Ernest Henryk Saski

Ernest Henryk Saski

Ernest Henryk Ferdynand Franciszek Józef Otto Maria Milcjades
Ernst Heinrich Ferdinand Franz Joseph Otto Maria Melchiades von Sachsen
60. XX w.
Książę Saksonii
Dynastia	Wettynowie
Data i miejsce urodzenia	9 grudnia 1896 Drezno
Data i miejsce śmierci	4 czerwca 1971 Edingen-Neckarhausen
Ojciec	Fryderyk August III
Matka	Ludwika Habsburg-Lotaryńska
Żona	Zofia Nassau-Weilburg Virginia Dulon
Dzieci	Dedo, Tymoteusz, Gero
Rodzeństwo	Jerzy, Fryderyk Krystian, Maria Alicja, Małgorzata, Maria Alicja, Anna Monika
Odznaczenia

Ernest Henryk Ferdynand Franciszek Józef Otto Maria Milcjades Saski, niem. Ernst Heinrich Ferdinand Franz Joseph Otto Maria Melchiades von Sachsen (ur. 9 grudnia 1896 w Dreźnie, zm. 4 czerwca 1971 w Edingen-Neckarhausen) – książę Saksonii; niemiecki polityk monarchistyczny, 1923–1945 prezes Towarzystwa Domu Wettinów, działacz ruchu oporu, pamiętnikarz.

Życiorys

Dzieciństwo spędził w Dreźnie, Pillnitz i Moritzburgu jako trzeci syn spośród siedmiorga dzieci Fryderyka Augusta III (1865–1932), króla Saksonii oraz Ludwiki Habsburg-Lotaryńskiej (1870–1947), wielkiej księżniczki Toskanii. Miał dwóch starszych braci: Jerzego (1893–1943) i Fryderyka Krystiana (1893–1968) oraz cztery młodsze siostry: Marię Alicję młodszą (1898), Małgorzatę Karolinę (1900–1962), Marię Alicję starszą (1901–1990) i Annę Monikę (1903–1976). Od 1903, kiedy to rozwiedli się jego rodzice, wychowywał się pod wyłączną opieką ojca.

W 1914 rozpoczął służbę w armii saskiej w stopniu porucznika, skierowany do 1 Królewskiego Regimentu Grenadierów Gwardii. Po wybuchu I wojny światowej, we wrześniu 1914 został awansowany na chorążego i jako oficer ordynansowy wysłany na front do XIX Korpusu, operującego w rejonie Reims i Lille. W 1916 uzyskał urlop dla złożenia egzaminu maturalnego. Następnie powrócił do służby, gdzie jako członek sztabu 2 Dywizji Rezerwowej wziął udział w bitwie nad Sommą, za co został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu św. Henryka (30 sierpnia 1918). Wiosną 1917 objął dowództwo kompanii 104 Rezerwowego Pułku Piechoty w Brzeżanach. Po pobycie w szpitalu, końcem tego samego roku został przeniesiony na zachód dla objęcia dowództwa baterii 115 Pułku Artylerii, operującego w rejonie Ieper. W maju 1918 został dowódcą szwadronu 1 Pułku Dragonów w Bychowie nad Dnieprem. W sierpniu 1918 wizytował oddziały saskie stacjonujące w Dorpacie, Rewalu i Finlandii. Następnie, w listopadzie i grudniu tego roku, dowodził odwrotem wojsk saskich do Niemiec.

W 1919–1920 zarządzał majątkiem ziemskim w Szczodrem. W marcu 1920 wobec puczu Kappa i Lüttwitza opowiedział się po stronie monarchistów. Był łącznikiem dowództwa przewrotu z siłami Reichswery stacjonującymi we Wrocławiu. Po klęsce przewrotu przeniósł się do Monachium, gdzie dołączył do koterii Ruprechta, byłego następcy tronu Bawarii. Tam też założył rodzinę, wiążąc się z Zofią Nassau-Weilburg (1902–1941), siostrą wielkiej księżnej Luksemburga Szarlotty. Młode małżeństwo zamieszkało w pałacu Nymphenburg.

Ernest Henryk był sceptyczny wobec narastających nastrojów nacjonalistycznych. Zignorował zaproszenie spiskowców do wzięcia udziału w kolejnym puczu Hitlera i Ludendorffa, przeprowadzonym z 8 na 9 listopada 1923. Nieprzychylnie wypowiadał się o jego przywódcach, publicznie dystansując się zwłaszcza od Adolfa Hitlera. W 1923 objął zarząd nad Towarzystwem Domu Wettinów, reprezentując interesy swojego ojca i dawnej dynastii. Na tym stanowisku doprowadził do przeprowadzenia negocjacji, mających na celu podpisanie 25 czerwca 1925 umowy z Wolnym Państwem Saksonii, określającej sposób oraz zakres przekazania majątku i zbiorów sztuki Wettinów, a także wypłacenie odpowiedniej rekompensaty. W następnych latach oddał się swojej pasji, kolekcjonując dzieła sztuki i podróżując w tym celu do Egiptu. Na przełomie 1928 i 1929 nawiązał kontakty polityczne z Gustavem Stresemannem, który typował go do kandydatury Niemieckiej Partii Ludowej na urząd prezydenta Rzeszy. Nie uzyskał jednak poparcia partyjnego w prawyborach.

Po 30 stycznia 1933 wypowiadał się publicznie, protestując przeciwko objęciu władzy przez Narodowosocjalistyczną Partię Niemiec, w której rozpoznawał szkodliwy populizm i manipulację symbolami narodowymi. Mając nadzieję na sukces działań opozycyjnych konserwatystów wiosną 1933 wstąpił do Stalhelm. 1 lipca 1934 w wyniku „nocy długich noży” został aresztowany i internowany w obozie koncentracyjnym Hohnstein. Został zwolniony po pięciu dniach, w wyniku interwencji szwagierki, wielkiej księżnej Szarlotty. Następnie zamieszkał w Moritzburgu, wyłączając się z działalności publicznej. Jednak w 30. XX w. przy okazji czynności inspekcyjnych lasów w dobrach zamkowych podejmował kurtuazyjnie wysokich urzędników Rzeszy, m.in. Hermanna Göringa i Martina Mutschmanna. W tych latach przyjmował też nieoficjalne wizyty opozycji antyhitlerowskiej, m.in. Karola II (1938) i Carla Friedricha Goerdelera (1939). W 1939–1945 inwigilowany przez Abwehrę. W 1943 publicznie zwątpił w przypadkową śmierć swojego brata Jerzego, za co został aresztowany przez Gestapo, następnie zwolniony po interwencji króla Rumunii. W 1943–1945 wspierał pozbawioną w wyniku bombardowania domu Käthe Kollwitz, umożliwiając jej przeprowadzkę do Drezna. Przeżył bombardowanie miasta z 14 lutego 1945. Wiosną tego samego roku uciekł przed zbliżającą się Armią Czerwoną do Sigmaringen, zabezpieczając uprzednio tzw. „skarb Sasów”.

W 1947 ożenił się ponownie z aktorką Virginią Dulon (1910–2002). W tym samym roku przeniósł się z rodziną do majątku Coolamber w Lismacafree (Irlandia), gdzie zajął się rolnictwem i pisaniem wspomnień.

Publikacje

• 2010: Mein Lebensweg vom Königsschloss zum Bauernhof. Wyd. 4. uzup. Dresden: Verlag der Kunst. ISBN 9783865300157.

Rodzina

12 kwietnia 1921 na zamku Hohenburg w Lenggries poślubił Zofię Nassau-Weilburg (1902–1941), wielką księżniczkę Luksemburga, córkę Wilhelma IV (1852–1912) i Marii Anny Bragança (1861–1942). Z tego małżeństwa pochodzi troje dzieci:

• Albert Fryderyk August Jan Grzegorz Dedo (1922–2009)
• Jerzy Tymoteusz Michał Mikołaj Maria (1923–1982) ⚭ 1) Małgorzata Lucas (1923–1957), 2) Karolina Schwindack (ur. 1919), 3) Irena Eilts (1921–2010),
• Ruprecht Hubert Gero Maria (1925–2003).

Ponownie ożenił się 28 czerwca 1947 w Paryżu. Zawarł morganatyczny związek z aktorką Virginią Dulon (1910–2002). Małżeństwo pozostało bezdzietne.

Odznaczenia

• Order Orła Czarnego (1910) • Krzyż Kawalerski Orderu św. Henryka (30 sierpnia 1918) • Order Korony Rucianej

Genealogia

Bibliografia

• Kretschmann, Georg: Das Silber der Wettiner : Eine Schatzsuche zwischen Moskau und New York. Berlin: „Ch. Links” Verlag, 1995. ISBN 3-86153-088-0.
• Sachsen, Albert von: Die Wettiner in Lebensbildern. Graz: „Styria” Verlag, 1995. ISBN 3-222-12301-2.