Ester Rachel Kamińska

Ester Rachel Kamińska
ilustracja
Data i miejsce urodzenia22 lutego lub 10 marca 1870
Porozów
Data i miejsce śmierci27 grudnia 1925
Warszawa
Ester Rachel Kamińska (w środku) z aktorami Warszawskiego Żydowskiego Teatru Artystycznego w Wilnie (1923)
Grób Ester Rachel Kamińskiej na cmentarzu żydowskim na Woli w Warszawie

Ester Rachel Kamińska, z domu Halpern (jid. ‏אסתּר רחל קאַמינסקאַ‎; ur. 22 lutego lub 10 marca 1870 w Porozowie, zm. 27 grudnia 1925 w Warszawie)[1][2] – polska aktorka teatralna pochodzenia żydowskiego, prowadząca wraz z mężem pierwszy teatr żydowski, posiadający stałą siedzibę[3]. Nazywana „matką teatru żydowskiego”[1]. Matka Idy Kamińskiej.

Życiorys

Urodziła się w Porozowie, jako córka Szymona Halperna, kantora synagogalnego. W młodości przeprowadziła się do Warszawy, gdzie pracowała w fabrykach papierosów i kapeluszy[4].

W 1892 zadebiutowała na deskach warszawskiego teatrzyku Eldorado[2]. Od 1893 grała z grupą teatralną swojego przyszłego męża, Abrahama Izaaka Kamińskiego[2].

W 1900 wraz z mężem założyła wędrowny teatr, a w 1913 stały teatr w Warszawie przy ul. Oboźnej 1/3[3], w którym grano ambitny repertuar światowy. Środki na teatr zdobyła odbywając w latach 1910 i 1913 tournée po Stanach Zjednoczonych. Od 1914 podróżowała po Europie występując na deskach teatrów w Petersburgu, Kijowie, Odessie i Paryżu. Grała w jidysz, po polsku i rosyjsku[1]. Styl jej gry porównywano do stylu Eleonory Duse[2].

W czasie I wojny światowej występowała wraz z córką Idą i Zygmuntem Turkowem na okupowanych przez Niemców terenach Cesarstwa Rosyjskiego. Do Polski powrócili w 1921.

Grała m.in. role młodych dziewcząt i kobiet w sztukach pisarzy żydowskich, m.in. tytułową w Sierota Chasia Jakuba Gordina i Lei w Siostrach Icchoka Lejba Pereca, a także Amalię w Zbójcach Friedricha Schillera i Norę w Domu lalki Henrika Ibsena[2]. Zagrała także w kilku filmach jidysz[4].

Z Abrahamem Izaakiem Kamińskim miała troje dzieci: Reginę, Idę oraz Józefa.

Jest pochowana w alei głównej cmentarza żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 39)[5][6]. Autorem jej nagrobka jest Feliks Rubinlicht[7].

W 1955 jej imię nadano Teatrowi Żydowskiemu w Warszawie[1].

Filmografia

Przypisy

  1. ↑ a b c d Wielka Encyklopedia PWN. Tom 13. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 191. ISBN 83-01-13762-4.
  2. ↑ a b c d e Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 313. ISBN 83-01-08836-2.
  3. ↑ a b Oboźna – Tatry w rotundzie (pol.). W: Warszawy historia ukryta [on-line]. 2015-11-01. [dostęp 2019-10-21].
  4. ↑ a b Historia. Ester Rachel Kamińska (1870–1925). W: Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich [on-line]. teatr-zydowski.art.pl. [dostęp 2016-06-10].
  5. ↑ Grób Ester Rachel Kamińskiej w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
  6. ↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.
  7. ↑ Henryk Kroszczor: Cmentarz żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 16. ISBN 83-01-04304-0.

Bibliografia

  • Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 16. ISBN 83-01-04304-0.
  • Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 58-59. ISBN 83-90-66296-5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

E R Kaminska 4.JPG
Autor: Cezary p, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Estery Racheli Kamińskiej na Cmentarzu Żydowskim w Warszawie
Ester Kaminskaya.jpg
Ester Rachel Kaminska (1870-1925): yiddish actress
Ester Rachel Kamińska z aktorami Warszawskiego Żydowskiego Teatru Artystycznego.jpg
Ester Rachel Kamińska z aktorami Warszawskiego Żydowskiego Teatru Artystycznego w Wilnie