Ernest Wilimowski

Ernest Wilimowski
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Ernest Otton Wilimowski

Data i miejsce urodzenia

23 czerwca 1916
Katowice

Data i miejsce śmierci

30 sierpnia 1997
Karlsruhe

Wzrost

174 cm

Pozycja

lewy łącznik

Kariera juniorska
LataKlub
1. FC Katowice
Kariera seniorska
LataKlubWyst.Gole
1934–1939Ruch Hajduki Wielkie86(117[1])
1939Bismarckhütter SV
1939–19401.FC Kattowitz
1940–1942PSV Chemnitz
1942–1943TSV 1860 Monachium
1943Mölders Krakau
19441.FC Kattowitz
1944Karlsruher FV
1946SG Kassel
1946SG Merseburg
1946–1948SG Chemnitz-West
1947SG Babelsberg
1947Hameln 07
1948–1949BC Augsburg6(3)
1949RC Strasbourg0(0)
1949–1950Offenburger FV
1950–1951FC Singen 0430(16)
1951–1955VfR Kaiserslautern90(70)
1956–1959Kehler FV
Kariera reprezentacyjna
LataReprezentacjaWyst.Gole
1934–1939 Polska22(21)
1934–1939 Śląsk6(7)
1941–1942 III Rzesza8(13)
W sumie:36(41)
Kariera trenerska
LataDrużyna
1949–1950Offenburger FV

Ernest Otton Wilimowski (ur. jako Ernst Otto Pradella 23 czerwca 1916 w Katowicach, zm. 30 sierpnia 1997 w Karlsruhe) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski (1934–1939) i III Rzeszy (1941–1942).

Wilimowski przeszedł do historii mistrzostw świata jako strzelec czterech bramek w meczu Brazylia – Polska (6:5) podczas Mistrzostw Świata 1938 we Francji, przez co przez 56 lat był rekordzistą pod względem liczby zdobytych goli w jednym meczu. Jego rekord został pobity podczas Mistrzostw Świata 1994 w Stanach Zjednoczonych, kiedy to Oleg Salenko w meczu grupy B przeciwko Kamerunowi (6:1) strzelił 5 bramek dla reprezentacji Rosji.

Czterokrotny mistrz Polski z klubem Ruch Hajduki Wielkie (1934, 1935, 1936, 1938), trzykrotny król strzelców ligi polskiej (1934, 1936, 1939). Jako pierwszy piłkarz w historii ligi zdobył w jednym meczu siedem, osiem, dziewięć i dziesięć goli. Dysponował bardzo dobrym dryblingiem oraz znakomitą skutecznością strzelecką. Łącznie w karierze strzelił 1175 goli w oficjalnych i nieoficjalnych meczach[2], natomiast w oficjalnych meczach według statystyk RSSSF strzelił 554 gole, co daje mu 15. miejsce na liście strzelców wszech czasów[3][4].

Życiorys

Dom rodzinny Ernesta Wilimowskiego przy ul. Barbary 5A w Katowicach
Wilimowski (z lewej) w barwach Ruchu

Ernest Wilimowski urodził się w Katowicach na Górnym Śląsku, w pruskiej prowincji Cesarstwa Niemieckiego jako Ernst Otto Pradella. Pochodził z górnośląskiej rodziny mieszkającej na polsko-niemieckim pograniczu. Jego matka, Pauline Florentine Pradella (1895–1981) urodziła chłopca jako panna, w akcie urodzenia nie widnieją dane ojca. Najprawdopodobniej ojciec Ernesta (który miał mieć na imię Ernst Roman) zginął na froncie wschodnim podczas I wojny światowej. Istniała również hipoteza (z czasem odrzucona jako niewytrzymująca konfrontacji z faktami), że prawdziwym ojcem Ernesta był Roman Wilimowski, zaginiony na wojnie, a więc nieuznany oficjalnie za ojca[5]. W 1922 roku wschodni Górny Śląsk stał się częścią Polski i Ernest tym samym został obywatelem II RP. W 1929 jego matka Paulina Pradella wyszła za mąż za urzędnika i powstańca śląskiego z polskiej rodziny osiadłej na śląsku, Romana Wilimowskiego (1895–1941), który usynowił 13-letniego Ernesta nadając mu jednocześnie swoje nazwisko. Rodzicami jego matki Pauliny byli Johann Pradella i Klara z d. Bekersch z Załęża (do 1924 r. Załęże funkcjonowało jako samodzielna jednostka terytorialna, od 1924 dzielnica Katowic); natomiast rodzicami ojczyma byli Teodor Wilimowski oraz Paulina z d. Musiałek, rodowici Polacy osiedli przed 1890 rokiem w Chorzowie, w obecnej dzielnicy Batory (dawniej Hajduki Wielkie). W domu w przeważającej części mówił w gwarze śląskiej, w szkole i publicznie używał języka polskiego (ukończył prestiżowe gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Katowicach), a czasami niemieckiego, lecz tylko ze względu na niemieckie poczucie narodowe matki oraz jej rodziny. Jako obywatel polski mówił o sobie „Górnoślązak” (Oberschlesier)[6]. Jako dziecko próbował sił również w kilku innych dyscyplinach sportu (m.in. piłce ręcznej i hokeju na lodzie). 6 czerwca 1929 Ernest Pradella zmienił rodowe nazwisko matki na Wilimowski.

Ernest Wilimowski karierę piłkarską rozpoczął w niemieckim klubie 1.FC Katowice. Zgodnie z ustaleniami Andrzeja Gowarzewskiego, już w wieku 12 lat i 295 dni zadebiutował w pierwszej lidze. Klub w kwietniu 1929 miał duże problemy kadrowe i sprowadził z okolicznych klubów kilku zawodników, wśród nich gracza o nazwisku Pradelok (ówczesny pseudonim Ernesta), który rozegrał całe spotkanie ligowe 14 kwietnia 1929 przeciwko zespołowi Klub Turystów Łódź. Nigdy więcej zawodnik o takim nazwisku dla 1.FC nie zagrał. Na całym Śląsku był tylko jeden piłkarz o takiej godności – Wincenty Pradelok, wówczas gracz Orła Wełnowiec. Po latach spotkał się on z Gowarzewskim, a zapytany o tamten mecz odparł, że jako syn powstańca śląskiego nigdy nie zagrałby dla niemieckiego klubu[7].

Twierdzenie to podważyli Jerzy Miatkowski i Jarosław Owsiański w opublikowanej w 2019 roku książce „1929. Zielone mistrzostwo”. Zagadnienie to wydaje się ważne, ponieważ dotyczy ono najlepszego polskiego piłkarza z lat międzywojennych. Autorzy przytaczają następujące argumenty: 1) w zapowiedzi prasowej omawiającej sytuację drużyny 1.FC przed sezonem 1929, która ukazała się 30 marca, pojawiła się taka oto informacja: […] Nowym nabytkiem klubu jest młody Pradellok, członek bardzo dobrej drużyny Orzeł Wełnowiec[8], tymczasem nie wiadomo nic o tym, żeby Wilimowski był kiedykolwiek piłkarzem Orła Wełnowiec; 2) słynny później reprezentant Polski i Niemiec nie był wówczas nawet w wieku juniora, co stanowiłoby formalną przeszkodę do oficjalnego zgłoszenia go jako zawodnika w Wydziale Gier i Dyscypliny; 3) Pradellok rozpoczął mecz na bardzo odpowiedzialnej pozycji środkowego pomocnika, na której nie wystawiano zwykle młokosów, a powszechnie wiadomo, iż Wilimowski całe życie grywał w ataku jako lewy łącznik; 4) Wilimowski jako 13-latek miał wyjątkowo skromną posturę i był o głowę niższy od swoich rówieśników, czego dowodzi opublikowana fotografia młodzieżowego zespołu 1.FC Katowice, co przekreślałoby jakiekolwiek szanse w jego rywalizacji z potężnie zbudowanymi seniorami. Zdaniem autorów w meczu tym wystąpił Gerhard Pelagius Pradellok, ur. 23 września 1906 roku w Dębie, dzisiejszej dzielnicy Katowic, jako syn Piotra i Augustyny z d. Maludy. Po swym pierwszym i zarazem ostatnim ligowym występie stracił on miejsce w jedenastce 1.FC, więc próbował ponownie grywać w Orle Wełnowiec. Jednakże jego udział w meczu Orzeł – Iskra Siemianowice (2:1), rozegranym 26 maja 1929 w ramach śląskiej klasy A, zakończył się przyznaniem walkoweru dla gości, co potwierdza „Polska Zachodnia”[9]. Powodem takiej decyzji był właśnie udział Pradelloka, który nie był uprawniony do gry w tym spotkaniu.

W 1933 talent Wilimowskiego zauważyli działacze Ruchu Hajduki Wielkie, którego wkrótce został zawodnikiem. Debiut zaliczył 2 stycznia 1934 w meczu sparingowym z KS Chorzów[10]. Natomiast w ekstraklasie zadebiutował 8 kwietnia 1934 w wygranym 3:0 wyjazdowym spotkaniu z Cracovią[11][12], pierwszą bramkę strzelił 29 kwietnia 1934 w Chorzowie w 17. minucie pojedynku z Wisłą Kraków (4:1), podwyższając wynik na 2:0[13].

Z tym klubem Wilimowski czterokrotnie zdobywał mistrzostwo Polski (1934, 1935, 1936, 1938) oraz trzykrotnie był królem strzelców (1934 – 33 gole, 1936 – 18 goli, 1939 – 26 goli; rozgrywki niedokończone z powodu wybuchu II wojny światowej). Dnia 21 maja 1939 roku w Chorzowie podczas meczu ligowego z Union-Touring Łódź (12:1) Wilimowski strzelił 10 bramek, co do chwili obecnej pozostaje rekordem ekstraklasy[14][15][16].

Wilimowski ostatnią bramkę w ekstraklasie strzelił dnia 2 lipca 1939 roku w 62. minucie meczu u siebie z Polonią Warszawa, który zakończył się porażką Niebieskich 2:3[17], a ostatni mecz rozegrał dnia 20 sierpnia 1939 roku na wyjeździe z Wartą Poznań, który zakończył się zwycięstwem gospodarzy 5:2[18].

Łącznie dla Ruchu Hajduki Wielkie rozegrał w ekstraklasie 86 meczów, w których strzelił 117 bramek. Dwukrotnie znajdował się w Top 10 Plebiscytu Przeglądu Sportowego na najlepszego polskiego sportowca (1934 – 4. miejsce, 1937 – 7. miejsce). Znajduje się także na liście najskuteczniejszych zawodników w historii meczów rozgrywanych o mistrzostwo Polski, tj. Klub 100.

Po wybuchu II wojny światowej został wpisany na niemiecką listę narodowościową. W 1940 roku wyjechał w głąb III Rzeszy do Saksonii, a prawie cała Polska uznała go za zdrajcę narodu, mimo że do wyjazdu namawiał go m.in. Józef Kałuża, trener reprezentacji Polski[19]. W celu uniknięcia służby wojskowej w Wehrmachcie został policjantem i kontynuował karierę sportową w barwach III Rzeszy. Grał w klubach: Bismarckhütter SV (1939), 1. FC Kattowitz (1939–1940), PSV Chemnitz (1940–1942 – Puchar Związku Rzeszy w 1941 roku), TSV 1860 Monachium (1942–1943), w którego barwach dnia 15 listopada 1942 roku na Stadionie Olimpijskim w Berlinie po zwycięstwie 2:0 z Schalke Gelsenkirchen (Wilimowski strzelił bramkę w 80. minucie na 1:0) w finale zdobył Puchar Niemiec 1942 (Tschammer-Pokal), a Wilimowski z 14 golami został królem strzelców tych rozgrywek. Następnie reprezentował barwy LSV Mölders Krakau (1943), 1. FC Kattowitz (1944), Karlsruher FV (1944), VfB Stuttgart (1944).

W 1942 roku jego matka – Paulina Wilimowska, za romans z rosyjskim Żydem, trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz i pracowała u jednego z obozowych oficerów SS. Z pomocą przyszedł as lotnictwa myśliwskiego Luftwaffe, pułkownik Hermann Graf, twórca drużyny piłkarskiej Rote Jäger (1943–1944), dzięki jego interwencji została zwolniona z obozu.

Po zakończeniu II wojny światowej Wilimowski za grę w reprezentacji III Rzeszy został wymazany w historii polskiej piłki. Grał w klubach: SG Kassel (1946), SG Merseburg (1946), SG Chemnitz-West (1946–1948), SG Babelsberg (1947 – 2 mecze), TSG Arolsen (1947 – 1 mecz), Hameln 07 (1947), TSV Detmold (1948), BC Augsburg (1948–49 – 6 meczów, 3 gole), francuski RC Strasbourg (1949 – 1 mecz), Offenburger FV (1949–1950 – był również grającym trenerem), FC Singen 04 (1950–1951 – 30 meczów, 16 goli), VfR Kaiserslautern (1951–1955 – 90 meczów, 70 goli) oraz Kehler FV, w którym w 1959 roku zakończył piłkarską karierę.

W 1951 roku ożenił się z Klarą Mehne – córką restauratora z Offenburga (druga żona; w 1939 roku ożenił się z Elżbietą Ławnik[20][21] – z którą miał czworo dzieci, córki Sylvia, Sigrid i Ulle oraz syn Rainer, oraz pięcioro wnucząt: Steven, Timo, Dapher, Janis, Nicole[22]).

Osiadł w Karlsruhe, gdzie pracował jako urzędnik, odmówił pracy w Niemieckim Związku Piłkarskim (DFB)[23]. Jednak wykonywanie zawodu na pełnym etacie nie stanowiło przeszkody w amatorskiej grze w piłkę nożną oraz w pracy trenerskiej w klubach niższych klas rozgrywkowych, gdyż był bardzo oddany swojej pasji (potrafił jednego dnia prowadzić treningi w dwóch klubach w różnych miejscowościach)[21].

Nigdy już nie wrócił na Górny Śląsk, choć w 1995 roku była nawet szansa, żeby po latach przyjechał tam na zaproszenie działaczy Ruchu Chorzów z okazji 75-lecia istnienia klubu, jednak ze względu na chorobę żony, a przede wszystkim niepochlebne opinie (na kilka dni przed przyjazdem dziennikarz sportowy Bohdan Tomaszewski publicznie nazwał go zdrajcą i stwierdził, że nie powinien on przyjeżdżać do Polski) spowodowały rezygnację Wilimowskiego z przyjazdu do Polski[24].

Ernest Wilimowski zmarł dnia 30 sierpnia 1997 roku w Karlsruhe w wieku 81 lat (choć polska prasa podawała informacje o jego śmierci już w latach 50[25].). Na pogrzebie była obecna rodzina, znajomi, sąsiedzi, a także delegacja z wieńcem Niemieckiego Związku Piłki Nożnej; nie było delegacji PZPN[20].

Grób Ernesta Wilimowskiego na cmentarzu Karlsruher Hauptfriedhof

Kariera reprezentacyjna

Reprezentacja Polski

W seniorskiej reprezentacji Polski miał zadebiutować 15 kwietnia 1934 na Stadionie Letná w Pradze, w rewanżowym spotkaniu eliminacyjnym do Mistrzostwa Świata 1934 przeciwko Czechosłowacji (zaledwie 7 dni po ligowym debiucie w barwach Ruchu). Do meczu jednak nie doszło z powodów politycznych (zobacz: Czechosłowacko-polski konflikt o Śląsk Cieszyński), bowiem 11 kwietnia 1934 kierowane przez Józefa Becka polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych wraz z ówczesnym rządem zakazały „biało-czerwonym” wyjazdu do Pragi, odmawiając wydania wiz drużynowych[11]. W reprezentacji Wilimowski zadebiutował więc ponad miesiąc później – 21 maja 1934 w przegranym 2:4 meczu towarzyskim z Danią w Kopenhadze, mając 17 lat i 332 dni (najmłodszy wówczas reprezentant Polski w historii). Dwa dni później, 23 maja 1934 w Sztokholmie podczas towarzyskiego meczu ze Szwecją strzelił swoją pierwszą bramkę dla drużyny narodowej.

W 1936 za udział w libacji alkoholowej Wilimowski został wyrzucony z olimpijskiej reprezentacji Polski, która przygotowywała się do igrzysk w Berlinie (choć jak podaje Andrzej Gowarzewski, prawdziwym powodem było jego rzekome zawodowstwo).

W kadrze ponownie zagrał 4 października 1936 w Kopenhadze w przegranym 1:2 meczu towarzyskim z Danią, znów stanowiąc o sile drużyny. Grał również w meczach eliminacyjnych do mistrzostw świata 1938, w których rywalem Polski była Jugosławia. W dwumeczu lepsza okazała się Polska (4:0 w Warszawie – 1 bramka Wilimowskiego, 0:1 w Belgradzie), która tym samym zakwalifikowała się do mistrzostw świata 1938 we Francji

Rywalem w pierwszej rundzie tego turnieju była Brazylia. Mecz, który odbył się 5 czerwca 1938 w Strasburgu i zakończył się zwycięstwem Canarinhos 5:6 po dogrywce, był jednym z najlepszych w karierze Wilimowskiego, gdyż zdobył w nim cztery bramki (53., 59., 89. i 118. minuta). Bramkę strzelił także Fryderyk Scherfke (23. minuta) z rzutu karnego podyktowanego po faulu na Wilimowskim. Reprezentacja Polski odpadła z turnieju, ale Wilimowski był wymieniany jako jeden z najlepszych piłkarzy turnieju.

Drugi najlepszy mecz w karierze Wilimowski zagrał w Warszawie 27 sierpnia 1939, gdy reprezentacja Polski towarzysko podejmowała ówczesnych wicemistrzów świata – Węgrów. Już po 30. minutach gry było 2:0 dla Węgier, jednak Wilimowski zdołał strzelić hat-tricka (33., 64. i 76. minuta) oraz wywalczył dla swojej drużyny rzut karny, który wykorzystał Leonard Piątek (w 75. minucie). Mecz zakończył się zwycięstwem Polaków 4:2. Było to ostatnie spotkanie polskiej kadry przed wybuchem II wojny światowej, a dla Wilimowskiego ostatnie w reprezentacji Polski, w której łącznie w latach 1934–1939 rozegrał 22 mecze i strzelił 21 bramek.

Reprezentacja Śląska

Ernest Wilimowski grał również w reprezentacji Śląska, w której w latach 1934–1939 rozegrał 6 meczów i strzelił 7 bramek[26]. Najczęstszym rywalem kadry polskiego Śląska była reprezentacja Śląska Niemieckiego, których mecze nazywane były przez niemiecką prasę małymi meczami międzypaństwowymi (niem. „kleine Länderspiele”). Wilimowski debiut w reprezentacyjnej drużynie Śląska zaliczył 19 marca 1934 w Bytomiu w bezbramkowo zremisowanym meczu z odwiecznym rywalem ze Śląska Niemieckiego, a 24 marca 1935 w Zabrzu w zremisowanym 3:3 meczu z tym samym rywalem strzelił swoje trzy pierwsze bramki dla reprezentacji Śląska. Ostatni mecz w kadrze Śląska Ernest Wilimowski rozegrał 8 stycznia 1939 w Bytomiu, kiedy to zespół ten przegrał 3:5 z reprezentacją Śląska Niemieckiego.

Reprezentacja Niemiec

Po wybuchu II wojny światowej Wilimowski grał w barwach reprezentacji III Rzeszy prowadzonej przez Seppa Herbergera, w której również imponował strzelecką skutecznością, gdyż w latach 1941–1942 w 8 meczach zdobył aż 13 bramek. Debiut w kadrze III Rzeszy zaliczył 1 czerwca 1941 w Bukareszcie w wygranym 4:1 meczu towarzyskim z Rumunią, w którym Wilimowski strzelił 2 bramki.

16 sierpnia 1942 doszło do najważniejszego piłkarskiego wydarzenia na Górnym Śląsku w czasie II wojny światowej. W Bytomiu na Stadionie im. marszałka Hindenburga, Niemcy z Wilimowskim w składzie rozgromili Rumunię 7:0, a Wilimowski strzelił jedną z bramek. Mecz na stadionie oglądało 55 000 widzów, a jak głosiła legenda, wśród nich byli Gerard Cieślik i Ernest Pohl[27]. W rzeczywistości obaj po latach przyznali, że to wymysł dziennikarza; Cieślika nie było wtedy stać na bilet tramwajowy z Chorzowa do Bytomia, a Pohl Wilimowskiego nigdy nie widział na oczy (Ten redaktor chcioł, abym tam był, to żech był)[28].

Ostatni mecz w drużynie III Rzeszy Wilimowski rozegrał 22 listopada 1942 w Bratysławie w towarzyskim wygranym 5:2 spotkaniu ze Słowacją.

Statystyki

Ruch Chorzów

SezonRozgrywkiMeczeBramki
1934Liga
21
34
1935Liga
7
8
1936Liga
15
18
1937Liga
16
9
1938Liga
14
21
1939Liga
13
27
Łącznie86117[1]

Reprezentacyjne

ReprezentacjaRokMeczeBramki
 Polska
193453
193500
193610
193743
1938810
193945
Łącznie2221
 Polski Śląsk
193410
193513
193600
193723
193811
193910
Łącznie67
 III Rzesza
194146
194247
Łącznie813

Sukcesy

Ruch Hajduki Wielkie

PSV Chemnitz

  • Puchar Związku Rzeszy: 1941

TSV 1860 Monachium

Indywidualne

Odznaczenia

  • Order Złotego Orła Polskiego Związku Piłki Nożnej[21]

Inne dyscypliny

Ernest Wilimowski oprócz piłki nożnej grał również w hokeja na lodzie na pozycji bramkarza w barwach Pogoni Katowice[29], świetnie jeździł na nartach oraz grał w szachy[20].

Informacja sportowa o meczu hokejowym pomiędzy K.S. Pogonią Katowice a SMP. Panewnik. Wyróżniającym graczem Pogoni w tym meczu był m.in. Ernest Wilimowski.

Upamiętnienie

Wilimowski w kulturze

  • W 1996 ukazała się biografia Ernesta Wilimowskiego pt. Fußball – Sport ohne Grenzen. Die Lebensgeschichte des Fußball-Altnationalspielers Ernst Willimowski, której autorem był zięć Wilimowskiego (Karl-Heinz Haarke – mąż Sylvii)[27].
  • Postać Wilimowskiego była ukazana w filmie pt. Do góry nogami z 1982 w reżyserii Stanisława Jędryki jako piłkarz „Wili” Wilamowski, którą kreował Jan Jurewicz[32][33].
  • W 2012 padł pomysł nakręcenia filmu fabularnego o życiu Ernesta Wilimowskiego. Film miał nosić tytuł Ezi, a reżyserem miał być Jarosław Marszewski[6][34][35].
  • W 2016 chorwacki pisarz Miljenko Jergović opublikował powieść „Wilimowski”, której akcja dzieje się wokół radiowej relacji z meczu z Brazylią, słuchanej przez bohaterów[36].
  • W 2019 polski dokumentalista futbolu Mariusz Kowoll zaprezentował pełną listę meczów rozegranych przez Ernesta Wilimowskiego w czasie wojny.

Varia

Przypisy

  1. ↑ a b Dane na podstawie opracowania, które zalicza mu jednego gola w meczu, w którym nie figuruje w składzie Ruchu.
  2. ↑ „Kicker”. 100, s. 2, 15 grudnia 1969. 
  3. ↑ Best Goalscorers All-Time (Official Matches) (ang.).
  4. ↑ 8. miejsce – Ernest Wilimowski (554 gole) [data dostępu: 2016-04-22].
  5. ↑ Ernest Wilimowski – Pokonany przez historię | KGNET Piekary Śląskie, www.kg.net.pl [dostęp 2019-04-11].
  6. ↑ a b Sławny Ernest Wilimowski bohaterem filmu fabularnego [data dostępu: 2012-05-02].
  7. ↑ Człowiek, który zawstydza Wikipedię. Rozmowa z pierwszym archiwistą polskiego futbolu [data dostępu: 2017-02-07].
  8. ↑ „Przegląd Sportowy” nr 14 (417), 30.03.1929, s. 4.
  9. ↑ „Polska Zachodnia” nr 301, 3.11.1929, s. 12.
  10. ↑ Ernest Wilimowski – Pokonany przez historię.
  11. ↑ a b Leszek Jarosz, 1934: Polska, czyli pierwszy polityczny walkower, sport.tvp.pl, 28 grudnia 2013 [dostęp 2018-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-17] (pol.).
  12. ↑ 1934-04-08 Cracovia – Ruch Hajduki Wielkie 0-3.
  13. ↑ 1934-04-29 Ruch Hajduki Wielkie – Wisła Kraków 4-1.
  14. ↑ Rocznica strzeleckiego rekordu „Eziego” [data dostępu: 2015-05-21].
  15. ↑ 1939-05-21 Ruch Chorzów – Union-Touring Łódź 12-1.
  16. ↑ Ruch Chorzów – Historia (cz. 23).
  17. ↑ 1939-07-02 Ruch Chorzów – Polonia Warszawa 2-3.
  18. ↑ 1939-08-20 Warta Poznań – Ruch Chorzów 5-2.
  19. ↑ a b Legendy Futbolu: Ruch, volkslista, gra dla Niemiec, czyli Ernest Wilimowski (11). pilkanozna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)]. [data dostępu: 2013-01-09].
  20. ↑ a b c d Nasi na mundialu (V) Wilimowski i inni. dzienniknowy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-14)]. [data dostępu: 2014-07-05].
  21. ↑ a b c d e Niezapomniany ćwierćfinał i jego bohater – 5 czerwca 1938 Strasburg [data dostępu: 2010-07-02].
  22. ↑ a b Ernest Wilimowski tęsknił za Śląskiem [data dostępu: 2007-05-25].
  23. ↑ Futbol jest wielki: Ernest Wilimowski [data dostępu: 2010-01-12].
  24. ↑ Ernest Wilimowski – bohater czy zdrajca? [data dostępu: 2014-11-10].
  25. ↑ Ernest Wilimowski, najlepszy przedwojenny piłkarz reprezentacji Śląska [data dostępu: 2012-03-18].
  26. ↑ Wielka piłkarska rywalizacja: piłkarskie mecze Polski Śląsk – Niemiecki Śląsk. Część II: lata 30. [data dostępu: 2006-06-13].
  27. ↑ a b c Dariusz Matyja: Encyklopedia gwiazd polskiego sportu. Warszawa: Aha!, 2011, s. 143. ISBN 978-83-60334-95-9.
  28. ↑ Andrzej Gowarzewski: MISTRZOSTWA POLSKI. LUDZIE (1918-1939). 100 lat prawdziwej historii (1), Wydawnictwo GiA, Katowice 2017, s. 246.
  29. ↑ Siedem Groszy, 1934, R. 3, nr 30, s. 7. www.dlibra.bs.katowice.pl. [dostęp 2017-05-21].
  30. ↑ Ernest Wilimowski patronem stadionu Ruchu? [data dostępu: 2007-09-07].
  31. ↑ Wkrótce turniej im. Ernesta Wilimowskiego [data dostępu: 2012-06-05].
  32. ↑ Poligon: „Momenty były”, czyli piłka w kadrze [data dostępu: 2009-03-27].
  33. ↑ TVP Kultura oraz inne kanały telewizyjne [data dostępu: 2009-03-06].
  34. ↑ Ezi – film i autorzy.
  35. ↑ Historia najlepszego polskiego piłkarza trafi na ekrany [data dostępu: 2012-06-01].
  36. ↑ [1] [data dostępu: 2016-06-24].

Bibliografia

  • Andrzej Gowarzewski, Mistrzostwa Polski. Ludzie 1918-1939. 100 lat prawdziwej historii, Katowice: Wydawnictwo GiA, 2017, ISBN 83-88-23261-4, OCLC 1020437596.
  • Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 123. ISBN 83-60353-11-5.
  • Karl-Heinz Haarke, Georg Kachel: Fußball – Sport ohne Grenzen. Die Lebensgeschichte des Fußball-Altnationalspielers Ernst Willimowski. Dülmen: Laumann-Verlag, 1996. ISBN 3-87466-259-4.
  • Jerzy Miatkowski, Jarosław Owsiański: 1929. Zielone mistrzostwo. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2019, s. 1–415. ISBN 978-83-7986-210-8.
  • Mariusz Kowoll: Futbol ponad wszystko. Katowice: ?, 2019, s. 1–424. ISBN 978-83-953900-0-5.
  • Thomas Urban: Czarny orzeł biały orzeł. Piłkarze w trybach polityki. Tłum Wawrzyniec Sawicki. W-wo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2012, s. 43–70, ISBN 978-83-7164-727-7.

Linki zewnętrzne

Skład reprezentacji Polski na Mundialu 1938

Królowie strzelców MP w piłce nożnej
Finały
Liga
Finały
Liga

Media użyte na tej stronie

Football pictogram.svg
Pictograms of Olympic sports - Football. This is unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.
Flag of Germany (1935–1945).svg
National flag and merchant ensign of Germany from 1935 to 1945.
Soccerball shade.svg
Autor: Derived from image:soccer ball.svg, this version made by User:Ed g2s., Licencja: CC0
A soccer ball with shade.
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Hungary (1915-1918, 1919-1946).svg
Flag of Hungary from 6 November 1915 to 29 November 1918 and from August 1919 until mid/late 1946.
Ernest Wilimowski grób.jpg
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY 4.0
Grób Ernesta Wilimowskiego na cmentarzu Karlsruhe Hauptfriedhof
Katowice - ul. Barbary 5A.png
Autor: Schläsinger, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek przy ul. Barbary 5A w Katowicach.
Dom rodzinny Ernesta Wilimowskiego (Źródło info: forumniebiescy.pl Forum kibiców Ruchu Chorzów: Ernest Wilimowski - Strona 7 / Dziennik Zachodni
Flagge Preußen - Provinz Schlesien.svg
Flag of the Prussian province of Silesia; also later flag of Lower Silesia; Ratio (2:3). Flag adopted 22nd October 1882, readopted only for Lower Silesia 1920, abolished 1935.
Flag of Slovakia (1939–1945).svg
The flag of the First Slovak Republic from 1939-1945.
Flag of Croatia (1941–1945).svg
The flag of the Independent State of Croatia
Ernest Wilimowski 1936.jpg
Ernest Wilimowski w 1936 roku
Mecz Warta Ruch 1937.jpg
Jednym z najważniejszych meczów ligowych było spotkanie miedzy „Wartą” (Poznań), która zajmuje w tabeli obecnie pierwsze miejsce a trzykrotnym mistrzem Polski, „Ruchem” z Wielkich Hajduk. Spotkanie to zakończyło się remisowo 1:1. Zdjęcie nasze przedstawia fragment z tego meczu. Widoczny od lewej Wilimowski z „Ruchu”, oraz Kryszkiewicz i Twórz z „Warty”.
Siedem Groszy, 1934, R. 3, nr 30. s. 7.jpg
Autor: Siedem Groszy, 1934, R. 3, nr 30., Licencja: CC0
informacja sportowa o meczu hokejowym pomiędzy K.S. Pogonią Katowice a SMP. Panewnik
Flag of the Basque Country.svg
(c) Daniele Schirmo aka Frankie688, CC BY-SA 2.5
Flag of the autonomous region of the Basque Country
A white cross over a green saltire on a red field.