Eparchia wołyńska (Patriarchat Moskiewski)

Eparchia wołyńska

Волинська єпархія

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Łucku
Państwo	Ukraina
Obwód	wołyński
Siedziba	Łuck
Data powołania	1996 (w obecnych granicach)
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego
Cerkiew	Opieki Matki Bożej w Łucku
Biskup diecezjalny	arcybiskup łucki i wołyński Nataniel (Krykota)
Biskup pomocniczy	biskup kamień-koszyrski Atanazy (Herman)
Dane statystyczne
Liczba dekanatów	12 (?)
Liczba klasztorów	3
Położenie na mapie Łucka Łuck
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Łuck
Położenie na mapie obwodu wołyńskiego Łuck
50°44′20,0″N 25°19′02,7″E/50,738889 25,317417
Strona internetowa

Eparchia wołyńska na tle podziału administracyjnego UKP PM

Eparchia wołyńska – jedna z eparchii Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. Jej ordynariuszem jest biskup (od 2019 r. arcybiskup^[1]) łucki i wołyński Nataniel (Krykota). Od 1992 funkcję soboru pełni cerkiew Opieki Matki Bożej w Łucku^[2].

Historia

Eparchia wołyńska jest kontynuatorką tradycji eparchii łucko-ostrogskiej, powstałej najpóźniej w 1288^[3]. W 1596 stojący na jej czele biskup Cyryl Terlecki podpisał akt unii brzeskiej^[3]. W 1625, po reorganizacji struktur Kościoła unickiego w Rzeczypospolitej eparchie łucko-ostrogska i włodzimierska zostały połączone, dając początek eparchii wołyńskiej. Od 1625 na jej terytorium działała równolegle eparchia prawosławna. W latach 1712–1795 pozostawała ona jednak bez zwierzchnika^[3]. W wymienionym roku, po III rozbiorze Polski, władze rosyjskie skierowały do eparchii biskupa Warłaama (Szyszackiego)^[3]. Znaczny wzrost liczby cerkwi i wiernych struktury został odnotowany po likwidacji Kościoła unickiego w zaborze rosyjskim po 1839^[3]. Eparchia obejmowała obszar całego Królestwa Polskiego do wyodrębnienia z niej eparchii warszawskiej i nowogieorgijewskiej^[4]. Na początku XX wieku w ramach eparchii wołyńskiej działało ok. dwóch tysięcy cerkwi^[3].

Na skutek zmian granicznych ustalonych przez traktat ryski w niepodległej Polsce znalazła się znaczna część eparchii wołyńskiej, która od tej pory jako diecezja wołyńska pozostawała pod zarządem Kościoła prawosławnego w Polsce, od 1924 autokefalicznego^[3].

18 sierpnia 1941 duchowieństwo tejże diecezji postanowiło zwrócić się do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego o przyjęcie w jego jurysdykcję, wbrew stanowisku metropolity warszawskiego i całej Polski Dionizego (Waledyńskiego). W rezultacie konfliktu między hierarchami PAKP na Wołyniu zaczęły działać dwie zwalczające się wspólnoty: Ukraiński Autonomiczny Kościół Prawosławny uznawany przez Patriarchat Moskiewski, oraz niekanoniczny Ukraiński Autokefaliczny Kościół Prawosławny^[3]. Stojący na czele tego pierwszego metropolita Aleksy zginął w maju 1943 w zasadzce w Smydze, o której zainspirowanie podejrzewany był lider autokefalistów, metropolita Polikarp (Sikorski)^[5]. Ten ostatni w 1944 wyjechał z Łucka i udał się na emigrację. Na przyłączonym do ZSRR Wołyniu przywrócona została kanoniczna zależność od Patriarchatu Moskiewskiego. Pierwszym biskupem wołyńskim w nowej rzeczywistości politycznej został biskup Pitirim (Swiridow). W 1945 eparchia została przemianowana na wołyńsko-rówieńską z zachowaniem katedry biskupiej w Łucku. Soborem katedralnym pozostawał sobór Świętej Trójcy w Łucku. Między rokiem 1960 a 1980 szereg cerkwi eparchii zostało zamkniętych z polecenia władz radzieckich, zlikwidowano również wszystkie podległe jej klasztory, zaś w 1964 seminarium duchowne w Łucku^[3]. Sytuacja ta zmieniła się dopiero po odzyskaniu przez Ukrainę niepodległości^[3].

W 1990 eparchia wołyńsko-rówieńska została rozdzielona na dwie: rówieńską i wołyńską, której granice pokrywały się z granicami obwodu wołyńskiego. W 1991 eparchia liczyła 431 parafii, na nowo prowadziła seminarium duchowne oraz dzieliła się na 16 dekanatów^[3]. W 1992, po ogłoszeniu autokefalii przez niekanoniczny Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego, w Łucku doszło do konfliktu między wiernymi wspierającymi autokefalię oraz tymi, którzy pragnęli pozostać w jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego. 12 sierpnia 1992 władze miejskie przekazały Patriarchatowi Kijowskiemu sobór Trójcy Świętej w Łucku oraz seminarium duchowne. W związku z tym biskup wołyński Bartłomiej (Waszczuk) poprosił o przeniesienie na inną katedrę, na jego miejsce Synod Kościoła skierował biskupa chmielnickiego i kamieniecko-podolskiego Nifonta (Sołoduchę). Soborem eparchialnym stała się jedyna cerkiew w Łucku, która pozostała w rękach zwolenników Patriarchatu Moskiewskiego – cerkiew Opieki Matki Bożej^[3].

W 1996 Święty Synod Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego podjął decyzję o podziale eparchii wołyńskiej na łucko-berestecką i włodzimiersko-wołyńską. 27 lipca tego samego roku decyzja ta została częściowo zmieniona – zachowano postanowienie o podziale jednostki, jednak eparchii łucko-beresteckiej pozostawiono tradycyjną nazwę wołyńska^[3].

Biskupi^[6]

• Warłaam (Szyszacki), 1795–1805
• Daniel (Natton-Michajłowski), 1806–1813
• Stefan (Romanowski), 1813–1828
• Ambroży (Moriew), 1828–1832
• Innocenty (Sielnokrinow-Korowin), 1832–1840
• Nikanor (Klemientjewski), 1840–1843
• Antoni (Pawlinski), 1860–1862
• Agatangel (Sołowjow), 1866–1877
• Dymitr (Murietow), 1876–1882
• Tichon (Pokrowski), 1882–1885
• Palladiusz (Gankiewicz), 1885–1889
• Modest (Strilbyćkyj), 1889–1902
• Antoni (Chrapowicki), 1902–1914
• Eulogiusz (Gieorgijewski), 1914–1919
• Tadeusz (Uspienski), 1919–1922, locum tenens
• Awerkiusz (Kiedrow), 1922–1929, według innego źródła 1922–1930^[7]
• Maksym (Rubierowski), 1929–1934, według innego źródła był tylko locum tenens w latach 1924–1925^[7]
• Filaret (Linczewski), 1934–1937
• Mikołaj (Jaruszewicz), 1940–1941
• Mikołaj (Czufarowski), 1944–1946
• Warłaam (Borisewicz), 1946–1948
• Pankracy (Kaszperuk), 1948–1952
• Palladiusz (Kaminski), 1952–1956
• Pankracy (Kaszperuk), 1956–1962
• Metody (Menzak), 1962–1964
• Leoncjusz (Gudimow), 1964–1965
• Damian (Marczuk), 1965–1986
• Warłaam (Iljuszenko), 1986–1990
• Bartłomiej (Waszczuk), 1990–1992
• Nifont (Sołoducha), 1992–2016^[8]
• Nataniel (Krykota), od 2016^[8]

Dekanaty

Monastery

• Monaster Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Czartorysku, męski
• Monaster Spotkania Pańskiego w Michnówce, żeński
• Monaster Świętej Trójcy w Starosielu, żeński

Przypisy