Erazm Kretkowski (1508–1558)

Erazm Kretkowski

(c) Bastian, CC BY 3.0 Dołęga
Rodzina	Kretkowscy herbu Dołęga
Data urodzenia	1508
Data śmierci	1558
Ojciec	Mikołaj Kretkowski
Matka	Anna z Pampowskich

Erazm Kretkowski herbu Dołęga (ur. 1508, zm. 16 maja 1558 w Padwie) – polski podróżnik i dyplomata, kasztelan brzeskokujawski, kasztelan gnieźnieński i starosta pyzdrski, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim w 1538 roku^[1].

Rodzina

Syn Mikołaja (zm. 1519/1520), wojewody inowrocławskiego i Anny Pampowskiej, córki Ambrożego, wojewody sieradzkiego. Brat: Lasoty (zwanego też Sylwerstrem) Kretkowskiego (zm. 1568), kasztelana bydgoskiego i kruszwickiego, Grzegorza (zm. 1590), kasztelana kruszwickiego, brzeskokujawskiego, wojewody brzeskokujawskiego, Andrzeja i Mikołaja.

Pełnione urzędy

Kasztelan brzeskokujawski od 1538 roku. Nominowany na wojewodę Brześcia Kujawskiego w 1545, jednak nominacja ta została unieważniona. Od 1546 roku pełnił stanowisko starosty Pyzdr. Był przełożonym na cłami wielkopolskimi (1547). Od 1551 piastował urząd kasztelana gnieźnieńskiego.

Podróże

Za młodu studiował w Padwie we Włoszech. Później dużo podróżował jako poseł Zygmunta Augusta, dotarł na dwór sułtana, do Kairu i Indii.

Epitafium

Epitafium znajdujące się na jego grobie w Padwie autorstwa Jana Kochanowskiego pt. Epitaphium Cretcovii w przekładzie Władysława Syrokomli (przytacza je Józef Ignacy Kraszewski w Kartkach z podróży 1858-1864) brzmi:

Tutaj grób Kretkowskiemu, tu port jego nawie,

Gdy wszystką niemal ziemię zwędrował ciekawie –

Niezmordowany pielgrzym, ciekawy, ochoczy,

Był gdzie Dniestr szumnie pędzi, gdzie się Ganges toczy,

Widział Istr dwuimienny, Ren i Tagus sławny

oglądał przy źródlisku Nil siedmiorękawny

Dziś poszedł w wieczny Olimp – i z tamtej wyszyni

patrząc sobie na ziemię krotochwile czyni.

Wzmianka o źródłach Nilu oznacza najprawdopodobniej, że Kretkowski dotarł do miejsca, gdzie rozpoczyna się delta rzeki – Nil dzieli się tam na siedem odnóg. Prawdziwe źródła Nilu odkryto dopiero w 1861 roku.

Może również chodzić o źródła Nilu Błękitnego w Etiopii odwiedzanej w XVI w. przez poselstwa portugalskie (komentarz Sławomir Dzieniszewski).

Zobacz też

• transport i podróże w czasach I Rzeczypospolitej

Przypisy

Bibliografia

• Marek ArpadM.A. Kowalski Marek ArpadM.A., Kolonie Rzeczypospolitej, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2005, ISBN 83-11-10285-6, OCLC 69278111 .

Linki zewnętrzne

• Rodowód Erazma Kretkowskiego