Ephraim Kishon

Ephraim Kishon

Ephraim Kishon w 1994
Data i miejsce urodzenia23 sierpnia 1924
Budapeszt, Węgry
Data i miejsce śmierci29 stycznia 2005
Appenzell, Szwajcaria
Narodowośćżydowska
Językhebrajski
Dziedzina sztukiliteratura
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RFN
Strona internetowa

Ephraim Kishon, Efrajjim Kiszon (hebr. אפרים קישון, ur. 23 sierpnia 1924 w Budapeszcie, zm. 29 stycznia 2005 w Appenzell) – izraelski pisarz, satyryk, felietonista, reżyser.

Życiorys

Urodził się w 1924 w Budapeszcie jako Ferenc Hoffmann. W czasie II wojny światowej był więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych. Uciekł z transportu do obozu zagłady w Sobiborze i ukrywał się jako słowacki robotnik. Po wojnie wrócił na Węgry i zmienił nazwisko z niemieckobrzmiącego Hoffmann na Kishont. W ucieczce przed reżimem komunistycznym uciekł w 1949, wraz ze swą pierwszą żoną Ewą (Chawa) Klamer do Izraela. Na granicy oficer izraelski oficjalnie zhebraizował jego imię i nazwisko – Ephraim Kishon[1][2][3][4].

Kishon pisał wyłącznie w języku nowohebrajskim, dając w ten sposób wyraz swojemu patriotyzmowi. Po rozwodzie z Ewą Kishon ożenił się ponownie w 1959 z pianistką Sarą Lipovitz. Od 1981 miał drugi dom w Szwajcarii. Przez trzydzieści lat pisywał do różnych gazet izraelskich satyryczne felietony, które zbierane w tomy tłumaczone były na różne języki. Za ironię losu uważał fakt, że wielką popularnością cieszył się w Niemczech[2][3][4].

Po śmierci drugiej żony w 2002 ożenił się z austriacką pisarką Lisą Witasek. Ephraim Kishon miał troje dzieci: Raphaela (ur. 1957), Amira (ur. 1963) i Renanę (ur. 1968). Pisarz zmarł w swym domu w Szwajcarii, przyczyną śmierci był atak serca. Ciało przewieziono i pochowano na Cmentarzu Trumpeldor w Tel Awiwie[2][3][4].

Ephraim Kishon był autorem książek przetłumaczonych na blisko 40 języków. W 1950 otrzymał izraelską Nagrodę Sokołowa, którą honoruje się wybitnych dziennikarzy, 1998 Nagrodę Bialika, zaś w 2002 państwową Nagrodę Izraela za całokształt twórczości[2][3][4].

Publikacje

Po polsku ukazały się następujące jego książki:

  • A fe, Dawidzie, tłum. z niemieckiego Krzysztof Jachimczak, Kraków 1994 ISBN 83-85541-74-8
  • Abraham nic tu nie zawinił: 66 opowiadań satyrycznych, tłum. z niemieckiego Jan A. Piekarz, Kraków 1994 ISBN 83-85541-64-0
  • Jedzenie jest moim ulubionym daniem: satyry zebrane o drugiej z najpiękniejszych rzeczy na świecie, tłum. z niemieckiego Wawrzyniec Sawicki Kraków 1996 ISBN 83-08-02623-0
  • W tył zwrot, pani Lot!, tłum. z niemieckiego Stanisław Lewański, Wrocław 1988 ISBN 83-7023-012-1
  • Wybór opowiadań, tłum. z niemieckiego Zofia Brzostowska, Lublin 1988
  • Z zapisków podatnika: bilans satyryczny, tłum. z niemieckiego Ryszard Wojnakowski, Kraków 1994 ISBN 83-85541-69-1

Filmografia

Nagrody filmowe

Scenariusze Kishona dwukrotnie zostały nagrodzone podczas międzynarodowych festiwali. W 1964 podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w San Francisco otrzymał Golden Gate Award za scenariusz do filmu komediowego Sallah Shabati. Film ten, którego zresztą Kishon był reżyserem był nominowany do Oscara w 1965 w kategorii dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego[5]. W 1985 uhonorowano go Złotą Kamerą za scenariusze do filmów: Te'alat Blaumilch z 1970 (nominacja do Złotego Globu w 1970 dla najlepszego filmu zagranicznego)[6] oraz Ha-Shu'al B'Lool Hatarnagalot z 1978[7].

Wybrane filmy

  • 1964 – Sallah Shabati: reżyseria, scenariusz
  • 1967 – Ervinka: reżyseria, scenariusz, obsada aktorska
  • 1969 – Te'alat Blaumilch: reżyseria, scenariusz
  • 1970 – Ha-Shoter Azulai: reżyseria, scenariusz, obsada aktorska
  • 1971 – The Going Up of David Lev: scenariusz
  • 1978 – Ha-Shu'al B'Lool Hatarnagalot: reżyseria, scenariusz

Przypisy

  1. ↑ Kiszon to nazwa rzeki w pobliżu Hajfy, gdzie przypływali żydowscy imigranci z Europy.
  2. ↑ a b c d Biography. The life of Ephraim Kishon (1924-2005) (ang.). ephraimkishon.de. [dostęp 2017-02-14].
  3. ↑ a b c d Lawrence Joffe: Ephraim Kishon (ang.). www.theguardian.com, 2005-02-01. [dostęp 2017-02-14].
  4. ↑ a b c d Ephraim Kishon, 80, Holocaust Survivor Who Became Satirist (ang.). nytimes.com, 2005-01-30. [dostęp 2017-02-14].
  5. ↑ Sallah Shabati (1964). Nagrody (pol.). filmweb.pl. [dostęp 2017-02-14].
  6. ↑ Te'alat Blaumilch (1970). Nagrody (pol.). www.filmweb.pl. [dostęp 2017-02-14].
  7. ↑ Ephraim Kishon. Awards (ang.). imdb.com. [dostęp 2017-02-14].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

GER Bundesverdienstkreuz 3 BVK 1Kl.svg
Baretka: Order Zasługi RFN – Krzyż Zasługi I Klasy.
Ephraim Kishon 6.jpg
(c) Nachoom Assis, CC BY-SA 4.0
אפריים קישון פורטרט