Estoński Festiwal Pieśni i Tańca

Festiwal w roku 1980.

Festiwal w 1928 r., dyryguje Miina Härma.

Znaczek z okresu Związku Radzieckiego, wydany z okazji 100-lecia festiwalu.

Estoński Festiwal Pieśni i Tańca (est. üldlaulupidu, laulupidu) – festiwal prezentujący narodowy folklor muzyczny Estonii, odbywający się co 5 lat w Tallinnie. Uczestnictwo czynne lub bierne w festiwalu jest - oprócz elementów zabawy i towarzyskości - wyrazem tożsamości narodowej. Od 2003 roku wydarzenie znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO^[1].

Historia

Pierwszy ogólnoestoński Festiwal Pieśni odbył się z inicjatywy działacza narodowego, Johanna Voldemara Jannsena w 1869 roku w Dorpacie. Wydarzenie było kolejnym ważnym punktem w historii estońskiego przebudzenia narodowego. Nadzór nad wydarzeniem sprawował niemiecki pastor, ale dwaj dyrygenci byli Estończykami: Jannsen i Aleksander Kunileid (pseudonim Aleksandra Saebelmanna)^[2].

Niemieckie oraz tylko dwie estońskie pieśni (m.in. Sind surmani oraz Mu isamaa on minu arm [Moja ojczyzna jest moją miłością] do słów Lydii Koiduli)^[2] - wykonywało wówczas 12 tysięcy uczestników: zespoły (w tym 876 śpiewaków męskich) oraz widzowie^[1][3]. Zbieracz folkloru, Jakob Hurt, przemawiał do wszystkich na temat rozwoju estońskiej edukacji^[2]. Na tym samym pierwszym Święcie Pieśni prapremierę miał też utwór Mu isamaa, mu õnn ja rõõm [Moja rodzinna ziemia, moje szczęście i radość], autorstwa Johanna Voldemara Jannsena, który pełni rolę estońskiego hymnu państwowego. Melodię zapożyczono z hymnu fińskiego, skomponowanego przez Friedricha Paciusa^[4].

Trzeci festiwal miał już miejsce w Tallinnie (1880), z kolei na czwartym (1891) pierwszy raz występowały chóry mieszane i pomimo presji władz carskich na rosyjskojęzyczność, ponad połowa utworów była w języku estońskim, odśpiewano też hymn Paciusa^[1]. W czasie piątego festiwalu (1894), w Tartu, pierwszy raz występowały chóry estońskie z terenu Rosji, pieśń Mu isamaa... wykonali wszyscy obecni. Od szóstego festiwalu (1896) wydarzenie na stałe odbywało się już w Tallinnie. W 1910 roku wśród występujących były także chóry dziecięce, zespołami dyrygował Mihkel Lüdig. W 1923, w Tallinnie, na stałej scenie odbył się pierwszy festiwal w niepodłegłej Estonii (12 000 śpiewaków); ustalono wtedy zasadę występów co 5 lat^[1]. Festiwal z 1928 roku, odbywał się na scenie według projektu Karla Burmana, mogącej pomieścić 15 tysięcy wykonawców. W 1933 roku wśród występujących były także chóry wyłącznie żeńskie; w tym roku również transmitowano koncerty drogą radiową. Na 11. festiwalu (1938), chórami dyrygował Gustavus Ernesaks^[1].

Okres Związku Radzieckiego i odzyskanie niepodległości

W czasach Związku Radzieckiego, utwór Mu isamaa on minu arm pełnił rolę nieformalnego hymnu i do dziś wywołuje wzruszenie wśród uczestników^[5], pamiętających chociażby zakaz eksponowania flag estońskich w czasie festiwali, podporządkowywania idei festiwalu celom radzieckiej propagandy i całą opresję okupacji radzieckiej. Na festiwalu w 1950 roku, wśród chórów były też radzieckie chóry górników i wojskowych. W 1960 usunięto z programu pieśń Mu isamaa, on minu arm, jednak ludzie zaczęli spontanicznie ją śpiewać, także dyrygent Ernesaks zaczął dyrygować wzruszonym tłumem^[1]. W 1980 władze radzieckie włączyły festiwal do programu olimpiady, która została zbojkotowana przez wolny świat. W 1982 roku, z rozporządzenia władz, wśród występujących byli weterani rosyjscy i różne inne rosyjskie zespoły; na 82 pieśni, tylko 48 było estońskich^[1].

Po protestach społecznych w latach 1986-1987, Estończycy coraz mocniej domagali się wyjścia ze Związku Radzieckiego. Estoński Front Ludowy, 11 września 1988 roku, zorganizował w Tallinie wiec pod nazwą „Pieśń Estonii", na który zjechało się 300 tysięcy osób. Uczestnicy odśpiewali zakazany hymn państwowy, a niecały rok później Estonia i jej sąsiedzi, Łotwa i Litwa, utworzyli pokojowy, międzygraniczny protest, tzw. bałtycki łańcuch. 20 sierpnia 1991, Estonia odzyskała ponownie niepodległość^[6]. Ten ciąg wydarzeń nazywany jest śpiewającą rewolucją, ponieważ korzenie ,,nowego przebudzenia narodowego" tkwią w ciągłości, jedności i sile wymowy spotkań śpiewaczych^[7].

Charakterystyka

Festiwal jest organizowany co 5 lat, w lipcu, w Tallinnie. Trwa dwa dni. Pieśnią otwierającą jest utwór Koit [Świt] Mikhela Lüdiga^[1].

Zespoły w układzie tanecznym podczas festiwalu, 2009.

Chóry zjeżdżają się z całego kraju, występują wspólnie, w podgrupach i indywidualnie. Śpiewacy ubrani są w tradycyjne stroje, reprezentujące dany region^[2]. Zebrani wykorzystują także przestrzeń do prezentowania barwnych układów choreograficznych. Specjalnie wybierani dyrygenci kierują wówczas wszystkimi chórami, a śpiewacy i widzowie trzymają w dłoniach flagi Estonii. Kulminacyjnym punktem jest wspólne odśpiewanie pieśni - hymnu narodowego Estonii oraz pieśni Mu isamaa on minu arm do muzyki skomponowanej w 1944 przez Gustava Ernesaksa^[5].

W 2014 roku w festiwalu wzięło udział 45 000 osób^[1]. Liczba widzów dochodzi do 150 tysięcy^[5].

Tradycyjnie był odrębny, historycznie pierwszy, Festiwal Pieśni, ale od 1934 roku w ten sam weekend odbywa się także Festiwal Tańca (Üldtantsupidu), stąd m.in. łączenie się programów i używanie łączonej nazwy ^[8].

Kalendarium

Zobacz też

• Bałtyckie festiwale pieśni
• Łotewski Festiwal Pieśni i Tańca

Przypisy