Ernest Koliqi

Ernest Koliqi

Data i miejsce urodzenia	20 maja 1903 Szkodra
Data i miejsce śmierci	15 stycznia 1975 Rzym
Minister edukacji
Okres	od 12 kwietnia 1939 do 3 grudnia 1941
Poprzednik	Pertef Pogoni
Następca	Xhevat Korça

Ernest Koliqi (ur. 20 maja 1903 w Szkodrze, zm. 15 stycznia 1975 w Rzymie^[1]) – albański pisarz, tłumacz i polityk, brat Mikela Koliqiego. Pisał także pod pseudonimami: Hilushi, Hilush Vilza i Borizani.

Życiorys

Syn Shana Koliqiego i Agi z d. Simoni. Kształcił się w szkole jezuickiej we włoskiej Brescii, gdzie zetknął się po raz pierwszy z literaturą włoską, ale także sam zaczął pisać wiersze i opowiadania w języku włoskim^[1]. Kolejnym miejscem jego edukacji było Bergamo, gdzie wraz z innymi uczniami zakładał pismo Noi, giovanni (My, młodzi), publikujące wiersze młodych poetów.

Po utworzeniu w 1920 przez Sulejmana Delvinę pierwszego samodzielnego rządu albańskiego, młody Ernest powrócił do rodzinnej Szkodry, aby poświęcić się pracy pedagogicznej. Razem z Antonem Harapim i Nushem Topallim w 1923 założył w Szkodrze jedno z najbardziej poczytnych pism społeczno-politycznych Ora e maleve (Duch gór). Po objęciu władzy przez Ahmeda Zogu w 1924 r., Koliqi uciekł do Królestwa SHS i został internowany w bośniackiej Tuzli^[1]. Znalazł się tam w towarzystwie kilku przywódców plemiennych z północnej Albanii, którzy podobnie jak on opuścili Albanię. Od nich uczył się zarówno zasad prawa zwyczajowego, jak też tradycyjnych pieśni epickich, śpiewanych w ich rodzinnych stronach. W 1928 wyjechał z Tuzli i zamieszkał w Bari. Wrócił do kraju w 1930 i rozpoczął pracę w szkole handlowej we Wlorze, a następnie w liceum w Szkodrze. W tym czasie poświęcił się tłumaczeniom literatury włoskiej na język albański. Największym jego osiągnięciem w tej dziedzinie była dwutomowa antologia Poetët e mëdhej t’Italis (Wielcy włoscy poeci), wydana w Tiranie, w latach 1932–1936^[1].

W roku 1933 Koliqi rozpoczął studia na uniwersytecie w Padwie^[1]. Ukończył studia w 1937, pisząc pracę poświęconą albańskiej epice ludowej, pod kierunkiem prof. Carlo Tagliaviniego^[1]. Nie utracił w tym czasie kontaktu z ojczyzną, pisząc dla tygodnika kulturalnego Illyria, wydawanego w Tiranie od 1934. We Włoszech Koliqi zyskał w latach trzydziestych sławę jednego z najwybitniejszych specjalistów od kultury albańskiej. W 1939 r. otrzymał nominację na kierownika katedry języka i literatury albańskiej, na uniwersytecie w Rzymie.

Fascynacja Koliqiego kulturą włoską sprawiła, że akceptował politykę włoską w okresie rządów Mussoliniego, w tym także włoską okupację Albanii. 16 kwietnia 1939 był członkiem delegacji albańskiej, która udała się do Rzymu, aby prosić króla Włoch Wiktora Emanuela III o przyjęcie korony albańskiej^[2]. Z rąk włoskich przyjął nominację na stanowisko ministra edukacji i pełnił je do 1941 r. W tym samym czasie przygotował dwutomową antologię dzieł pisarzy albańskich – Shkrimtarët shqiptarë, wydaną w Tiranie w 1941 r. Od 1940 r. kierował wydawanym w Tiranie pismem Shkëndija. Największą zasługą Koliqiego, jako ministra edukacji było powołanie do życia w zjednoczonym z Albanią Kosowie sieci szkół albańskojęzycznych i zapewnienie stypendiów dla Albańczyków, umożliwiających studia we Włoszech i w Austrii.

W 1942 r. Koliqi stanął na czele Instytutu Studiów Albańskich (alb.: Instituti i Studimevet Shqiptare), poprzednika Akademii Nauk Albanii. W 1943 r., już w okresie okupacji niemieckiej stanął na czele Faszystowskiej Wielkiej Rady, którą to funkcję pełnił formalnie do 1944. Po klęsce Niemiec Koliqi wyjechał do Włoch, gdzie pozostał do swojej śmierci. W Rzymie redagował w latach 1957–1973 jeden z najciekawszych albańskich magazynów literackich, wydawanych na emigracji – pismo Shejzat (Plejady)^[1]. W samej Albanii był regularnie obiektem ataków, zaś jego dzieła traktowano jako przykład literatury faszystowskiej.

Bogaty dorobek literacki Koliqiego z okresu emigracji skupiał się na problemie konfrontacji tradycyjnych wartości kultury albańskiej i prawa zwyczajowego z kulturą Zachodu. Jego twórczość niedostępna w Albanii, w okresie rządów Envera Hodży została odkryta dopiero po śmierci Autora.

Imię Koliqiego nosi szkoła francusko-albańska w Tiranie, a także ulice w Tiranie, Szkodrze i w Shirokë.

Dzieła opublikowane

• 1924: Kushtrimi i Skanderbeut (Wezwanie Skanderbega), Tirana.
• 1929: Hija e maleve (Duch gór), Zadar.
• 1933: Gjurmat e stinve (Ślady pór roku, poezja), Tirana.
• 1935: Tregtar flamujsh (Handlarz sztandarów), Tirana.
• 1941: Symfonija e shqipevet (Symfonia orłów), Tirana.
• 1959: Kangjelet e Rilindjes (Pieśni Odrodzenia), Rome.
• 1960: Shija e bukës së mbrûme (Smak chleba na zakwasie).
• 1963: Antologia della lirica albanese (Antologia liryki albańskiej), Mediolan.
• 1972: Saggi di letteratura albanese (Eseje o literaturze albańskiej), Florencja.
• 1992: Djepi i arit : novelë, Szkodra
• 1995: Hanë gjaku: tregime dhe novela të zgjedhura (Krew Hany: opowiadania i nowele zebrane), Tirana.
• 1999: Kritikë dhe estetikë, (Krytyka i estetyka), Tirana
• 2001: Pasqyrat e narçizit: tregime (Opowieści narcyza: opowiadania), Szkodra.

Przypisy

Bibliografia

• Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 244–247. ISBN 978-1-78076-431-3.
• Biogram pisarza. albanianliterature.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-01)].