明梦余录·卷十三》; praca powstała w Pekinie na przełomie dynastii Ming i Qing
  3. ↑ a b Hasło w World Digital Library. [dostęp 2010-06-02]. (ang.).
  4. ↑ Patricia Buckley Ebrey, Anne Walthall, James B. Palais: East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Boston: Houghton Mifflin Company, 2006, s. 272. ISBN 0-618-13384-4. (ang.).
  5. ↑ Artykuł w serwisie Enorth Netnews z 2002 r.. [dostęp 2010-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-09)]. (chiń.).
  6. ↑ Artykuł w serwisie agencji Xinhua z 27.02.2003 r.. [dostęp 2010-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-13)]. (chiń.).

Media użyte na tej stronie

Yongle Dadian Encyclopedia 1403.jpg
Youngle Dadian Chinesse Encyclopedia (1403)