Eryk II (książę pomorski)

Eryk II

książę wołogoski
Okres	od 1457 do 1474
Poprzednik	Warcisław IX
Następca	w składzie Księstwa Szczecińskiego
książę słupski
Okres	od 1459 do 1474
Poprzednik	Eryk Pomorski
Następca	Bogusław X
książę szczeciński
Okres	od 1464 do 1474
Poprzednik	Otton III
Następca	Bogusław X
Dane biograficzne
Dynastia	Gryfici
Data urodzenia	w okr. 1418–1425 lub późń.
Data i miejsce śmierci	5 lipca 1474 Wolgast
Ojciec	Warcisław IX
Matka	Zofia
Żona	Zofia
Dzieci	Bogusław X Wielki, Kazimierz VI, Elżbieta (I), Zofia, Elżbieta (II), Warcisław XI, Barnim (IX), NN synowie, NN córka, Małgorzata, Katarzyna, Maria

Eryk II zawiera przymierze z królem Polski Kazimierzem IV Jagiellończykiem w 1466 roku

(c) Bonio, CC BY 3.0

Tablica upamiętniająca pochówek Eryka II. (Eldena)

Eryk II, zwany Lienzerem (ur. w okr. 1418–1425 lub późn., zm. 5 lipca 1474 w Wołogoszczy^[1]) – syn Warcisława IX, księcia wołogoskiego i zjednoczonego księstwa (ziemie: wołogoska, bardowska i rugijska) oraz Zofii.

Życie i panowanie

Najstarszy syn księcia Warcisława IX objął po jego śmierci (1457) władzę w księstwie wołogoskim, wraz z młodszym bratem Warcisławem X^[2]. Jako mąż księżniczki słupskiej Zofii (jedyne w historii dynastii małżeństwo dwojga Gryfitów) został jednak następcą Eryka I Pomorskiego, zdetronizowanego króla Danii, Szwecji i Norwegii, który następnie rządził księstwem słupskim. Objął w nim władzę po tym, jak zostawił księstwo wołogoskie bratu^[2].

Eryk II w 1460 popadł w krótkotrwały konflikt zbrojny z Kazimierzem Jagiellończykiem o zajęte pograniczne miasta, zakończony 1461 dzięki pośrednictwu księżnej Zofii^[2][3]. W 1462 odzyskał zajętą przez Krzyżaków ziemię lęborsko-bytowską, którą otrzymał następnie od króla Polski jako lenno^[4]. Po śmierci w 1464 Ottona III, ostatniego księcia linii szczecińskiej przejął wraz z bratem jego dzielnicę i nie dopuścił do jej całkowitego przejęcia przez Brandenburczyków^[2]. Od tego czasu pozostawał w stanie wojny z Marchią Brandenburską. W 1468, mimo że zawarty został układ w Myśliborzu dwa lata wcześniej, utracił na jej rzecz ziemie: Wkrzańskie z Gardźcem po Szczecin i pomiędzy Odrą a Tywą po Banie i Gryfino^[5][6]. Próba zakończenia konfliktu w 1469 nie powiodła się, wobec rezygnacji Kazimierza Jagiellończyka z roli arbitra. W 1472, w wyniku układu zawartego pod naciskiem cesarza Fryderyka III, część ziem księstwa szczecińskiego, która pozostała mu w posiadaniu uznano za lenno brandenburskie^[6].

Zmarł 5 lipca 1474 w Wołogoszczy podczas zarazy. Został pochowany w klasztorze cystersów w Eldenie^[2][4].

Rodzina

W starszej literaturze przedmiotu istnieje pogląd o dwukrotnym małżeństwie Eryka II. Pierwszą żoną miała być prawdopodobnie Małgorzata, córka Henryka II, księcia meklemburskiego na Stargardzie, która zmarła przed ceremonią weselną. Współczesna genealogia odrzuca ten pogląd i skłania się do uznania Małgorzaty, jako narzeczonej. Poświadczona źródłowo jest natomiast Zofia, córka Bogusława IX, księcia stargardzkiego i słupskiego oraz Marii mazowieckiej^[7]. Było to jedyne w historii małżeństwo dwojga Gryfitów: wspólnym przodkiem małżonków był książę słupsko-wołogoski Warcisław IV, Eryk II był jego potomkiem w piątym pokoleniu, a Zofia w czwartym. Z ich związku wywodzą się wszyscy późniejsi przedstawiciele dynastii. Eryk II i Zofia mieli kilkanaścioro dzieci:

• Bogusława X Wielkiego (ur. 28 lub 29 maja 1454, zm. 5 października 1523) – księcia pomorskiego,
• Kazimierza VI (ur. najwcz. 1455, zm. w okr. 8–15 września 1474) – księcia pomorskiego,
• Elżbietę (I) (ur. ?, zm. 1463) – narzeczoną Jana V, księcia sasko-lauenburskiego,
• Zofię (ur. ok. 1462, zm. 26 (25?) kwietnia 1504) – narzeczoną Jana VI i żonę Magnusa II, synów Henryka IV Grubego, księcia meklemburskiego na Schwerinie,
• Elżbietę (II) (ur. najwcz. 1463, zm. po 22 października 1516) – ksienię klasztoru w Krumminie i przełożoną klasztoru benedyktynek w Verchen,
• Warcisława XI (ur. po 1465, zm. zap. 1474),
• Barnima (IX) (ur. po 1465, zm. 1474),
• NN, synów – zapewne zmarłych w młodym wieku,
• NN, córkę (ur. ?, zm. ?),
• Małgorzatę (ur. najp. 1470, zm. 27 marca 1526) – żonę Baltazara, księcia meklemburskiego na Schwerinie,
• Katarzynę (ur. 1470, zm. 1526) – żonę Henryka I Starszego, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel,
• Marię (ur. przed 5 lipca 1474, zm. 1512) – ksienię klasztoru cysterek w Wolinie^[8].

Genealogia

Przypisy

Bibliografia

Opracowania

• Dopierała B., Polskie losy Pomorza Zachodniego, Poznań 1970.
• KazimierzK. Kozłowski KazimierzK., JerzyJ. Podralski JerzyJ., Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372 .
• EdwardE. Rymar EdwardE., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056 .
• Szymański J.W., Książęcy ród Gryfitów, Goleniów – Kielce 2006, ISBN 83-7273-224-8.

Literatura dodatkowa (opracowania)

• ZygmuntZ. Boras ZygmuntZ., Książęta Pomorza Zachodniego, Poznań: Wydaw. Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1996, ISBN 83-232-0732-1, OCLC 830122949 .
• WojciechW. Myślenicki WojciechW., Pomorscy sprzymierzeńcy Jagiellończyków, Poznań: Wydaw. Poznańskie, 1979, ISBN 83-210-0093-2, OCLC 830235564 .

Literatura dodatkowa (online)

• Madsen U., Erich II. Herzog von Pommern-Wolgast, Hinterpommern und Stettin (niem.), [dostęp 2012-03-17].
• Schmidt R., Erich II. Herzog von Pommern (niem.) [w:] NDB, ADB Deutsche Biographie (niem.), [dostęp 2012-03-17].