Erlan

erlan

Erlan – skała metamorficzna wapienno-krzemianowa, zbudowana głównie z piroksenu i plagioklazu.

Barwa ciemnoszara, szarozielona, szaroniebieska lub różowa. Struktura masywna, drobnoblastyczna, granoblastyczna. Tekstura bezładna, czasami laminowana, zafałdowana.

Tworzy wkładki w innych skałach, często wypreparowane przez erozję o miąższości do kilku centymetrów i sporej rozciągłości. Stanowi ogniwo przejściowe między marmurami a amfibolitami.

Skład mineralny: plagioklaz, piroksen (diopsyd), skaleń potasowy, amfibol i kwarc, pobocznie i akcesorycznie mogą występować: granat, epidot, klinozoisyt, tytanit, kalcyt, skapolit, apatyt, magnetyt, pirotyn, grafit, czasami wollastonit lub wezuwian.

Erlan powstał w wyniku przeobrażeń skał osadowych, rzadziej magmowych oraz w wyniku procesów metasomatycznych.

Jedną z wielu odmian erlanu jest bludovit.

Wyróżnia się:

• Erlan pochodzenia osadowego – powstały z margli, piaskowców wapnistych oraz rzadziej wapieni. Ważnym wskaźnikiem jego osadowego pochodzenia są stopniowe przejścia w otaczające go metasedymenty lub wzajemne wielokrotne przewarstwianie. Niekiedy wykazuje też reliktowe struktury sedymentacyjne.
• Erlan grupy orto – tworzy się z wulkanitów i ich tufów. O takim jego pochodzeniu można wnioskować w przypadku, gdy współwystępuje z metawulkanitami lub ich tufami, gdy tworzą wkładki w granulitach, reprezentowane przez bogaty w kwarc erlan diopsydowy lub występuje w formie niezgodnych wkładek wśród różnych skał metamorficznych.
• Erlan metasomatyczny – powstały wskutek reakcji wymiennych zachodzących na styku skał o różnych składach chemicznych (typowym przykładem jest erlan powstały w kontakcie granitoidu z marmurem), lub wskutek metamorficznej dyferencjacji i dekarbonizacji.

W Polsce erlany występują w Masywie Śnieżnika (metamorfik Lądka i Śnieżnika) i na Pogórzu Izerskim (metamorfik izerski), w Czechach - na Szumawie (moldanubik), w południowych Karkonoszach (metamorfik południowych Karkonoszy), na Słowacji w Małych Karpatach.

Bibliografia

• WacławW. Ryka WacławW., AnnaA. Maliszewska AnnaA., Słownik petrograficzny, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1991, s. 95, ISBN 83-220-0406-0, OCLC 834076623 .