Ester Kreitman

Ester Kreitman
Imię i nazwisko

Hinde Ester Singer Kreitman

Data i miejsce urodzenia

1891
Biłgoraj

Data i miejsce śmierci

13 czerwca 1954
Londyn

Narodowość

żydowska

Język

jidysz

Dziedzina sztuki

literatura

Epoka

XX w.

Ester Kreitman (jid. ‏אסתּר קרײטמאַן‎ Ester Krejtman; także Hinde Ester Kreitman, Ester Singer Kreitman; ur. 1891 w Biłgoraju, zm. 13 czerwca 1954 w Londynie[1]) – żydowska powieściopisarka i autorka opowiadań, tworząca w języku jidysz.

Jej młodszymi braćmi byli pisarze: Israel Joszua Singer i noblista Isaac Bashevis Singer[1]. Była uważana za równie uzdolnioną literacko jak jej bracia[2].

Życiorys

Urodziła się w Biłgoraju jako Hinde Ester Zinger (jid. ‏הינדע אסתּר זינגער‎), jej ojciec był rabinem. W późniejszym okresie mieszkała w Warszawie, następnie w Antwerpii, Paryżu, wreszcie w Londynie[1].

W 1912, gdy miała 20 lat, narzucono jej małżeństwo z Avrahamem Kreitmanem, szlifierzem diamentów, z którym wyjechała najpierw do Antwerpii, a po wybuchu I wojny światowej – do Londynu, gdzie mieszkała aż do śmierci[3].

Twórczość

Publikowała opowiadania w londyńskich czasopismach: „Dos Fraje Wort” (jid. ‏דאָס פֿרײַע װאָרט‎), „Wajtszepl lebt” (jid. ‏װײַטשעפּל לעבט‎), „Loszn un Lebn” (jid. ‏לשון און לעבן‎) i in.[1] Ważnym motywem jej twórczości były wątki feministyczne, domaganie się równych praw dla kobiet[3].

W formie książkowej ukazały się[1][3]:

  • 1936: Der szejdim-tanc (jid. ‏דער שדים־טאַנץ‎, Taniec demonów), Warszawa (powieść, 295 stron)
  • 1944: Briljantn (jid. ‏בריליאַנטן‎, Brylanty), Londyn (powieść, 304 strony)
  • 1950: Jiches (jid. ‏יחוס‎, Rodowód), Londyn (opowiadania i szkice, 129 stron)

Tłumaczyła również literaturę angielską na jidysz, m.in. Charlesa Dickensa i George’a Bernarda Shaw[1].

Zdaniem młodszego brata, Isaaca Bashevisa, Kreitman to „najlepsza znana mu pisarka w jidysz”, ale „kto by mógł żyć z takim wulkanem”[3].

Przekłady na język polski

  • [1]Ester Singer Kreitman: Rodowód. Tłum. Natalia Moskal; redakcja językowo-merytoryczna Monika Adamczyk-Garbowska. Lublin: Fame Art, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, 2016. ISBN 978-83-65444-05-9. (Tłumaczenie z języka angielskiego.)
  • [2]Ester Singer Kreitman: Taniec demonów. Tłum. Andrzej Pawelec; konsultacja merytoryczna Magdalena Ruta i Magdalena Sitarz. Lublin: Fame Art, 2019. ISBN 978-83-954096-0-8. (Tłumaczenie z języka angielskiego.)
  • Ester Singer Kreitman: Brylanty. Tłum. Monika Polit, Zofia Zięba, Jakub Zygmunt; redakcja językowa Łukasz Kuć; korekta Anna Marszał. Lublin: Fame Art, 2021. ISBN 978-83-954096-9-1. (Tłumaczenie z języka jidysz.)

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Kagan 1981 ↓.
  2. ↑ Stiller 2015 ↓, s. 185.
  3. ↑ a b c d Stiller 2015 ↓, s. 186.

Bibliografia

  • Berl Kagan (בערל כּהן): Krejtman, Ester (קרײטמאַן, אסתּר). W: Leksikon fun der najer jidiszer literatur (לעקסיקאָן פֿון דער נײַער ייִדישער ליטעראַטור). Red. Berl Kagan, Israel Knox, Elias Schulman (בערל כּהן, עזריאל נאַקס, אליהו שולמאַן). T. 8: K–T (ק–תּ). Nowy Jork: Alweltlecher Jidiszer Kultur-Kongres (אַלװעלטלעכער ייִדישער קולטור־קאָנגרעס), 1981, s. 260–261. (jid.).
  • Robert Reuven Stiller: Abecadło żydowskich pisarzy z Polski. Wyd. drugie. Kraków: Vis-à-vis Etiuda, 2015. ISBN 978-83-7998-035-2.

Linki zewnętrzne

  • Kreitman Ester. [w:] Wirtualny Sztetl [on-line]. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. [dostęp 2022-10-11].
  • Przekład fragmentu powieści Taniec demonów autorstwa Magdaleny Ruty, na stronie internetowej miasta Biłgoraj.
  • Faith Jones: Esther Kreitman. [w:] Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia [on-line]. Jewish Women’s Archive, 2009-03-01. [dostęp 2018-11-24]. (ang.).
  • Berl Cohen: Ester Kraytman (Esther Kreitman). W: Yiddish Leksikon. Tłum. Joshua Fogel. 2019-04-22. [dostęp 2020-11-07]. (ang.).
  • Yaakov WIse: The first jewish feminist? W: Jewish Quaterly 62:1, 44-47 [dostęp 2021-09-09]