Eocen

Eocen
56–33,9 mln lat temu
Tabela stratygraficzna
poprzedni okres
paleocen
następny okres
oligocen

Eocen (ang. Eocene)

Nazwa pochodzi od połączenia greckich słów ἠώς, eos – jutrzenka i καινός, kainos – nowy (w nieformalnym tłumaczeniu: „świt nowych czasów”).

Eocen zawdzięcza swą nazwę faktowi, że w czasie jego trwania pojawia się wiele występujących do dziś rzędów ssaków, a także niektóre istniejące nadal rodziny. Do najbardziej wyspecjalizowanych należą: nietoperze, walenie i brzegowce. Wtedy też pojawiają się lemurowate i wyrakowate. Parzystokopytne reprezentowane są m.in. przez maleńkiego „jelenia” Diacodexis, a nieparzystokopytne przez pierwszego koniaHyracotherium.

Fauna

Powstają wyspecjalizowane formy ryb jak iglicznie i koniki morskie oraz makrele, mieczniki, barrakudy, płastugi.

Nowości ewolucyjne

Eocen w Polsce

Osady eocenu występują w Polsce w dwóch obszarach: na Niżu Polskim i w Karpatach.

Na Niżu współczesny zasięg eocenu jest znacznie większy niż paleocenu.

W późnym eocenie ponownie nastąpiła transgresja morska, która objęła północną i wschodnią Polskę. Powstały tam piaski kwarcowo-glaukonitowe o miąższości dochodzącej do 10 m, z liczną fauną małżoraczków, mięczaków i otwornic (głównie bentonicznych) oraz licznymi kokolitami. Na obszarze współczesnej Zatoki Gdańskiej utworzyła się szeroka delta z osadów naniesionych z północy przez hipotetyczną rzekę Eridan. Rzeka niosła również materiał roślinny wraz z żywicami drzew iglastych, które osadzone w delcie utworzyły tzw. ziemię niebieską – obecnie złoże bursztynu.

W obrębie utworów niżowego eocenu wyróżniono następujące formacje:

  • formacja mosińska dolna
  • formacja szczecińska
  • formacja zielonczyńska
  • formacja tanowska
  • formacja mosińska górna
  • formacja olsztyńska
  • formacja pomorska
  • formacja jerzmanowicka
  • formacja z Siemienia

Na obszarze dzisiejszych Tatr w eocenie nastąpiła transgresja morska. Początkowo powstawały zlepieńce i piaskowce zbudowane z materiału dostarczonego z niszczonego masywu tatrzańskiego, a później wapienie i dolomity z licznymi numulitami (wapienie numulitowe). Pod koniec eocenu nastąpiło pogłębienie i poszerzenie zbiornika. Cały obszar Tatr znalazł się pod wodą, a w zbiorniku, obejmującym oprócz Tatr także obszar Podhala i Spiszu, osadzały się utwory fliszu podhalańskiego (głównie: piaskowce, mułowce, łupki ilaste, niekiedy dolomit żelazisty) o miąższości powyżej 2000 m.

Zobacz też

Bibliografia

  • Budowa geologiczna Polski, t. I Stratygrafia, cz. 3a Kenozoik, paleogen, neogen, red. Tadeusz Marek Peryt, Marcin Piwocki, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2004, ​ISBN 83-7372-736-1​.

Linki zewnętrzne