Entoloma

Dzwonkówka
Ilustracja
Dzwonkówka wiosenna
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

dzwonkówkowate

Rodzaj

dzwonkówka

Nazwa systematyczna
Entoloma P. Kumm
Führer für Pilzfreunde (Zwickau): 23, 97 (1871)
Typ nomenklatoryczny

Entoloma sinuatum (Bull.) P. Kumm. 1871

Dzwonkówka ochrowa
(c) James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 3.0
Dzwonkówka gwiaździstozarodnikowa
Dzwonkówka jedwabista
Dzwonkówka kwietniowa
Dzwonkówka tarczowata
Dzwonkówka szara
Dzwonkówka szaroniebieskawa

Entoloma P. Kumm. (dzwonkówka) – rodzaj grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi według Index Fungorum[1].

Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były pod takimi nazwami zwyczajowymi jak: delikatka, rumieniak, wieruszka, bedłka, kołpak, rumieniaczek, dzwoniak[2]. Synonimów naukowych jest 25[3].

Cechy charakterystyczne

Grzyby kapeluszowe. Kapelusze nagie, rzadziej łuseczkowate lub włókniste, przeważnie higrofaniczne. Trzon przeważnie osadzony w środku. Blaszki w stanie dojrzałym różowo połyskujące, różnie przyrośnięte. Wysyp zarodników cielistoróżowy. Zarodniki kanciaste. Trama blaszek regularna (strzępki biegną równolegle). Wiele gatunków trujących[4]. U niektórych gatunków występują cheilocystydy, u niektórych bak cystyd. Niektóre strzępki (zwłaszcza w skórce i bezpośrednio pod nią) są wybarwione – zawierają pigment wewnątrzkomórkowy, lub w ścianie komórkowej, czasami inkrustacje[5].

Większość gatunków to saprotrofy, ale ostatnio stwierdzono, że niektóre tworzą ektomykoryzę[5].

Gatunki występujące w Polsce

  • Entoloma albotomentosum[6]
  • Entoloma ameides (Berk. & Broome) Sacc. 1887 – dzwonkówka łąkowa
  • Entoloma amicorum Noordel. 1987[7]
  • Entoloma anatinum (Lasch) Donk 1949 – dzwonkówka wczesna
  • Entoloma apiculatum (Fr.) Noordel. 1981 – dzwonkówka szpiczasta
  • Entoloma aprile (Britzelm.) Sacc. 1887 – dzwonkówka kwietniowa
  • Entoloma araneosum (Quél.) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka srebrzystowłóknista
  • Entoloma asprellum (Fr.) Fayod 1889 – dzwonkówka niebieskotrzonowa
  • Entoloma atromarginatum (Romagn. & J. Favre) Zschiesch. 1984 – dzwonkówka czarnobrzega
  • Entoloma bloxamii (Berk. & Broome) Sacc. 1887 – dzwonkówka szarofioletowa
  • Entoloma byssisedum (Pers.) Donk 1949 – dzwonkówka muszelkowata
  • Entoloma canosericeum (J.E. Lange) Noordel. 1982 – dzwonkówka siwojedwabista
  • Entoloma cetratum (Fr.) M. M. Moser 1978 – dzwonkówka ochrowa
  • Entoloma chalybeum (Pers.) Noordel. 1982 – dzwonkówka czarnoniebieskawa
  • Entoloma chytrophilum Wölfel, Noordel. & Dähncke 2001 – dzwonkówka niebieskoszara[8]
  • Entoloma clandestinum (Fr.) Noordel. 1980 – dzwonkówka gruboblaszkowa
  • Entoloma clypeatum (L.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka tarczowata
  • Entoloma cocles (Fr.) Noordel. 1981 – dzwonkówka stożkowata
  • Entoloma conferendum (Britzelm.) Noordel. 1980 – dzwonkówka gwiaździstozarodnikowa
  • Entoloma costatum (Fr.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa
  • Entoloma cuspidiferum Noordel. 1980 – dzwonkówka bagienna
  • Entoloma cyanulum (Lasch) Noordel. 1984 – dzwonkówka ciemnoniebieska
  • Entoloma depluens (Batsch) Hesler 1967 – dzwonkówka krótkotrzonowa
  • Entoloma dichroum (Pers.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka dwubarwna
  • Entoloma dysthaloides Noordel. 1979 – dzwonkówka owłosiona
  • Entoloma elodes (Fr.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka torfowiskowa
  • Entoloma euchroum (Pers.) Donk 1949 – dzwonkówka fioletowawa
  • Entoloma excentricum Bres. 1881 – dzwonkówka niesymetryczna
  • Entoloma formosum (Fr.) Noordel. 1985 – dzwonkówka żółtawa
  • Entoloma griseocyaneum (Fr.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka szaroniebieskawa
  • Entoloma hebes (Romagn.) Trimbach 1981 – dzwonkówka wysmukła
  • Entoloma hirtipes (Schumach.) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka kosmatotrzonowa
  • Entoloma incanum (Fr.) Hesler 1967 – dzwonkówka brązowozielona
  • Entoloma incarnatofuscescens (Britzelm.) Noordel. 1985 – dzwonkówka niebieskostopa
  • Entoloma indutoides (P.D. Orton) Noordel. 1984 – dzwonkówka szaroczerwonawa
  • Entoloma infula (Fr.) Noordel. 1980 – dzwonkówka infułowata
  • Entoloma jahnii Wölfel & Winterh. 1993[9]
  • Entoloma jubatum (Fr.) P. Karst. 1879 – dzwonkówka czekoladowoblaszkowa
  • Entoloma juncinum (Kühner & Romagn.) Noordel. 1979 – dzwonkówka czerwonobrązowa
  • Entoloma lampropus (Fr.) Hesler 1967 – dzwonkówka szarobrązowa
  • Entoloma lanicum (Romagn.) Noordel. 1981 – dzwonkówka jasnoszara
  • Entoloma linkii (Fr.) Noordel. 1982 – dzwonkówka czarnoostrzowa
  • Entoloma lividoalbum (Kühner & Romagn.) Kubička 1975 – dzwonkówka białobeżowa[10]
  • Entoloma lividocyanulum (Kühner) M.M. Moser 1986 – dzwonkówka błyszcząca
  • Entoloma mammosum (L.) Hesler 1967 – dzwonkówka sutkowata
  • Entoloma minutum (P. Karst.) Noordel. 1979 – dzwonkówka drobniutka
  • Entoloma mougeotii (Fr.) Hesler 1967 – dzwonkówka popielatofioletowa
  • Entoloma neglectum (Lasch) Arnolds 1982 – dzwonkówka żółtawobiała
  • Entoloma niphoides Romagn. ex Noordel. 1985 – dzwonkówka tarninowa
  • Entoloma papillatum (Bres.) Dennis 1953 – dzwonkówka brodawkowata
  • Entoloma parkensis (Fr.) Noordel. 1979 – dzwonkówka czerniejąca
  • Entoloma pascuum (Pers.) Donk 1949 – dzwonkówka pastwiskowa
  • Entoloma percandidum Noordel. 1982 – dzwonkówka prążkowana
  • Entoloma platyphylloides (Romagn.) Largent 1974 – dzwonkówka pieniążnicowata
  • Entoloma plebejum (Kalchbr.) Noordel. 1985 – dzwonkówka metaliczna
  • Entoloma pleopodium (Bull.) Noordel. 1985 – dzwonkówka cytrynowa
  • Entoloma politum (Pers.) Noordel. 1981 – dzwonkówka błotna
  • Entoloma porphyrophaeum (Fr.) P. Karst. 1879 – dzwonkówka porfirowobrązowa
  • Entoloma prunuloides (Fr.) Quél. 1872 – dzwonkówka mączna
  • Entoloma pseudoturbidum (Romagn.) M.M. Moser 1979 – dzwonkówka mącznista
  • Entoloma pulvereum Rea 1907 – dzwonkówka oprószona
  • Entoloma rhodocylix (Lasch) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka olszowa
  • Entoloma rhodopolium (Fr.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka szara
  • Entoloma rhombisporum (Kühner & Boursier) E. Horak 1976 – dzwonkówka rombowozarodnikowa
  • Entoloma rufocarneum (Berk.) Noordel. 1985 – dzwonkówka mięsnoczerwona
  • Entoloma rusticoides (Gillet) Noordel. 1981 – dzwonkówka brązowoblaszkowa
  • Entoloma sarcitum (Fr.) Noordel. 1981 – dzwonkówka wielkozarodnikowa
  • Entoloma scabrosum (Fr.) Noordel. 1985 – dzwonkówka łuseczkowata
  • Entoloma sepium (Noulet & Dass.) Richon & Roze 1880 – dzwonkówka mącznowonna
  • Entoloma sericellum (Fr.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka kosmkowata
  • Entoloma sericeonitens (P.D. Orton) Noordel. 1980 – dzwonkówka rdzawobrązowa
  • Entoloma sericeum Quél. 1872 – dzwonkówka jedwabista
  • Entoloma serrulatum (Fr.) Hesler 1967 – dzwonkówka czarniawa
  • Entoloma sinuatum (Bull.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka trująca
  • Entoloma sodale Kühner & Romagn. ex Noordel. 1982 – dzwonkówka gromadna
  • Entoloma solstitiale (Fr.) Noordel. 1980 – dzwonkówka niewielka
  • Entoloma sphagneti Naveau 1923 – dzwonkówka torfowcowa
  • Entoloma sphagnorum (Romagn. & J. Favre) Bon & Courtec. 1987 – dzwonkówka torfiasta
  • Entoloma strigosissimum (Rea) Noordel. 1979 – dzwonkówka kosmata
  • Entoloma subradiatum (Kühner & Romagn.) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka mała
  • Entoloma turci (Bres.) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka ciemniejąca
  • Entoloma undatum (Gillet) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka strefowana
  • Entoloma venosum Gillet 1876 – dzwonkówka żyłkowana
  • Entoloma vernum S. Lundell 1937 – dzwonkówka wiosenna
  • Entoloma versatile (Gillet) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka oliwkowozielona
  • Entoloma xanthochroum (P.D. Orton) Noordel. 1985 – dzwonkówka żółtoochrowa

Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie[11]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody (z wyjątkiem gat. później dodanych)[2].

Przypisy

  1. ↑ a b Index Fungorum [dostęp 2022-11-29] (ang.).
  2. ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  3. ↑ Species Fungorum [dostęp 2013-10-20] (ang.).
  4. ↑ E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  5. ↑ a b Entolomataceae, [w:] Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands, „Flora Agaricina Neerlandica” (1), 1988, s. 1–192.
  6. ↑ M. Halama, Entoloma albotomentosum (Agaricales, Basidiomycota), a species new to Poland, „Acta Mycologica”, 46, 2011, s. 129–136 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-12] (ang.).
  7. ↑ Projektowany Turnicki Park Narodowy [dostęp 2018-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-17].
  8. ↑ Marcin Stanisław Wilga, Mirosław Wantoch-Rekowski, Nowe stanowisko Entoloma chytrophilum w Lasach Oliwskich (Trójmiejski Park Krajobrazowy, Pomorze Gdańskie), „Przegląd Przyrodniczy”, 2, XXIV, Klub Przyrodników, 2013, s. 43–48 (pol.).
  9. ↑ J. Nita, M. Stefaniak, Entoloma jahnii, a rare species in Europe, „Acta Mycologica”, 45, 2010, s. 157–162 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-12] (ang.).
  10. ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [dostęp 2021-07-16].
  11. ↑ Index Fungorum (wyszukiwarka taksonów) [dostęp 2013-10-20] (ang.).

Media użyte na tej stronie

2011-01-07 Entoloma rhodopolium group 1 61943.jpg
Autor: This image was created by user Ron Pastorino (Ronpast) at Mushroom Observer, a source for mycological images.
You can contact this user here., Licencja: CC BY-SA 3.0
For more information about this, see the observation page at Mushroom Observer.
Entoloma conferendum - Lindsey.jpg
(c) James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 3.0

Probably Entoloma conferendum from Commanster, Belgium. If you think this is a different taxon, please contact James Lindsey.

The determination of the species shown in this picture has been verified.
2008-12-03 Entoloma aprile 15146.jpg
Autor: This image was created by user Ron Pastorino (Ronpast) at Mushroom Observer, a source for mycological images.
You can contact this user here., Licencja: CC BY-SA 3.0
For more information about this, see the observation page at Mushroom Observer.
Entoloma clypeatum 247581.jpg
Autor: This image was created by user Linas Kudzma (baravykas) at Mushroom Observer, a source for mycological images.
You can contact this user here., Licencja: CC BY-SA 3.0
Entoloma clypeatum
Entoloma vernum a1 (3).JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Entoloma vernum (location: Poland, Beskid Wyspowy, Pasmo Łososińskie)
Entoloma sericeum 081102w.JPG
Autor: Strobilomyces, Licencja: CC BY-SA 3.0
Entoloma sericeum in a garden near Massy, France.
2009-06-27 Entoloma griseocyaneum.jpg
Autor: Andreas Kunze, Licencja: CC BY-SA 3.0
Entoloma griseocyaneum