Erich Maria Remarque

Ten artykuł od 2011-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Erich Maria Remarque

(c) Bundesarchiv, Bild 102-10867 / CC-BY-SA 3.0 Erich Maria Remarque, 1929
Imię i nazwisko	Erich Paul Remark
Data i miejsce urodzenia	22 czerwca 1898 Osnabrück
Data i miejsce śmierci	25 września 1970 Locarno
Narodowość	Niemiec
Język	niemiecki
Dziedzina sztuki	powieść
Ważne dzieła
Na Zachodzie bez zmian Łuk triumfalny
Odznaczenia

Erich Maria Remarque, właśc. Erich Paul Remark (ur. 22 czerwca 1898 w Osnabrück, zm. 25 września 1970 w Locarno) – niemiecki pisarz, weteran I wojny światowej. Do jego najwybitniejszych dzieł należą powieści Na Zachodzie bez zmian (1929) i Łuk triumfalny (1945).

Życie i twórczość

Urodził się jako Erich Paul Remark w Osnabrück, jego rodzicami byli Peter Franz Remark i Anna Maria Stallknecht. Od listopada 1922 używał drugiego imienia Maria, a od 1924 nazwiska Remarque. Francuską pisownię swojego nazwiska mógł tłumaczyć francuskimi przodkami, którzy z powodu analfabetyzmu nie umieli poprawnie zapisać swojego nazwiska. Edukację zaczął jako sześciolatek w przykościelnej szkole, po pięciu latach nauki przeniósł się do Johannisschule. Zawsze był jednym z najlepszych uczniów. Kontynuował naukę na Uniwersytecie w Münsterze. Swoją karierę pisarską rozpoczął w wieku 16 lat; pisał eseje, wiersze i zaczął pisać swoją pierwszą powieść, którą ukończył i wydał w 1920 roku jako Dom marzeń (Die Traumbude). Nie zyskała jednak uznania współczesnych.

W wieku 18 lat został wysłany jako żołnierz na front podczas I wojny światowej. Walczył na froncie zachodnim we Flandrii w Belgii. 12 czerwca 1917 został przeniesiony na front zachodni. 31 lipca 1917 roku w pierwszym dniu bitwy pod Passchendaele odniósł pięć postrzałów (w szyję, nogę oraz prawe ramię). W szpitalu spędził 15 miesięcy i nigdy już nie wrócił na front.

Po wojnie przez dwa lata był wiejskim nauczycielem, a potem z powodów finansowych pracował jako: domokrążca, korespondent, organista, dziennikarz i w firmie kamieniarskiej. 14 października 1925 poślubił Juttę Ilsę Zambonę, z którą się rozwiódł w 1930, a następnie znowu poślubił w 1938, by ułatwić jej wyjazd z Niemiec i uchronić ją przed prześladowaniami ze strony nazistów.

W 1927 w zaledwie 6 tygodni napisał swoją najsłynniejszą powieść, była to Na Zachodzie bez zmian (niem. Im Westen nichts Neues), w której opisał niesamowitą brutalność wojny z punktu widzenia dziewiętnastoletniego żołnierza, który był przedstawicielem straconego pokolenia. Powieść została wydana dopiero w styczniu 1929. Początkowo „Na Zachodzie bez zmian” ukazało się jako powieść w odcinkach w gazecie. W późniejszych latach napisał kilka podobnych dzieł; prostym językiem realistycznie opisywały one wojnę i czasy powojenne.

29 kwietnia 1930 r. w Stanach Zjednoczonych miała premierę filmowa adaptacja powieści Na Zachodzie bez zmian, wyreżyserowana przez Lewisa Milestone’a. 4 grudnia film ten miał premierę w Niemczech, lecz już tydzień później, na skutek protestów środowisk nazistowskich z Josephem Goebbelsem na czele, został wycofany z dystrybucji przez Film-Oberprüfstelle – niemiecki komitet cenzury kinematograficznej. W następnym roku pisarz, po fiasku protestu przeciwko zakazowi dystrybucji filmu w Niemczech, zakupił dom „Casa Monte Tabor” w Porto Ronco i przeniósł się do Szwajcarii. W tym samym 1931 r. Remarque został zgłoszony, wraz z Nicholasem Butlerem, jako kandydat do Pokojowej Nagrody Nobla.

(c) Bundesarchiv, Bild 183-K1018-513 / CC-BY-SA 3.0

Remarque w 1939

W 1933 roku władze niemieckie z rozkazu Josepha Goebbelsa, ówczesnego ministra propagandy, zabroniły wydawania dzieł Remarque’a i publicznie nakazały spalenie jego książki. Ówczesna niemiecka propaganda zaczęła rozpowszechniać nieprawdziwe informacje jakoby Remarque był potomkiem francuskich Żydów, a jego prawdziwe nazwisko brzmiało: „Kramer” (sugerując, że Remarque to pseudonim, który powstał przez odwrócenie kolejności liter w nazwisku Kramer). Stwierdzili ponadto, cokolwiek mylnie, że Remarque nie służył aktywnie podczas wojny.

W 1943 roku władze niemieckie aresztowały jego siostrę, Elfriede Scholz i skazały na śmierć przez zgilotynowanie. Wyrok wykonano 16 grudnia 1943. Przedtem Roland Freisler powiedział jej: „Niestety twój brat zdołał nam uciec, ty, jednakże, nie uciekniesz”.

Jego następna powieść Trzej towarzysze (Drei Kameraden) opisywała lata od hiperinflacji w 1923 r. do końca istnienia Republiki Weimarskiej, czyli do 1933 r. Jednym z jego wydanych po wojnie bestsellerów był „Łuk triumfalny” (Arch of Triumph), opisujący zmagania i ucieczkę Ravica – głównego bohatera przed wojną we Francji. W 1945 roku wydał ją w języku angielskim i w następnym roku w niemieckim. Książkę zakupiono na całym świecie w liczbie blisko pięciu milionów egzemplarzy.

Tablica pamiątkowa na Wittelsbacherstraße 5 w Berlinie, odsłonięta 22 czerwca 1972

Tablica pamiątkowa na Kaiserdamm w Berlinie, w Niemczech

W 1939 roku E. M. Remarque na pokładzie transatlantyku „Queen Mary” wyemigrował do USA i został obywatelem Stanów Zjednoczonych. W 1948 roku wrócił do Szwajcarii. Tam, po prawie 7-letniej przerwie, napisał „Iskrę życia” (Der Funke Leben), która została wydana zarówno w języku angielskim, jak i niemieckim w 1952 roku. W tym czasie pisał również powieść „Czas życia i czas śmierci” (Zeit zu leben und Zeit zu sterben), którą wydał w 1954 roku. W 1955 roku stworzył scenariusz do austriackiego filmu Ostatni akt przedstawiającego ostatnie dni Hitlera w bunkrze pod kancelarią Rzeszy w Berlinie, na podstawie książki "Dziesięć dni do śmierci" Michaela Musmanno. W 1956 roku napisał dramat teatralny „Pełne koło”, który z powodzeniem przedstawiono w Niemczech i na Broadwayu.

W 1958 roku Douglas Sirk wyreżyserował filmową adaptację jego powieści „Czas życia i czas śmierci”, w której Remarque zagrał rolę profesora. W tym samym roku ożenił się z hollywoodzką aktorką Paulette Goddard.

Jego powieść „Nim nadejdzie lato” napisana w 1961 roku została zekranizowana przez Sydneya Pollacka w 1977 roku jako Bobby Deerfield. W rolę Bobby’ego wcielił się Al Pacino. W 1962 roku wydał książkę „Noc w Lizbonie”, która była jego przedostatnią powieścią. Sprzedano ją w około 900 tysiącach sztuk w Niemczech i została bestsellerem za granicą.

Zmarł 25 września 1970 roku w Locarno. Został pochowany na cmentarzu w Porto Ronco w kantonie Ticino.

Publikacje

Powieści

• (1920) Dom marzeń (Die Traumbude)
• (1924) Gam (Wydana w 1998 roku)
• (1928) Przystanek na horyzoncie (Station am Horizont)
• (1929) Na Zachodzie bez zmian ( Im Westen nichts Neues)
• (1931) Droga powrotna (Der Weg zurück)
• (1936) Trzej towarzysze (Drei Kameraden)
• (1939) Kochaj bliźniego (Liebe deinen Nächsten)
• (1945) Łuk triumfalny (Arc de Triomphe)
• (1952) Iskra życia (Der Funke Leben)
• (1954) Czas życia i czas śmierci (Zeit zu leben und Zeit zu sterben)
• (1956) Czarny obelisk (Der schwarze Obelisk)
• (1961) Nim nadejdzie lato (Der Himmel kennt keine Günstlinge)
• (1961/62) Noc w Lizbonie – (Die Nacht von Lissabon)
• (1970) Na ziemi obiecanej – (Das gelobte Land)
• (1971) Cienie w raju (Schatten im Paradies)

Opowiadania

• (1931) Wróg (Der Feind)
• (1998) Hymn na cześć koktajlu (Kurzprosa und Gedichte)

Korespondencja

• (2001) Powiedz, że mnie kochasz: Listy Remarque'a do Marleny Dietrich (Sag mir, daß Du mich liebst...)

Ekranizacje