Eudoksja Angelina

Eudoksja Angelina
—Bazylissa—
Cesarzowa bizantyńska
Okres1204
PoprzedniczkaMałgorzata Węgierska
NastępczyniAnna Angelina
Dane biograficzne
DynastiaAngelosów
Data śmierci1211
OjciecAleksy III Angelos
MatkaEufrozyna Dukaina Kamaterina
MążStefan Nemanicz
MążAleksy V Murzuflos
MążLeon Sguros
DzieciStefan Radosław
Stefan Władysław
Przedzisław

Eudoksja Angelina (gr. Ευδοκία Αγγελίνα; zm. ok. 1211) – córka bizantyńskiego cesarza Aleksego III Angelosa i Eufrozyny Dukainy Kamateriny, w latach 1196–1198 żoną władcy Serbii Stefana II Nemanicza, w 1204 roku cesarzową bizantyńską.

Życie

Eudoksja po raz pierwszy wyszła za mąż za Stefana Nemanicza, drugiego syna Stefana Nemanji, wielkiego żupana Serbii. Jej ojciec przebywał wówczas na wygnaniu w Syrii, władzę nad Cesarstwem sprawował stryj Izaak II Angelos. Cesarstwo po serii dotkliwych klęsk poniesionych z rąk serbskich, odniosło w końcu w 1190 roku zwycięstwo nad wojskami Stefana Nemanji nad rzeką Morawą. Zawarty wówczas traktat pokojowy został przez cesarza bizantyńskiego przypieczętowany ślubem bratanicy: Eudoksji z synem Stefana Nemanji i przyznaniem zięciowi tytułu sebastokratora. W kwietniu 1195 roku w wyniku zamachu władzę nad Cesarstwem objął ojciec Eudoksji Aleksy III. 25 marca 1196 roku sędziwy Nemanja zrzekł się władzy na rzecz swego syna sebastokratora Stefana i wstąpił do klasztoru. Wobec słabości Cesarstwa Stefan był zmuszony szukać pomocy, przeciw wspieranym przez króla Węgier braciom, w Rzymie. Nie zawahał się przed rozwodem z córką cesarską. Według historii opowiedzianej przez historyka Nicetasa Choniatesa po czerwcu 1198 roku skłóceni małżonkowie Eudoksja i Stefan, oskarżyli się wzajemnie o zdradę. Po rozwodzie Eudoksja wróciła do swego ojca do Konstantynopola.

W Konstantynopolu Eudoksja została kochanką Aleksego Dukasa zwanego Murzuflosem. Pod koniec czerwca 1203 roku pod Konstantynopol przybyli krzyżowcy upominający się o prawa do tronu cesarskiego syna Izaaka II, Aleksego. Po krótkim oblężeniu Aleksy III zbiegł z Konstantynopola zabierając ze sobą skarb, klejnoty koronne i ukochaną córkę Irenę. Przywrócony na tron stryj Eudoksji Izaak II I koronowany niewiele później na cesarza jego syn Aleksy utrzymali się przy władzy do 25 stycznia, kiedy to w wyniku przewrotu pałacowego rządy przejął kochanek Eudoksji Aleksy Murzuflos. Koronowany na cesarza 5 lutego, opuścił Konstantynopol w nocy z 12 na 13 kwietnia, po kilkudniowym oblężeniu, zabierając ze sobą Eudoksję i jej matkę Eufrozynę. Zbiegowie udali się do Mosynopolis w Tracji do cesarza wygnańca Aleksego III. W Mosynopolis Eudoksja za zgodą ojca poślubiła Aleksego Murzuflosa. Jednakże latem, kiedy kalkulacje związane z osobą Murzuflosa okazały się pomyłką, Aleksy III kazał oślepić zięcia w łaźni. Jesienią 1204 roku Mosynopolis zaatakowali dowodzeni przez Bonifacego z Montferratu krzyżowcy. Aleksy III z rodziną wycofał się do Tesaloniki, a stamtąd do rządzonej przez Leona Sgurosa Tesalii. Niewidomego Murzuflosa pojmali łacinnicy w okolicach Mosynopolis. Został przewieziony do Konstantynopola, osądzony za zamordowanie swego poprzednika, Aleksego IV, i stracony w grudniu 1205 roku.

Eudoksja Angelina wyszła po raz trzeci za mąż za archonta Leona Sgurosa, władającego utworzonym przez siebie państwem w środkowej Grecji. Jeszcze pod koniec 1204 roku Tesalię zaatakował Bonifacy z Montferratu. Nadzieje pokładane przez Aleksego III w Sgurosie i tym razem okazały się płonne. Sguros utracił kolejno Tesalię, Beocję i Attykę. W Tebach do niewoli dostali się Aleksy III i Eufrozyna. Leon z Eudoksją zamknęli się w twierdzy akrokorynckiej. Leon Sguros zmarł w oblężonej twierdzy w 1210 roku. Eudoksja przeniosła się pod koniec życia do Nicei na dwór swej siostry Anny, cesarzowej nicejskiej, gdzie zmarła około 1211 roku.

Związki rodzinne

ImięLata życia1 małżeństwo2 małżeństwo3 małżeństwoUwagi
Dzieci Aleksego III Angelosa 1153–1211 – ojca
Z Eufrozyną Dukainą Kamateriną poślubioną w 1169 roku
Irena Angelina z Andronikiem Kontostefanosemz Aleksym Paleologiem babka Michała Paleologa
Anna Angelina1176–1212z Izaakiem Komnenem do 1195z Teodorem Laskarysem 1200–1212 cesarzowa nicejska od 1205
Eudoksja Angelinazm. 1211ze Stefanem Nemaniczem 1190–1198z Aleksym Murzuflosem w 1204z Leonem Sgurosem 1204–1210 
Dzieci Izaaka II Angelosa 1156–1204 – stryja
Z Heriną (Ireną) prawd. Paleologiną (oddaloną lub zmarłą najpóźniej w 1185 roku)
Eufrozyna Angelina    wstąpiła do zakonu
Irena Angelina1181–1208z Rogerem Sycylijskim w 1193z Filipem Szwabskim 1197–1208  
Aleksy IV Angelos1182–1204   cesarz 1203–1204
Z Małgorzatą Węgierską poślubioną w lutym 1186 roku
Jan Angelos1193–1259   władał Syrmią i Bač;
Manuel Angelos1195–1212    

Z małżeństwa ze Stefanem Nemaniczem Eudoksja miała dwie córki, których imiona nie są znane i trzech synów:

Bibliografia

  • G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967, ss. 327 – 319.
  • K. Zakrzewski, Dzieje Bizancjum, TAiWPN Universitas, Kraków 2007, ss. 319 – 320. ​ISBN 978-83-242-0715-2​
  • S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988, t. 3 ss. 114 – 122, ​ISBN 83-06-01457-X​.
  • Michael Angold, Czwarta krucjata, Beata Spieralska-Kasprzyk (tłum.), Warszawa: Bellona, 2006, s. 162, ISBN 83-11-10558-8, OCLC 77504826.
  • Marco Meschini, 1204 – Tajemnica IV wyprawy krzyżowej i podboju Konstantynopola, Marek Myczkowski (tłum.), Kielce: Jedność, 2007, s. 111, ISBN 978-83-7442-572-8, OCLC 749896112.

Media użyte na tej stronie

Double-headed eagle of the Greek Orthodox Church.svg
coat of arms of the Palaiologos dynasty, the last rulers of the Byzantine Empire.