Eugène Ionesco

Eugène Ionesco

Data i miejsce urodzenia	26 listopada 1909 Slatina
Data i miejsce śmierci	28 marca 1994 Paryż
Narodowość	rumuńska
Język	francuski
Alma Mater	Uniwersytet Bukareszteński
Dziedzina sztuki	dramaturgia
Odznaczenia

Eugène Ionesco (rum. Eugen Ionescu, IPA: [e.uˈd͡ʒen i.oˈnesku]; ur. 26 listopada 1909 w Slatinie, zm. 28 marca 1994 w Paryżu) – awangardowy francuski dramaturg pochodzenia rumuńskiego, współtwórca teatru absurdu.

Życiorys

Jego ojciec, Eugène Ionesco senior, był Rumunem, a matka Marie-Thérèse Ipcar, Francuzką pochodzenia rumuńskiego i greckiego. Lata dziecięce spędził we Francji, ale w 1925 wrócił do Rumunii. Studiował na uniwersytecie w Bukareszcie, po studiach w latach 1936–1938 pracował jako nauczyciel języka francuskiego w liceum. Zajmował się również krytyką literacką. W 1936 ożenił się. Do Francji wrócił w 1938, dzięki otrzymanemu stypendium na przygotowanie doktoratu pt. Motyw śmierci i grzechu w literaturze francuskiej od czasów Baudelaire’a. Nigdy go nie ukończył, jednakże podjął decyzję o pozostaniu w Paryżu na stałe. Tam zastała go wojna. Wrócił jeszcze do Rumunii, ale w 1942 przyjechał z powrotem do Francji, gdzie został do końca życia.

W 1949 napisał swój pierwszy dramat pt. Łysa śpiewaczka. Miał on premierę rok później w teatrze Noctambules w reżyserii Nicolas Bataille'a, jednakże nie odniósł sukcesu. Również kolejne dramaty: Lekcja z 1951 wystawione w Théâtre de Poch oraz Krzesła z 1952 mające premierę w Théâtre Nouveau Lancry zostały chłodno przyjęte. Pierwszą sztuką Ionesco która odniosła sukces, dzięki pochlebnej recenzji Jean Anouilh były Ofiary obowiązku z 1953. Również Amadeusz albo Jak się go pozbyć, którego wyreżyserował Jean-Marie Serreau w Théâtre de Babylone, został dobrze przyjęty. Kolejne sztuki dramaturga cieszą się popularnością.

Grób Ionesco na cmentarzu Montparnasse

W 1955 wystawiono w Paryżu kolejne dwie sztuki, Kubuś, czyli uległość oraz jej kontynuacje Przyszłość w jaju, albo Różnych ma Pan Bóg stołowników. W 1956 miała premierę Improwizacja, rok później Nowy lokator, zaś w 1959 Morderca nie do wynajęcia. W 1960 wystawiono w Théâtre de France premierę Nosorożca w reżyserii Barraulta. W 1962 zaprezentowano Pieszo w powietrzu oraz Król umiera, czyli ceremonie. Dramaty Ionesco oraz zbiór jego opowiadań pt. La photo du Colonel po raz pierwszy opublikowano w wydawnictwie Gallimard. W 1957 dramatopisarz został przyjęty w poczet „Collège de 'Pataphysique”. W 1970 wybrano go do Akademii Francuskiej (fotel 6)^[1]

Oficer Legii Honorowej, Komandor Orderu Sztuki i Literatury oraz Orderu Narodowego Zasługi^[1].

Zmarł w 1994. Został pochowany na cmentarzu Montparnasse w Paryżu.

Teatr Ionesco

Marionetkowe postacie poruszające się w absurdalnym świecie pełnym strachu i grozy. Sytuacje banalne, często przedstawione w komicznym świetle, przeradzają się w tragedię. Farsa i parodia przeplata się z satyrą pełną okrutnych akcentów. Obrazuje osaczenie i samotność człowieka we współczesnym świecie.

Twórczość

Dramaty

• Łysa śpiewaczka (La cantatrice chauve, 1950)
• Lekcja (La leçon, 1951)
• Krzesła (Les Chaises, 1952)
• Ofiary obowiązku (Victimes du devoir, 1953)
• Mistrz (Le Maître, 1953)
• Amadeusz albo Jak się go pozbyć (Amédée ou Comment s'en débarrasser, 1954)
• Nowy lokator (Le Nouveau Locataire, 1955)
• Kubuś, czyli uległość (Jacques ou la Soumission), 1955
• Improwizacja (L'impromptu de l’Alma, 1956)
• Przyszłość w jaju, albo różnych ma Pan Bóg stołowników (l’Avenir est dans les Oeufs, 1957)
• Nosorożec (Rhinocéros, 1959)
• Król umiera, czyli ceremonie (Le roi se meurt, 1962)
• Pieszo w powietrzu (Le Piéton de l’air, 1963)
• Pragnienie i głód (Le Soif et la Faim, 1966)
• Gra w zabijanego (Jeux de massacre, 1970)
• Szaleństwo we dwoje (Délire à deux, 1962)
• Mackbett (1972)
• Człowiek z walizką (L’Homme aux valises, 1977)

Powieści

• Zdjęcie pułkownika (La Photo du colonel, 1962)
• Samotnik (Le Solitaire, 1973)

Adaptacje operowe i libretta

• Mistrz (Le Maître, 1962), muzyka Germaine Tailleferre (Les Six)
• Maksymilian Kolbe (Maximilien Kolbe, 1988), muzyka Dominique Probst

Zobacz też

• Samuel Beckett,
• Emil Cioran,
• Mircea Eliade.

Przypisy

Bibliografia

• Paul Surer, Współczesny teatr francuski, Inscenizatorzy i dramatopisarze, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1973

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa o Eugène Ionesco