Eriszum II

Eriszum II, Eriszu II – władca miasta-państwa Aszur, syn i następca Naram-Sina; w Asyryjskiej liście królów wymieniony jako 38. władca Asyrii[1]. Dokładna długość jego panowania nie jest znana, ale wiadomo, iż wynosić ona musiała od 7 do 27 lat[2]. Eriszum II rządził do 1809 r. p.n.e.[2][3], kiedy to - jak podaje Asyryjska lista królów - odsunięty został od władzy przez Szamszi-Adada I[1].

Imię

Akadyjskie imię tego władcy, brzmiące Ērišu(m)[1][4], uważane jest za nominalizację formy czasownikowej ēriš, znaczącej „on zapragnął” (ang. „he has desired”), bądź też tłumaczone jest jako „upragniony” (ang. „desired”)[5]. W transliteracji z pisma klinowego zapisywane ono było w formie me-ri-šu: [me]-ri-šu w kopii B (Khorsabad List) Asyryjskiej listy królów[1][4], me-ri-šu w kopii C (SDAS List) Asyryjskiej listy królów (przy opisie podboju Szamszi-Adada I)[1][4] i [me-r]i-šu we fragmencie wersji alternatywnej tej listy (tekst KAV 14)[4][6].

Dynastia

Eriszum II jest dziewiątym i ostatnim znanym władcą Aszur należącym do tzw. „dynastii Puzur-Aszura I”. Jego przynależność do tej dynastii potwierdza Asyryjska lista królów, gdzie przedstawiany jest on jako „Eriszum, syn Naram-Sina”[1]. Kres rządom Eriszuma II i jego dynastii położył Szamszi-Adad I, który – zgodnie z przekazem Asyryjskiej listy królów – odsunął Eriszuma II od władzy i samemu zasiadł na tronie miasta-państwa Aszur[1].

władcy z dynastii Puzur-Aszura Ipokrewieństwolata panowania
według Veenhofa[3]		lata panowania
według Barjamovica, Hertela i Larsena[2]		uwagi
Puzur-Aszur I–początek XX w. p.n.e.początek XX w. p.n.e.najprawdopodobniej założyciel dynastii
Szalim-ahumsyn Puzur-Aszura Ipoczątek XX w. p.n.e.początek XX w. p.n.e.we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Puzur-Aszura”[7]
Ilu-szumasyn Szalim-ahuma?-1974 p.n.e.?-1971 p.n.e.we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Szalim-ahuma”[8]
Eriszum Isyn Ilu-szumy1974-1935 p.n.e.1972-1933 p.n.e.we własnych inskrypcjach nazywa siebie „synem Ilu-szumy”[9]
Ikunumsyn Eriszuma I1934-1921 p.n.e.1932-1918 p.n.e.we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Eriszuma”[10]
Sargon Isyn Ikunuma1920-1881 p.n.e.1917-1878 p.n.e.we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Ikunuma”[11]
Puzur-Aszur IIsyn Sargona I1880-1873 p.n.e.1877-1870 p.n.e.nazywany „synem Sargona” w Asyryjskiej liście królów[1]
Naram-Sinsyn Puzur-Aszura II1872-1829/1819 p.n.e.1869-? p.n.e.nazywany „synem Puzur-Aszura” w Asyryjskiej liście królów[1]
Eriszum IIsyn Naram-Sina1828/1818-1809 p.n.e.?-1809 p.n.e.nazywany „synem Naram-Sina” w Asyryjskiej liście królów[1]

Długość i lata panowania

Długość panowania Eriszuma II podana była pierwotnie w Asyryjskiej liście królów, ale zachowane jej kopie A i B są niestety uszkodzone w tym właśnie miejscu[1]. Ustalenie przybliżonej długości panowania tego władcy stało się możliwe dzięki odnalezieniu w Kültepe (starożytne Kanesz) listy asyryjskich eponimów (tzw. lista eponimów z Kültepe, ang. Kültepe Eponym List, w skrócie KEL), co pozwoliło w dużej mierze zrekonstruować chronologię okresu staroasyryjskiego[2]. W oparciu o informacje pochodzące z listy eponimów z Kültepe (KEL) oraz kroniki eponimów z Mari (ang. Mari Eponym List, w skrócie MEL), w korelacji z informacjami pochodzącymi z Asyryjskiej listy królów Veenhof wyliczył, iż Naram-Sin i jego syn Eriszum II panować musieli łącznie przez 64 lata, od 1872 do 1809 r. p.n.e.[3] Jego zdaniem Naram-Sin panował najprawdopodobniej przez 44 (1872-1829 p.n.e.) lub 54 lata (1872-1819 p.n.e.), podczas gdy jego następca Eriszum II odpowiednio przez 20 (1828-1809 p.n.e.) lub 10 lat (1818-1809 p.n.e.)[3]. Z kolei Barjamovic, Hertel i Larsen, w swej poprawionej liście eponimów (ang. Revised Eponym List, w skrócie REL), zaproponowali 61-letni okres panowania Naram-Sina i Eriszuma II, trwający od 1869 do 1809 r. p.n.e.[2] W okresie tym urząd swój sprawować miało 61 urzędników limmu (eponimów): pierwszych 34 przyporządkowanych zostało Naram-Sinowi, natomiast ostatnich 7 Eriszumowi II[2]. Co do pozostałych 20 istnieją wątpliwości: mogli oni sprawować swój urząd bądź za panowania Naram-Sina, bądź za panowania Eriszuma II[2]. Tym samym długość panowania Naram-Sina wynosić musiała od 34 do 54 lat (34 + od 0 do 20 lat), natomiast Eriszuma II odpowiednio od 7 do 27 lat (7 + od 0 do 20 lat)[2].

Panowanie

Eriszum II pozostaje bardzo słabo poznanym władcą, gdyż jak dotychczas nie odnaleziono żadnych jego inskrypcji[12]. Większość informacji o nim pochodzi z Asyryjskiej listy królów, która przedstawia go jako 38 władcę asyryjskiego, syna i następcę Naram-Sina[1]. Wspomniany jest on również w ustępie opisującym dojście Szamszi-Adada I do władzy w Aszur:

„[Szam]szi-Adad, syn Ila-kabkabi, udał się [do Babilo]nii (Karduniasz) [za] rządów Naram-Sina. Za eponimatu Ibni-Adada [Szamszi]-Adad [wyruszył] z Babilonii (Karduniasz). Zajął miasto Ekallatum. Przez 3 lata pozostawał w Ekallatum. Za eponimatu Atamar-Isztara Szamszi-Adad wyruszył z Ekallatum (do Aszur). Usunął z tronu Eriszuma, syna Naram-Sina. (Sam) zasiadł na tronie i panował przez 33 lata”[1].

Imię Eriszuma II wymienia też tekst KAV 14, będący fragmentem wersji alternatywnej Asyryjskiej listy królów[6]. W nim imię tego władcy zapisane jest po imieniu Naram-Sina i przed imieniem Szamszi-Adada I[6].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m A.K. Grayson, Königslisten ... , s. 105-106.
  2. ↑ a b c d e f g h Old Assyrian limmu lists (ang.). cdli.ox.ac.uk. [dostęp 2018-08-29].
  3. ↑ a b c d K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 29
  4. ↑ a b c d E. Frahm, Ērišu, w: Radner K. (red.), The Prosopography ... , s. 404.
  5. ↑ patrz tłumaczenie imienia w haśle Erišu or Erešu (person), w: Assyrian empire builders - People, gods and places (ang.). ucl.ac.uk. [dostęp 2014-10-16].
  6. ↑ a b c A.K. Grayson, Königslisten ... , s. 115.
  7. ↑ A.K. Grayson, Assyrian Rulers..., s. 14.
  8. ↑ A.K. Grayson, Assyrian Rulers..., s. 17.
  9. ↑ A.K. Grayson, Assyrian Rulers..., s. 19.
  10. ↑ A.K. Grayson, Assyrian Rulers..., s. 41.
  11. ↑ A.K. Grayson, Assyrian Rulers..., s. 46.
  12. ↑ K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 134.

Bibliografia

  • E. Frahm, Ērišu, w: Radner K. (red.), The Prosopography of the Neo-Assyrian Empire, t. 1/II (B-G), 1999, s. 404-405.
  • A.K. Grayson, Assyrian Rulers of the Third and Second Millennia BC (to 1115 BC), tom I z serii The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Periods (RIMA 1), University of Toronto Press 2002.
  • A.K. Grayson, Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin - New York 1980-83, s. 86-135.
  • K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian Period, Academic Press Fribourg 2008.
Królowie Asyrii
Okres
staroasyryjski
Okres
anarchii
Według wersji standardowej
Według wersji alternatywnej
Według inskrypcji Puzur-Sina
Dynastia
Adasiego
Okres
średnioasyryjski
Okres
nowoasyryjski
Pierwsi
władcy
Sargonidzi

Der Stier.jpg

Media użyte na tej stronie

Der Stier.jpg
Stier in Fassade m, Tür k, Nr. 1 Palast Sargon II in Dur Scharrukin – Zeichnung Flandin Pl 45