Errol Morris

Errol Morris
Ilustracja
Imię i nazwisko przy narodzeniu

Errol Mark Morris

Data i miejsce urodzenia

5 lutego 1948
Hewlett, Nowy Jork

Zawód

reżyser, scenarzysta, producent filmowy

Współmałżonek

Julia Sheehan
(od 1984; syn Hamilton)

Lata aktywności

od 1978

Errol Morris (ur. 5 lutego 1948 w Hewlett) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Jeden z czołowych twórców amerykańskiego kina dokumentalnego. Jego twórczość wyróżnia uporne dążenie reżysera do poznania prawdy za pomocą różnorakich środków, m.in. wywiadów, odgrywanych scen, animacji czy nieznanych materiałów archiwalnych[1].

Poza filmami i serialami, Morris jest również twórcą ponad tysiąca reklam telewizyjnych[2].

Życiorys

Początki

Urodził się w stanie Nowy Jork w rodzinie żydowskiej. Jego ojciec był lekarzem i zmarł na atak serca, gdy Errol miał zaledwie dwa lata. Wychowywała go i jego starszego brata Noela samotna matka Cinabelle Morris. Była ona absolwentką prestiżowej szkoły muzycznej Juilliard School, uczyła gry na fortepianie, a jej pierwszym językiem był jidysz[3]. Errol od małego uczył się gry na wiolonczeli.

W 1969 Morris uzyskał tytuł licencjata na kierunku artystycznym na University of Wisconsin-Madison. Później próbował swoich sił na fizyce na Uniwersytecie Princeton, a także na filozofii na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley pod kierunkiem Thomasa Kuhna, ikony postmodernizmu i twórcy pojęcia paradygmatu naukowego. Kuhn miał w czasie jednej z ożywionych dyskusji rzucić w głowę niepokornego studenta Errola popielniczką[4]. Na kampusie w Berkeley Morris zaprzyjaźnił się z kręcącym wtedy Stroszka w USA niemieckim reżyserem Wernerem Herzogiem.

Debiut

Debiutem reżyserskim Morrisa był kultowy, choć mający początkowo problemy z dystrybucją, dokument Bramy niebios (1978), poświęcony dwóm kalifornijskim cmentarzom dla zwierząt. Już w tym pierwszym projekcie ujawniła się charakterystyczna dla reżysera metoda pracy: osoby udzielające wywiadu patrzyły się wprost do kamery i nie udawały, że nie wiedzą o jej istnieniu. Metoda ta, zwana „Interrotron”, stała się od tej pory znakiem rozpoznawczym twórczości Morrisa[1].

W czasie długotrwałych prac nad filmem Werner Herzog założył się ze swoim 29-letnim protegowanym Errolem Morrisem, że jeśli obraz zostanie ukończony i pokazany w kinach, to Herzog zje but, w którym właśnie chodzi. Po udanej premierze filmu niemiecki reżyser publicznie wywiązał się z danej przyjacielowi obietnicy i w 1979 skonsumował swój wcześniej ugotowany but, co uwiecznione zostało w krótkometrażowym filmie Werner Herzog zjada swój but (1980) Lesa Blanka[5].

Lata 80.-90.

Kolejne filmy Morrisa odnosiły coraz większe sukcesy. Vernon, Florida (1981), mający status równie kultowy jak debiut, ukazywał w przyjemny sposób ekscentrycznych mieszkańców tytułowego prowincjonalnego miasteczka[6]. W Cienkiej niebieskiej linii (1988) reżyser niczym rasowy detektyw prowadził śledztwo w sprawie niejakiego Randalla Adamsa, niesłusznie skazanego za zabicie policjanta z Teksasu. Obraz doprowadził w konsekwencji do uwolnienia Adamsa z więzienia[3]. Chociaż film zalicza się do klasyki światowego kina dokumentalnego, Amerykańska Akademia Filmowa nie przyznała mu nawet nominacji do Oscara, uznając, że skoro są w nim odgrywane sceny rzekomo mających miejsce wydarzeń, filmu nie można w pełni uznać za dokumentalny[7].

Krótka historia czasu (1991) traktowała o życiu i dokonaniach wybitnego sparaliżowanego naukowca Stephena Hawkinga. Pan Śmierć (1999) to portret kontrowersyjnego specjalisty od metod przeprowadzania kary śmierci, projektanta krzesła elektrycznego, a zarazem człowieka jawnie zaprzeczającego Holocaustowi[8].

Wiek XXI

Mgły wojny: Jedenaście lekcji z życia Roberta S. McNamary (2003) przyniosły Morrisowi Oscara za najlepszy pełnometrażowy film dokumentalny. Było to spojrzenie na najnowszą historię Ameryki oczami byłego sekretarza obrony USA i architekta wojny w Wietnamie Roberty S. McNamary. Zwykła procedura operacyjna (2008) opisywała nadużycia i tortury, których dopuszczali się Amerykanie na przetrzymywanych więźniach w Abu Ghraib. Obraz zdobył Srebrnego Niedźwiedzia – Nagrodę Grand Prix Jury na 58. MFF w Berlinie. Wiedzieć czego się nie wie (2013) było z kolei wywiadem-rzeką z Donaldem Rumsfeldem, sekretarzem obrony USA odpowiedzialnym za inwazję na Irak w 2003. Film startował w konkursie głównym na 70. MFF w Wenecji[9].

W zrobionym dla platformy Netflix dokumencie The B-Side: Elsa Dorfman’s Portrait Photography (2016) Morris przyglądał się życiu, karierze i bogatemu archiwum tytułowej fotografki-portrecistki[10]. Jego późniejsze projekty to m.in. miniserial dokumentalny Wormwood (2017); pełnometrażowy dokument American Dharma (2018), w którym Morris rozmawia ze Stevem Bannonem, kontrowersyjnym byłym doradcą i głównym strategiem prezydenta Donalda Trumpa; telewizyjny dokument Kapłan LSD, miłość i ja (2020) poświęcony zaś był spojrzeniu na postać guru LSD Timothy’ego Leary’ego oczami jego kochanki Joanny Harcourt-Smith[11].

Wybrana filmografia

Reżyser

Dokumentalne filmy pełnometrażowe

  • 1978: Bramy niebios (Gates of Heaven)
  • 1981: Vernon, Florida
  • 1988: Cienka niebieska linia (The Thin Blue Line)
  • 1991: Krótka historia czasu (A Brief History of Time)
  • 1997: Szybcy, tani i poza kontrolą (Fast, Cheap & Out of Control)
  • 1999: Pan Śmierć (Mr. Death: The Rise and Fall of Fred A. Leuchter, Jr.)
  • 2003: Mgły wojny: Jedenaście lekcji z życia Roberta S. McNamary (The Fog of War: Eleven Lessons from the Life of Robert S. McNamara)
  • 2008: Zwykła procedura operacyjna (Standard Operating Procedure)
  • 2010: Tabloid
  • 2013: Wiedzieć czego się nie wie (The Unknown Known)
  • 2016: The B-Side: Elsa Dorfman’s Portrait Photography
  • 2018: American Dharma
  • 2020: Kapłan LSD, miłość i ja (My Psychedelic Love Story)

Dokumentalne seriale telewizyjne

  • 2000–2001: First Person (17 odcinków)
  • 2017: Wormwood (6 odcinków)

Filmy fabularne

Przypisy

  1. ↑ a b Filmmaker Errol Morris. IDFA. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  2. ↑ Rob Feld: Errol Morris: Truth Be Told. „DGA Quarterly Magazine”. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  3. ↑ a b Daniel A. Gross: “The World Is, of Course, Insane”: A Conversation with Errol Morris. „The New Yorker”, 2019-10-28. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  4. ↑ Ron Rosenbaum: Errol Morris: The Thinking Man’s Detective. „Smithsonian Magazine”, 03.2012. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  5. ↑ Seth Abramovitch: 1979: When Werner Herzog Ate His Shoe. „The Hollywood Reporter”, 2015-02-05. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  6. ↑ Alvin Klein: Film Dissects Murder and Justice. „The New York Times”, 1988-10-23. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  7. ↑ Tyler Aquilina: Errol Morris on the present and future of documentary filmmaking: 'Hopefully I can keep it up’. „Entertainment Weekly”. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  8. ↑ David Samuels: Filmmaker Errol Morris Gets to the Truth Behind the Abu Ghraib Photographs. Wired, 2008-04-21. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  9. ↑ Errol Morris: Awards. IMDb. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  10. ↑ Grant Rindner: Director Errol Morris: „The best way to make something look spontaneous is to make it spontaneous”. Vox, 2017-08-22. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  11. ↑ Errol Morris: Bullseye with Jesse Thorn. NPR, 2021-02-23. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  12. ↑ Errol Morris. IMDb. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
  13. ↑ Errol Morris. Filmweb. [dostęp 2021-12-27]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Errol Morris by Bridget Laudien headcrop.jpg
Autor: Bridget Laudien; cropped by Beyond My Ken (dyskusja) 04:32, 16 June 2017 (UTC), Licencja: CC BY-SA 3.0
Errol Morris (born February 5, 1948) is an American Academy Award-winning documentary film director. This photo was taken on April 27,2008 during a Question & Answer session following a screening of the movie "Standard Operating Procedure" in Morristown, New Jersey.