Esad Pasza Toptani
.jpg) Esad Pasza Toptani na zdjęciu z ok. 1902 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Premier Albanii | |
| Okres | od 5 października 1914 |
| Poprzednik | Fejzi Alizoti (p.o.) |
| Następca | |
.svg) | |
Esad Pasza Toptani (ur. 1863, zm. 13 czerwca 1920) – oficer armii tureckiej, polityk albański.
Urodził się w Tiranie lub według innych źródeł w Joaninie[1]. Jego matka była Albanką (Vasfije z d. Alizoti), ojciec Turkiem. Ukończył szkołę wojskową w Stambule, a następnie znalazł się na dworze sułtańskim. Jako dowódca garnizonu w Janinie (od 1908), związał się z ruchem młodotureckim. W 1908 deputowany do parlamentu osmańskiego. W grudniu 1912 roku dowodził wojskami turecko-albańskimi w bitwie o Joaninę. W jej trakcie obronił miasto przed wojskami greckimi[1]. W czasie wojny bałkańskiej w 1913 roku po śmierci Hasana Rizy paszy objął dowództwo nad tureckim garnizonem Szkodry. On też poddał twierdzę wojskom czarnogórskim w zamian za możliwość wyjścia z twierdzy wraz z oddziałami mu podległymi i wsparcie w staraniach o przejęcie władzy w Albanii. Po utworzeniu Księstwa Albanii, został w lutym 1914 roku ministrem spraw wewnętrznych i ministrem wojny. Internowany za udział w spisku przeciwko księciu Wilhelmowi, zbiegł do Włoch. Powrócił do Albanii w sierpniu, z pomocą serbską, 5 października 1914 ogłosił się w Tiranie naczelnym wodzem armii albańskiej i szefem rządu. Opuścił kraj wraz z wojskami serbskimi. W l. 1916-1918 w Salonikach tworzył namiastkę rządu albańskiego. W 1918 roku wyjechał do Paryża na konferencję pokojową. Nie uznawał nowych władz Albanii, powstałych na kongresie w Lushnja, a z pomocą swoich zwolenników próbował destabilizować sytuację w kraju. 13 czerwca 1920 roku przed paryskim hotelem Continental zastrzelił go student albański, Avni Rustemi, który przed oddaniem strzałów wypowiedział przewidziane w Kanunie formuły poprzedzające krwawą zemstę.
Rodzina
Rodzeństwo: starszy brat Gani Bey Toptani (wpływowy polityk turecki, zginął w mordzie politycznym w 1908 roku, zamordowany przez syna Wielkiego Wezyra Abdula Hamida); siostra Esada Sadije Toptani została żoną Xhemala Paszy Zogu i matką prezydenta i pierwszego króla Albanii Ahmeda Zogu.
Przypisy
Bibliografia
- Czekalski Tadeusz, Albania w latach 1920-1924 – aparat państwowy i jego funkcjonowanie, Katowice 1998;
- Eqrem bej Vlora, Kujtime, vel II, Tirana 2001, ISBN 99927-661-7-4
- Idriz Basha e Novosejt, Esad Pasha e Shqipnia 1912-1920, Bruxelles 1982.
- Kolgjini Tahir, Esat pasha - tradhtar apo patriot, Tirane 2003.
| Księstwo Albanii | |
|---|---|
| Republika Albanii | |
| Królestwo Albanii | |
| Królestwo Albanii (protektorat włoski i okupacja niemiecka) | |
| Ludowa Republika Albanii | |
| Republika Albanii |
Media użyte na tej stronie
Flag of Albania
Digital recreation of Esad Toptani's signature
Essad Pasha Toptani posing in Ottoman gendarmerie uniform. The photo was taken by Pietro Marubi at the time when Esat Pasha was serving as the Commander of the Gendarmerie Regiment in Shkodra in the years 1902–1908.