Eparchia włodzimiersko-brzeska

Eparchia włodzimiersko-brzeska
Ilustracja
Sobór Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu
Siedziba

Włodzimierz

Data powołania

II poł. XI w.

Data zamknięcia

1596 (przejście do Kościoła unickiego)

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Patriarchat Konstantynopolitański

Metropolia

kijowska

Sobór

Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu Wołyńskim

Biskup diecezjalny

Hipacy Pociej (ostatni)

Eparchia włodzimiersko-brzeska – prawosławna administratura kościelna wchodząca w skład metropolii kijowskiej, powstała w końcu X w. lub w XI w., w 1596 przeszła do Kościoła unickiego jako diecezja włodzimiersko-brzeska. Za kontynuatorkę tej eparchii prawosławnej uważa się eparchia włodzimiersko-wołyńska i kowelska z Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Historia

Eparchia prawosławna z siedzibą we Włodzimierzu powstała najprawdopodobniej w II poł. XI w., chociaż niektórzy autorzy sytuują to wydarzenie jeszcze w końcu poprzedniego stulecia. O tym, że eparchia została erygowana w II poł. XI w. może świadczyć fakt, że dopiero w tym okresie w mieście powstał murowany murowany sobór katedralny, naśladujący w swojej architekturze główną cerkiew Monasteru Kijowsko-Peczerskiego[1]. Utworzenie administratury jest łączone z rozbiciem politycznym Rusi oraz z aktywną polityką metropolity kijowskiego Jana II, dążącego do tworzenia nowych eparchii na Rusi. Zamiarom tym sprzyjali ruscy książęta dzielnicowi, którzy poprzez utworzenie administratur w swoich stolicach zamierzali podkreślić swoje znaczenie i niezależność względem Kijowa[2]. Pierwszym znanym z imienia biskupem włodzimierskim był wyświęconym w 1086 Stefan. Biskupi włodzimierscy mieli prawo posługiwania się honorowym tytułem prototronosa – drugiego po metropolicie kijowskim[1].

Do połowy XII stulecia administraturze podlegały Wołyń, Polesie, Nadbuże z Mielnikiem, porzecze górnego Dniestru oraz Grody Czerwieńskie i Przemyskie. W kolejnym stuleciu, w miarę tworzenia kolejnych eparchii: halickiej (1147), przemyskiej (1219), turowskiej[3], uhrowskiej, później chełmskiej (1223)[4], łuckiej (1235), jej terytorium systematycznie się kurczyło. W końcu XIII w. eparchia włodzimiersko-brzeska obejmowała wyłącznie powiaty włodzimierski i krzemieniecki na Wołyniu oraz ziemię bielską, brzeską i drohiczyńską[5].

Prawosławna eparchia włodzimierska działała do 1596, gdy biskup włodzimierski i brzeski Hipacy Pociej przyjął unię. Administratura przeszła wówczas do Kościoła unickiego[6]. W 1621 patriarcha jerozolimski Teofan III wyświęcił na biskupa włodzimierskiego Józefa Kurcewicza. Chirotonia ta nie została uznana przez króla Zygmunta III Wazę. W 1625 biskup Józef zbiegł do Moskwy, skompromitowany w oczach wiernych swoim niemoralnym zachowaniem[7][8]. W Dyplomie Władysława IV, legalizującym hierarchię prawosławną w Rzeczypospolitej, eparchia włodzimiersko-brzeska nie została uwzględniona[9].

Życie monastyczne w eparchii

Najstarszym ośrodkiem życia mniszego w eparchii włodzimiersko-brzeskiej był męski monaster Narodzenia Matki Bożej we Włodzimierzu utworzony w połowie XI stulecia[10] lub w wieku XII[11]. W XIII w. erygowany został monaster św. Michała Archanioła we Włodzimierzu. W późniejszym okresie we Włodzimierzu powstały jeszcze trzy kolejne klasztory prawosławne; wszystkie zaliczały się do ważniejszych ośrodków życia mniszego na Wołyniu[12]. Od 1227 istniał monaster św. Mikołaja w Żydyczynie[10]. Najważniejszy z nich był najstarszy z wymienionych klasztorów. Jego przełożony od 1320 miał prawo posługiwać się tytułem archimandryty[10].

Biskupi[13]

  • Stefan, 1084/1086–1094
  • Amfilochiusz, 1105–1122
  • Szymon, 1122–1136
  • Teodor, 1137–1147
  • Polikarp, 1196–1213
  • Tomasz, 1213–1229
  • Mikołaj, 1230–1235
  • Mitrofan, 1235–1239
  • Justyn, 1239–1249
  • Stefan, 1249–1260
  • Serapion, 1260–1282
  • Nikita, 1282–1286
  • Ensegeniusz, 1286–1289
  • Pimen, 1306–1326
  • Arseniusz, 1326–1330
  • Atanazy I, 1331–1353
  • Aleksy I, 1353–1354
  • Gerazym, od 1354
  • Jonasz, 1386–1388
  • Teognost, 1388–1405
  • Piotr, 1405–1413
  • Gerazym II, 1413–1416
  • Charyton, 1416–1425
  • Daniel, 1425–1455
  • Akacjusz, 1455–1487
  • Wassian I, 1487–1497
  • Wassian II, 1509–1513
  • Pafnucy, 1511–1522
  • Jonasz II, 1523–1533
  • Józef, 1533–1540
  • Gennadiusz, 1540–1546
  • Józef Borzobohaty, 1550–1565
  • Teodozjusz Łazowski, 1565–1588
  • Melecjusz Chreptowicz, 1588–1593
  • Hipacy Pociej, 1593–1596, do 1599 jako unicki biskup włodzimierski
  • Józef (Kurcewicz), 1620–1625, bez zgody króla polskiego

Przypisy

  1. ↑ a b Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 24–25. ISBN 978-83-61209-55-3.
  2. ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 30. ISBN 978-83-61209-55-3.
  3. ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 31. ISBN 978-83-61209-55-3.
  4. ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 27. ISBN 978-83-61209-55-3.
  5. ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 25. ISBN 978-83-61209-55-3.
  6. ↑ A. Mironowicz: Kościół prawosławny w dziejach dawnej Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2001. ISBN 83-87884-80-4.
  7. ↑ Иосиф (Нехай-Арцыбеевич кн. Кориатович-Курцевич). [dostęp 2021-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-08)].
  8. ↑ Патриарх Иоасаф I и Русская Церковь в период его патриаршества
  9. ↑ Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 18–19. ISBN 978-83-7431-150-2.
  10. ↑ a b c Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 39. ISBN 978-83-61209-55-3.
  11. ↑ D. Małaszewski, Niektóre aspekty życia monastycznego na terenie diecezji włodzimiersko-brzeskiej do końca XVI wieku [w:] red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej. Białystok: Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, 2001, s. 110. ISBN 83-902928-8-2.
  12. ↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 24. ISBN 978-83-7431-127-4.
  13. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 860. ISBN 83-60456-02-X.

Media użyte na tej stronie

Włodzimierz wołyński sobór widok ogólny.JPG
Autor: Loraine, Licencja: CC BY-SA 4.0
Orthodox cathedral of the Dormition in Volodymyr Volynsky