Ettore Fieramosca (1929)

Ettore Fieramosca
„Ettore Fieramosca” między 1930 a 1940 rokiem
Klasa	okręt podwodny
Historia
Stocznia	Cantieri navali Tosi di Taranto, Tarent
Położenie stępki	17 lipca 1926
Wodowanie	15 kwietnia 1929
Regia Marina
Wejście do służby	5 grudnia 1931
Wycofanie ze służby	10 kwietnia 1941
Los okrętu	złomowany w 1946
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	1556 ton 1965 ton
Długość	84 metry
Szerokość	8,3 metra
Zanurzenie	5,11 metra
Zanurzenie testowe	100 metrów
Rodzaj kadłuba	jednokadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 5200 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	15 węzłów 8 węzłów
Zasięg	powierzchnia: 5300 Mm przy 8 węzłach zanurzenie: 90 Mm przy 3 węzłach
Sensory
hydrofony
Uzbrojenie
1 działo kal. 120 mm, 4 wkm kal. 13,2 mm (2 x II) 14 torped
Wyrzutnie torpedowe	8 × 533 mm
Załoga	78

Ettore Fieramosca – włoski okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej. Okręt wypierał 1556 ton w położeniu nawodnym i 1965 ton pod wodą, a jego główną bronią było 14 torped kalibru 533 mm wystrzeliwanych z ośmiu wewnętrznych wyrzutni. Jednostka rozwijała na powierzchni prędkość 15 węzłów, osiągając zasięg 5300 Mm przy prędkości 8 węzłów.

Okręt został zwodowany 15 kwietnia 1929 roku w stoczni Cantieri navali Tosi di Taranto w Tarencie, a w skład Regia Marina wszedł 5 grudnia 1931 roku. Nazwę otrzymał na cześć kondotiera Ettore Fieramosca z przełomu XV i XVI wieku. Pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii i kampanii śródziemnomorskiej. Jednostka została wycofana ze służby 10 kwietnia 1941 roku i złomowana w 1946 roku.

Projekt i budowa

Budowane przez Włochy w okresie przed i w trakcie I wojny światowej okręty podwodne były małymi jednostkami przeznaczonymi do działań na Adriatyku, przeciwko Austro-Węgrom^[1]. Zmiana sytuacji międzynarodowej spowodowała konieczność wymiany posiadanych okrętów na pełnomorskie, o dużym zasięgu, mogące działać przeciw Marine nationale czy Royal Navy^[1]. Przyjęty przez Włochy program zbrojeniowy z lat 1923–1924 zakładał zbudowanie okrętów o łącznej wyporności 36 568 ton, na co miały się składać dwa krążowniki ciężkie („Trento” i „Trieste”), niszczyciele typów Sauro i Turbine oraz okręty podwodne typów Balilla, Mameli i Pisani^[2]. Projekty tych trzech typów okrętów podwodnych powstały w tym samym czasie, w celu porównania ich charakterystyk i stworzenia na podstawie doświadczeń eksploatacyjnych docelowych typów dla włoskiej floty podwodnej^[1]. W 1925 roku marynarka zleciła inż. Curio Bernardisowi zaprojektowanie większej jednostki (krążownika podwodnego), zdolnej do służby na wodach Morza Czerwonego i Oceanu Indyjskiego^[3][4]. Przyjęto konstrukcję jednokadłubową z dużych rozmiarów kioskiem, mieszczącym w przedniej części platformę dla działa pokładowego kalibru 120 mm L/27^[a] i hangar dla wodnosamolotu w tylnej części^[3][5]. Projektowana prędkość miała wynosić 19 węzłów na powierzchni i 10 węzłów pod wodą, jednak nie udało się osiągnąć tych wartości po instalacji poprawiających stateczność zewnętrznych siodłowych zbiorników balastowych^[5][6]. Okręt miał też bardzo długi czas zanurzenia i słabą manewrowość zarówno na powierzchni, jak i w położeniu podwodnym^[5][7].

Okręt zbudowany został w stoczni Tosi w Tarencie^[5][8]. Stępkę jednostki położono 17 lipca 1926 roku, a zwodowana została 15 kwietnia 1929 roku^[9][10]. Nazwę otrzymał na cześć kondotiera z przełomu XV i XVI wieku, Ettore Fieramosca^[11].

W związku z tym, że przeznaczony do zaokrętowania przez „Ettore Fieramosca” wodnosamolot Piaggio P.8 nie osiągnął zdolności operacyjnych, w 1931 roku okręt poddano przebudowie: zlikwidowano hangar i wbudowaną w kiosk platformę dla działa pokładowego kalibru 120 mm L/27, umieszczając przed kioskiem nowsze działo kalibru 120 mm L/45^[5][6].

Dane taktyczno-techniczne

„Ettore Fieramosca” był dużym, oceanicznym jednokadłubowym okrętem podwodnym^[3][6]. Długość całkowita wynosiła 84 metry, szerokość – 8,3 metra, a zanurzenie – 5,11 metra^[5][9]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 1556 ton, a w zanurzeniu 1965 ton^[10][11][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Tosi o łącznej mocy 5200 KM^[5][9][c]. Na okręcie zainstalowano też pomocniczy silnik Diesla o mocy 325 KM^[12]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Marelli o łącznej mocy 2000 KM^[9][10][d]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu^[3][5][e]. Zasięg wynosił 5300 Mm przy prędkości 8 węzłów w położeniu nawodnym (lub 1600 Mm przy prędkości 15 węzłów) oraz 90 Mm przy prędkości 3 węzłów w zanurzeniu (lub 7 Mm przy prędkości 8 węzłów)^[10][13]. Zbiorniki paliwa mieściły 150 ton oleju napędowego^[5][6]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 100 metrów^[10][12].

Okręt wyposażony był w osiem stałych wyrzutni torped kalibru 533 mm: cztery na dziobie i cztery na rufie, z łącznym zapasem 14 torped^[3][5]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło zainstalowane przed kioskiem pojedyncze działo pokładowe kalibru 120 mm OTO 1931 L/45^[6]. Masa działa wynosiła 3,2 tony, kąt podniesienia lufy wynosił od -4° do 32°, masa naboju 22 kg, prędkość początkowa pocisku 730 m/s, donośność 14 000–14 500 metrów przy maksymalnym kącie podniesienia, zaś szybkostrzelność 8 strz./min^[14][15]. Broń przeciwlotniczą stanowiły umieszczone na kiosku dwa podwójne zestawy wielkokalibrowych karabinów maszynowych Breda M1931 kalibru 13,2 mm L/76^[5][6]. Masa stanowiska wynosiła 695 kg, kąt podniesienia lufy wynosił od -10° do 90°, masa naboju 0,125 kg, prędkość początkowa pocisku 790 m/s, donośność maksymalna 6000 metrów (skuteczna 2000 metrów), zaś szybkostrzelność 500 strz./min^[16]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony^[6].

Załoga okrętu składała się z 7 oficerów oraz 71 podoficerów i marynarzy^[9][10][f].

Służba

„Ettore Fieramosca” został wcielony do służby w Regia Marina 5 grudnia 1931 roku^[10][12][g]. Okręt rozpoczął służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc od 1932 roku w skład 1. eskadry (wł. Squadriglia) 1. Flotylli (Gruppo) okrętów podwodnych w La Spezia^[12][17]. W 1935 roku jednostkę przeniesiono do 2. eskadry 1. Flotylli okrętów podwodnych^[12].

Podczas wojny domowej w Hiszpanii okręt, wchodzący w skład 2. Flotylli okrętów podwodnych w Neapolu, odbył dwie misje bojowe^[12][17]. Dowództwo jednostki sprawował wówczas kmdr ppor. (wł. capitano di corvetta) Mario Bartalesi^[12]. 21 grudnia 1936 roku „Ettore Fieramosca” wyszedł z Livorno w pierwszy bojowy rejs, udając się pod Walencję^[12]. 27 grudnia okręt wystrzelił trzy torpedy w kierunku republikańskiego krążownika „Méndez Núñez”, jednak żadna z nich nie trafiła^[12]. 5 stycznia 1937 roku jednostka powróciła do La Spezia^[12]. 28 stycznia okręt wyszedł na drugi patrol, jednak z powodu awarii musiał powrócić do bazy^[12]. Po koniecznych naprawach powtórnie opuścił La Spezia 2 lutego, zmierzając na wody w rejonie Barcelony^[12]. Tym razem nie przeprowadził żadnego ataku na jednostki pływające, ale dwukrotnie (8 i 9 lutego) ostrzelał port, zużywając 10 i 25 pocisków kalibru 120 mm; okręt powrócił do La Spezia 16 lutego^[12]. Do końca konfliktu „Ettore Fieramosca” odbył jeszcze dwa rejsy: do Tunisu i do Barcelony (już w 1939 roku)^[12].

10 czerwca 1940 roku, w momencie ataku Włoch na Francję, okręt znajdował się w składzie 11. eskadry okrętów podwodnych 1. Flotylli w La Spezia (wraz z „Pietro Calvi”, „Giuseppe Finzi” i „Enrico Tazzoli”)^[18][19]. Dowództwo jednostki sprawował kmdr ppor. Giuseppe Mellina^[12]. Jeszcze przed wybuchem wojny „Ettore Fieramosca”, „Sebastiano Veniero”, „Gondar”, „Neghelli”, „Lazzaro Mocenigo”, H 1, H 4, H 6 i H 8 zostały wysłane na podejścia do Zatoki Genueńskiej^[20][21]. W trakcie drugiej misji (19–25 czerwca) pod Hyères na okręcie doszło do wybuchu baterii akumulatorów, w wyniku czego musiał powrócić do La Spezia i trafił na długotrwały remont^[12][22]. Eksplozja spowodowała rany u 10 członków załogi jednostki^[17]. W czasie naprawy nastąpiła zmiana dowódcy – nowym został mianowany kmdr ppor. Beppino Manca^[12].

15 października 1940 roku „Ettore Fieramosca” został przeniesiony do nowo utworzonej Szkoły Okrętów Podwodnych w Puli, pod dowództwem kmdra ppor. Cristiano Masiego^[12][17]. Do marca 1941 roku okręt wziął udział w 28 rejsach szkoleniowych^[12].

Okręt został rozbrojony i wycofany ze służby 10 kwietnia 1941 roku^[9][10]. Jednostka została skreślona z listy floty i przekazana do złomowania 18 października 1946 roku^[10].

Zobacz też

• Lista włoskich okrętów podwodnych

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Erminio Bagnasco: Submarines of World War Two. London: Arms and Armour Press, 1977. ISBN 0-85368-331-X. (ang.)
• John Campbell: Naval Weapons of World War Two. London: Conway Maritime Press, 2002. ISBN 0-87021-459-4. (ang.)
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.)
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
• Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0002-6.
• Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
• Ivan Gogin: ETTORE FIERAMOSCA large submarine (1930) (ang.). Navypedia. [dostęp 2021-07-28].
• Robert Jackson: Okręty podwodne świata. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09214-1.
• Don Kindell: ITALIAN, GREEK and YUGOSLAVIAN NAVY SHIPS, JUNE 1940 (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2021-07-28].
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
• Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.)
• Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.)
• Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juni (niem.). Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-07-28].
• Marek Sobski. Nasze morze naszym grobem. Działania operacyjne włoskiej floty podwodnej na Morzu Śródziemnym w 1940 roku. „Okręty”. Nr 1 (37). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518. 
• Sommergibile Ettore Fieramosca (wł.). Trento in Cina. [dostęp 2021-07-28].
• Sommergibile „Fieramosca” (wł.). Sommergibili della Marina Militare Italiana. [dostęp 2021-07-28].