Esa-Pekka Salonen

Esa-Pekka Salonen
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia30 czerwca 1958
Helsinki
Instrumentyróg
Gatunkimuzyka poważna, neoromantyzm
Zawódkompozytor, dyrygent, waltornista
Odznaczenia
Kawaler Orderu Sztuki i Literatury (Francja) Medal Pro Finlandia Orderu Lwa Finlandii
Strona internetowa

Esa-Pekka Salonen (ur. 30 czerwca 1958 w Helsinkach) – fiński kompozytor, dyrygent, waltornista. Od sezonu 2020/2021 jest dyrektorem muzycznym San Francisco Symphony.

Życiorys

Esa-Pekka Salonen urodził się 30 czerwca 1958 roku w Helsinkach[1]. W latach 1973–1977 studiował grę na waltorni i kompozycję u Einojuhaniego Rautavaary (1928–2016) w Akademii Sibeliusa[1]. Następnie studiował dyrygenturę u Jormy Panuli i uzyskał dyplom w 1980 roku[1]. W trakcie studiów odbywał zagraniczne wyjazdy studialne w 1979 roku do Sieny, gdzie uczył się kompozycji u Franco Donatoniego (1927–2000), a w latach 1980 i 1981 do Neapolu, gdzie kształcił się pod kierunkiem Niccolò Castiglioniego (1932–1996)[1].

W 1977 roku był współzałożycielem grupy Korvat auki (pol. „otwarte uszy”), która organizowała koncerty i seminaria na temat muzyki poważnej[1]. W 1979 roku zadebiutował jako dyrygent z Orkiestrą Symfoniczną Fińskiego Radia[1]. W 1981 roku wraz z dyrygentem Jukką-Pekką Saraste założył orkiestrę kameralną AVANTI!, która wykonywała utwory muzyki współczesnej[1]. Od 1986 roku Salonen i Saraste organizowali własny festiwal muzyczny w Porvoo[1].

W 1983 roku poprowadził po raz pierwszy orkiestrę londyńskich filharmoników w zastępstwie za Michaela Tilsona Thomasa[1]. W latach 1984–1995 był pierwszym dyrygentem Orkiestry Symfonicznej Szwedzkiego Radia[1]. W latach 1985–1995 dyrygował gościnnie orkiestrami filharmoników w Oslo i Londynie oraz opery narodowej w Helsinkach i w Sztokholmie[1]. Kawaler francuskiego Orderu Sztuki i Literatury (1998)[2]. Odznaczony także medalem Pro Finlandia Orderu Lwa Finlandii[2]. Od 2010 roku honorowy członek Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk[2].

W latach 1992–2009 był dyrektorem muzycznym Los Angeles Philharmonic. Od 2008 do 2020 był pierwszym dyrygentem londyńskiej Philharmonia Orchestra. Brał udział w multimedialnych instalacjach RE-RITE i Universe of Sound, umożliwiających zwiedzającymi dyrygowanie i granie w orkiestrze poprzez projekcje audio i video[3]. Współpracował nad utworzeniem aplikacji na iPad – The Orchestra[3][4]. Od sezonu 2020/2021 Salonen jest dyrektorem muzycznym San Francisco Symphony.

Muzyka

Pierwsze kompozycje tworzył w stylu neo-romantycznym, m.in. utwór na fortepian i waltornię Hornmusic 1 (1976)[1]. W 1981 roku napisał koncert saksofonowy wykorzystujący partie mówione – fragmenty twórczości Franza Kafki[1]. Dalsze kompozycje to utwory seryjne lub przypadkowe, czasem wykorzystujące elektronikę[1].

Wybrane dzieła

Dorobek kompozytorski[a]
Gatunek/zespółLiczbaDzieła
Solowe z orkiestrą7Concerto for Alto Saxophone and Orchestra (1980), Mimo II (1992), Mania (2002), Wing on Wing (2004), Piano Concerto (2007), Violin Concerto (2009), Cello Concerto (2016)
Orkiestrowe9Giro (1982), LA Variations (1996), Gambit (1998), Foreign Bodies (2001), Insomnia (2002), Stockholm Diarey (2004), Hellix (2005), Nyx (2011), Pollux (2018)
Muzyka na septet3Catch and Release (2006); z solistami: Five Images After Sappho (1999), Mania (2000)
Muzyka na duet-sekstet6Goodbye (1979), Prologue (1979), Meeting (1982), Second Meeting (1992), Memoria (2003), Homunculus (2007)
Solo11Yta I (1982), Yta II (1985), Yta III (1986), Yta IIb (1987), Concert étude (2000), Dichotomie (2000), Lachen verlernt (2002), Pentatonic Étude (2008), knock, breathe, shine (2010), Sisar (2012), Invenzione and Chorale
Elektroakustyczne1Baalal (1982)
Chór a capella3Two Songs from Kalender Röd (2000), Dona Nobis Pacem (2010), Iri da iri (2014)
Chóralne (z orkiestrą)1Karawane (2014)
Wokalne1Floof (Songs of Homeostatic Homer) (1988)
Taneczne1Mirage (2010)

Uwagi

  1. ↑ Dorobek podany za stroną Music Sales Classical (stan na 2018 rok)[5].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Salonen, Esa-Pekka. W: Ruth-Esther Hillila, Barbara Blanchard Hong: Historical Dictionary of the Music and Musicians of Finland. Greenwood Publishing Group, 1997, s. 360–361. ISBN 978-0-313-27728-3. [dostęp 2018-10-02]. (ang.)
  2. ↑ a b c Esa-Pekka Salonen (ang.). philharmonia.co.uk. [dostęp 2019-12-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-24)].
  3. ↑ a b About (ang.). W: esapekkasalonen.com [on-line]. esapekkasalonen.com. [dostęp 2018-10-03].
  4. ↑ The Orchestra (ang.). orchestra.touchpress.com. [dostęp 2018-10-03].
  5. ↑ Music Sales Classical: Esa-Pekka Salonen (ang.). musicsalesclassical.com. [dostęp 2018-10-03].

Media użyte na tej stronie

Esa-Pekka at Apple store in Berlin.jpg
Autor:
Louisa Dedalus
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Esa-Pekka Salonen at Apple store in Berlin, after his performance with the Philharmonia
Ordre des Arts et des Lettres Chevalier ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: l'Ordre des Arts et des Lettres, Chavalier rank
FIN Order of the Lion of Finland Pro-Finlandia BAR.png
Baretka: Medal Pro Finlandia Orderu Lwa Finlandii.