Ernest Rutherford

Ernest Rutherford
Ilustracja
Ernest Rutherford (1871-1937)
Data i miejsce urodzenia

30 sierpnia 1871
Brightwater

Data i miejsce śmierci

19 października 1937
Cambridge

Zawód, zajęcie

fizyk

podpis
Tablica na budynku laboratorium w Manchesterze, gdzie uczony prowadził badania

Ernest Rutherford, 1. Baron Rutherford of Nelson (ur. 30 sierpnia 1871 w Brightwater, zm. 19 października 1937 w Cambridge) – brytyjski fizyk urodzony w Nowej Zelandii[1][2], noblista. Był jednym z pionierów fizyki jądrowej, badając rozpady promieniotwórcze. W roku 1908 otrzymał za to Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. Już jako noblista Rutherford potwierdził istnienie jądra atomowego oraz protonów[3].

Odkrycie jądra atomowego pozwoliło między innymi na zmianę paradygmatu w fundamentach fizyki – stworzenie kwantowego modelu atomu przez Bohra, przewidzenie falowej natury elektronów przez de Broglie’a i sformułowanie pełnej mechaniki kwantowej przez Heisenberga, Schrödingera i Borna. W co najmniej jednym z rankingów fizyków Rutherford znalazł się w pierwszej dziesiątce wszech czasów[4].

Życiorys

Urodził się w Spring Grove (teraz Brightwater) niedaleko miasta Nelson w Nowej Zelandii. Studiował w Nelson College, a doktorat otrzymał w Canterbury College (teraz University of Canterbury). Głównym polem jego badań była w tym czasie elektryczność.

W roku 1895 młody Rutherford przybył do Europy. Podjął pracę naukową w Wielkiej Brytanii w Laboratorium Cavendisha, będącym częścią Uniwersytetu w Cambridge. W latach 1895-1898 prowadził badania nad promieniowaniem wytwarzanym przez niektóre pierwiastki chemiczne. Odkrył, że ta radiacja zawiera dwie składowe obdarzone ładunkiem elektrycznym. Promienie dodatnie nazwał promieniowaniem alfa, ujemne – promieniowaniem beta.

W roku 1898 Rutherford otrzymał posadę w katedrze fizyki na Uniwersytecie McGilla w Montrealu.

W roku 1907 Rutherford podjął pracę na Victoria University of Manchester (od 2004 r. w składzie Uniwersytetu Manchesterskiego). Podczas pracy w tym ośrodku wykonał eksperyment Rutherforda, zaliczany do dziesięciu najpiękniejszych eksperymentów z fizyki. Cząstki alfa przepuścił przez bardzo cienką złotą folię. Rozkład kątowy rozproszonych cząstek skłonił Rutherforda do wysnucia wniosku, że cała masa oraz dodatni ładunek atomu skupiony jest w bardzo niewielkiej objętości. W ten sposób potwierdził on eksperymentalnie istnienie jądra atomowego.

Badając zachowanie pierwiastków radioaktywnych udowodnił, że źródłem promieniowania tych pierwiastków jest spontaniczny rozpad promieniotwórczy. W roku 1908 otrzymał za to odkrycie Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.

Kolejnym osiągnięciem Rutherforda było dokonanie przemiany atomów azotu w atomy tlenu.

W roku 1919 Rutherford został szefem Laboratorium Cavendisha. Pod jego nadzorem prowadzono prace, które zostały nagrodzone trzema Nagrodami Nobla: James Chadwick zaobserwował eksperymentalnie neutrony, John Cockcroft oraz Ernest Walton rozbili jądro atomowe korzystając z akceleratora cząstek, a Edward Victor Appleton udowodnił istnienie jonosfery.

Rutherford miał przepuklinę pępkową, do której podtrzymywania nosił pas przepuklinowy. W październiku 1937 upadł podczas prac w swoim ogrodzie, co spowodowało uwięźnięcie przepukliny. Mimo operacji, wykonanej następnego dnia w Cambridge w sali operacyjnej domu opieki Evelyn Nursing Home (od 1983 The Evelyn Hospital)[5], nastąpiło ogólne zakażenie organizmu, wskutek którego Rutherford zmarł wieczorem 19 października 1937[6].

W roku 1997 jego imieniem został nazwany sztuczny pierwiastek unnilquadium.

Przypisy

  1. Ernest Rutherford 1871–1937. [w:] A Science Odyssey > People and Discoveries [on-line]. Public Broadcasting Service (PBS),. [dostęp 2016-12-19].
  2. Ernest Rutherford, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2016-12-19] (ang.).
  3. Rutherford Ernest, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-29].
  4. Einstein the greatest. BBC News, 1999-11-29. [dostęp 2021-08-05].
  5. History. The Evelyn Trust. [dostęp 2021-08-30].
  6. Richard Rhodes: Jak powstała bomba atomowa. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000, s. 204-205. ISBN 83-7255-131-6.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Count Rumford.jpg
Portret Count Rumford (born Benjamin Thompson, 1753–1814) who was an American born soldier, statesman, scientist, inventor and social reformer.
Joseph Lister, Copley Medal (gold), 1902 Wellcome M0007837.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 4.0

Joseph Lister, Copley Medal (gold), 1902

Wellcome Images
Keywords: Joseph Lister

Relativistic formula.svg
Relativistic formula
Ernest Rutherford LOC.jpg
New Zealand chemist and Nobel Prize laureate Ernest Rutherford (1871-1937)
Atom symbol.svg
Model of atom.
Ernest rutherford sig.jpg
Source: Scan from document
Blue Plaque for Ernest Rutherford University of Manchester.jpg
Autor: Bill Hoyle, Licencja: CC BY-SA 4.0
An image of the blue plaque commemorating the research carried out by Ernest Rutherford in the field of nuclear physics.