Erich Bauer

Erich Bauer

Bademeister, Gasmeister

Erich Bauer (w środku, obejmujący pomocnicę kuchenną) wraz z kolegami z załogi Sobiboru
SS-Oberscharführer
Data i miejsce urodzenia	26 marca 1900 Berlin
Data i miejsce śmierci	4 lutego 1980 Berlin
Przebieg służby
Lata służby	1942–1945
Formacja	Armia Cesarstwa Niemieckiego Schutzstaffel
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, II wojna światowa
Odznaczenia

Erich Bauer (ur. 26 marca 1900 w Berlinie, zm. 4 lutego 1980 tamże) – niemiecki kierowca i mechanik, SS-Oberscharführer, uczestnik akcji T4, odpowiadał za funkcjonowanie komór gazowych w obozie zagłady w Sobiborze, skazany w 1950 roku na karę dożywotniego pozbawienia wolności.

Życiorys

Z zawodu był mechanikiem samochodowym^[1]. Pracował także w Berlinie jako motorniczy tramwaju. W okresie III Rzeszy jako kierowca uczestniczył w programie eksterminacji osób chorych psychicznie i niepełnosprawnych umysłowo, prowadzonym pod kryptonimem akcja T4^[2].

Podobnie jak wielu innych uczestników akcji T4 otrzymał przydział do personelu akcji „Reinhardt”. Przyznano mu także stopień SS-Oberscharführera^[3] (nr członkowski SS: 22 113)^[2]. W kwietniu 1942 roku rozpoczął służbę w nowo utworzonym obozie zagłady w Sobiborze^[2][4]. Wraz z Erichem Fuchsem przeprowadził tam pierwsze eksperymentalne gazowanie Żydów^[5]. Pełnił służbę w tzw. obozie III, gdzie odpowiadał za funkcjonowanie komór gazowych^[2]. Do jego obowiązków należała m.in. obsługa silnika, który dostarczał do komór gazy spalinowe^[6]. Jesienią 1942 roku zastąpił Kurta Bolendera na stanowisku kierownika obozu III^[7]. Ze względu na charakter swojej „pracy” został ochrzczony przez więźniów przydomkami Bademeister („mistrz kąpieli”) i Gasmeister („mistrz gazu”)^[8]. Jesienią 1942 roku obsługiwał koparkę, przy pomocy której otwarto masowe groby w obozie III, a następnie wydobyto i spalono dziesiątki tysięcy spoczywających w nich zwłok^[9]. Rzadko można było go spotkać poza obszarem zagłady^[10]. Mosze Bahir, jeden z ocalonych z Sobiboru, wspominał, że czasami Bauera można było zobaczyć na dachu budynku z komorami gazowymi, gdy przez specjalne okienko obserwował przebieg gazowania^[11]. Służył w Sobiborze do ostatnich dni jego istnienia. W tym okresie w obozie zgładzono około 170–180 tys. Żydów^[12].

Jak sam przyznał, w czasie służby był niemal stale pod wpływem alkoholu. Z tego powodu komendant Franz Reichleitner groził mu nawet odesłaniem z obozu^[13]. 14 października 1943 roku, gdy wybuchło powstanie więźniów Sobiboru, przebywał początkowo poza obozem, gdyż wyjechał na misję zaopatrzeniową. Po powrocie towarzyszący mu wachman odkrył w budynku administracyjnym zwłoki zabitego esesmana^[14]. Wydarzenie to było jednym z czynników, które nie pozwoliły powstańcom w pełni zrealizować ich planów^[15]. Bauer przetrwał bunt bez szwanku i w kolejnych tygodniach uczestniczył w pracach związanych z likwidacją obozu. Na przełomie listopada i grudnia 1943 roku wziął udział w egzekucji grupy Żydów, których przywieziono do Sobiboru z obozu w Treblince, aby pracowali przy wywózce mienia i urządzeń oraz przy wyburzaniu obozowych budynków i zacieraniu śladów ludobójstwa^[16].

Po zakończeniu wojny powrócił do Niemiec. Pracował przy odgruzowywaniu Berlina. W 1949 roku dwoje ocalałych więźniów Sobiboru, Samuel Lerer i Estera Raab, przypadkowo rozpoznało go na jednej z ulic. W konsekwencji został aresztowany^[2]. Jego proces toczył się przed sądem przysięgłych w Berlinie-Moabicie. 8 maja 1950 roku został skazany na karę śmierci za zbrodnie popełnione w Sobiborze. Wejście w życie nowej niemieckiej konstytucji, która znosiła karę główną, spowodowało jednak, że pierwotny wyrok zamieniono na karę dożywotniego pozbawienia wolności^[17][18].

Zmarł w więzieniu Berlin-Tegel 4 lutego 1980 roku^[19].

Film

Erich Bauer jest jednym z antagonistów w brytyjskim filmie telewizyjnym Ucieczka z Sobiboru z 1987 roku. W jego postać wcielił się Klaus Grünberg^[20].

Przypisy

Bibliografia

• Yitzhak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington i Indianapolis: Indiana University Press, 1999. ISBN 978-0-253-21305-1. (ang.).
• Marek Bem (red.): Sobibór. Bunt wobec wyroku. Warszawa: Ośrodek KARTA, 2012. ISBN 978-83-61283-66-9.
• Marek Bem: Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2014. ISBN 978-83-7399-611-3.
• Robert Kuwałek. Nowe ustalenia dotyczące liczby ofiar niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. „Zeszyty Majdanka”. XXVI, 2014. Lublin. ISSN 0514-7409. 
• Chris Webb: The Sobibor death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2017. ISBN 978-3-8382-0966-1. (ang.).