Eugene Cernan

Eugene Cernan
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

14 marca 1934
Chicago

Data i miejsce śmierci

16 stycznia 2017
Houston

Narodowość

amerykańska

Funkcja

pilot statku kosmicznego,
pilot modułu księżycowego, dowódca misji

Łączny czas misji kosmicznych

23 dni 14 godzin 16 minut
i 12 sekund

Misje

Gemini 9A, Apollo 10,
Apollo 17

Stopień wojskowy

komandor United States Navy

Odznaczenia
Naval Astronaut Badge
Award-star-gold-3d.png
Zaszczytny Krzyż Lotniczy (Stany Zjednoczone) NASA Distinguished Service Medal (dwukrotnie) NASA Exceptional Service Medal Order Podwójnego Białego Krzyża II Klasy (Słowacja)
Załoga Gemini 9A na pokładzie lotniskowca USS „Wasp” po zakończonym locie: Eugene Cernan (z lewej) i Thomas Stafford
Załoga Apollo 10: (od lewej) Eugene Cernan, John Young i Thomas Stafford
Załoga Apollo 17 przed startem: (od lewej) Harrison Schmitt, Eugene Cernan (siedzi
w pojeździe LVR) i Ronald Evans
Eugene Cernan, 2012

Eugene Andrew Cernan (ur. 14 marca 1934 w Chicago, zm. 16 stycznia 2017 w Houston[1]) – amerykański astronauta pochodzenia słowackiego, komandor United States Navy. Uczestnik trzech lotów kosmicznych w ramach programów Gemini i Apollo. Jedenasty człowiek, który stanął na Księżycu i ostatni (stan na grudzień 2022), który chodził po jego powierzchni.

Wykształcenie i służba wojskowa

  • 1952 – ukończył szkołę średnią (Proviso Township High School) w Maywood w Illinois.
  • 1956 – został absolwentem Purdue University i otrzymał licencjat z elektrotechniki (podczas studiów szkolił się ponadto w Navy Reserve Officers Training Corps – ROTC). Wstąpił do Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. Początkowo służył na pokładzie USS „Saipan”. W październiku rozpoczął szkolenie lotnicze w bazach lotniczych w Tennessee i na Florydzie.
  • Grudzień 1957 – zakończył przeszkolenie uzyskując status pilota lotnictwa morskiego. Następnie, do czasu przyjęcia do oddziału astronautów służył w 26 i 112 eskadrze szturmowej w bazie lotniczej Miramar (Marine Corps Air Station Miramar) w Kalifornii.
  • 1964 – uzyskał tytuł magistra inżynierii aeronautycznej w Szkole Marynarki Wojennej w Monterey.
  • 1969 – otrzymał honorowy doktorat z prawa Western State University College of Law.
  • 1970 – otrzymał honorowy doktorat z inżynierii Purdue University.
  • 1976 – w stopniu komandora zakończył służbę w Marynarce Wojennej.
  • 1977 – otrzymał honorowy doktorat z inżynierii Drexel University.

Jako pilot wylatał ponad 5000 godzin, z czego 4800 na odrzutowcach. Wykonał ponad 200 lądowań na pokładach lotniskowców.

Kariera astronauty

  • Październik 1963 – podczas przeprowadzanego przez NASA trzeciego naboru został astronautą grupy (NASA-3).
  • Grudzień 1965 – był operatorem łączności podczas misji statków kosmicznych Gemini 7 i Gemini 6A.
  • Styczeń 1966 – wyznaczono go jako pilota do załogi dublerów misji Gemini 9. W lutym 1966 w katastrofie lotniczej zginęli Elliott See i Charles Bassett – załoga podstawowa lotu. Kierownictwo NASA postanowiło, że załoga rezerwowa – Cernan i Thomas Stafford – zostanie załogą podstawową misji Gemini 9A.
  • 3 – 6 czerwca 1966 – uczestniczył w trzydniowej misji Gemini 9A.
  • Wraz z Gordonem Cooperem był w załodze rezerwowej podczas przygotowań do misji Gemini 12.
  • Grudzień 1966 – został wyznaczony do załogi dublerów drugiego lotu załogowego, planowanego w ramach programu Apollo.
  • Maj 1967 – po zmianach w składach załóg, które były związane z katastrofą (podczas przygotowań do lotu) Apollo 1, został przesunięty do składu załogi rezerwowej pierwszego załogowego lotu statku kosmicznego typu Apollo.
  • Październik 1968 – był wraz z Thomasem Staffordem i Johnem Youngiem dublerem załogi misji Apollo 7.
  • 18 – 26 maja 1969 – uczestniczył w locie Apollo 10, będącym próbą generalną przed pierwszym lądowaniem człowieka na Księżycu. Później otrzymał przydział do załogi rezerwowej misji Apollo 14 oraz podstawowej Apollo 17.
  • 7 – 19 grudnia 1972 – był dowódcą Apollo 17, ostatniej wyprawy w ramach tego programu, która wylądowała na powierzchni Księżyca.
  • Wrzesień 1973 – powierzono mu obowiązki specjalnego asystenta dyrektora programu Apollo w Centrum Kosmicznym im. Johnsona. Później uczestniczył, jako zastępca dyrektora, w planowaniu i realizacji wspólnego amerykańsko-radzieckiego lotu kosmicznego ASTP (Apollo-Soyuz Test Project). Przewodniczył delegacji Stanów Zjednoczonych podczas rozmów ze Związkiem Radzieckim w sprawie technicznych aspektów tego programu.
  • 1 lipca 1976 – zakończył pracę w NASA.

Loty załogowe

Gemini 9A

Do swojego pierwszego lotu w kosmos wystartował 3 czerwca 1966 jako pilot statku Gemini 9A. Dowódcą misji był Thomas Stafford. Jednym z podstawowych zadań astronautów podczas tego lotu miało być połączenie statku Gemini z członem ATDA (Augmented Target Docking Adapter). Od obiektu jednak nie odłączyła się osłona aerodynamiczna i cały manewr, musiał zostać odwołany ze względów bezpieczeństwa. Pech nie opuszczał astronautów również później. Cernan podczas wyjścia w otwarty kosmos miał wykonać testy nowego osobistego systemu manewrującego AMU (Autonomy Maneuvering Unit), ale ponad dwugodzinny spacer wyczerpał astronautę. Wizjer kombinezonu pokrył się parą wodną. W tej sytuacji zaszła konieczność zrezygnowania z wypróbowania AMU. Cernan przypadkowo stracił również kamerę z filmem, który wykonał podczas spaceru w kosmosie. 6 czerwca 1966 kapsuła z astronautami wodowała na Oceanie Atlantyckim w pobliżu Wysp Bahama.

Apollo 10

Był to ostatni doświadczalny lot statku kosmicznego typu Apollo. Podczas misji Cernan pełnił funkcję pilota lądownika księżycowego. W skład załogi weszli również: Thomas Stafford – dowódca – i John Young – pilot modułu dowodzenia. Start Apollo 10 z Przylądka Canaveral nastąpił 18 maja 1969. Na orbitę wokółksiężycową wszedł 21 maja 1969 jako drugi załogowy statek kosmiczny. 22 maja moduł księżycowy „Snoopy” (ze Staffordem i Cernanem) odłączył się od modułu dowodzenia „Charlie Brown” i wypróbował procedury podejścia do lądowania na Księżycu. Pojazd obniżył orbitę do wysokości ok. 15 km od powierzchni Srebrnego Globu, a następnie ponownie połączył się z modułem dowodzenia, w którym pozostał John Young. Samodzielny lot lądownika trwał ponad 8 godzin. Podczas lotu fotografowano również powierzchnię naszego satelity w poszukiwaniu lądowisk dla kolejnych misji programu Apollo.

Kapsuła statku Apollo 10 z trójką astronautów wodowała na Oceanie Spokojnym 26 maja 1969. Lot był próbą generalną przed pierwszym lądowaniem ludzi na Księżycu. Jego pomyślny przebieg pozwolił na realizację tego podstawowego celu programu Apollo już podczas następnej misji – Apollo 11.

Apollo 17

Start do ostatniej misji księżycowej w ramach programu Apollo nastąpił 7 grudnia 1972 roku. Cernan był dowódcą misji, Ronald Evans – pilotem modułu dowodzenia „America”, zaś Harrison Schmitt – pilotem modułu księżycowego „Challenger”. Po trzech dniach lotu, 10 grudnia 1972 roku astronauci osiągnęli orbitę Księżyca. Dobę później, 11 grudnia 1972 roku Cernan i Schmitt, będący z wykształcenia geologiem, wylądowali w rejonie Taurus-Littrow. Obaj astronauci wyszli trzykrotnie na powierzchnię Księżyca (wyjścia trwały łącznie ponad 22 godziny). Do przemieszczania się używali pojazdu księżycowego LRV. Na Ziemię zabrali około 110,52 kg próbek skał księżycowych. 14 grudnia 1972 roku astronauci powrócili na pokład modułu dowodzenia, w którym oczekiwał ich przez trzy dni Ronald Evans. 19 grudnia 1972 roku kapsuła statku Apollo 17 bezpiecznie wodowała na Oceanie Spokojnym.
Podczas ostatniego spaceru po Księżycu Cernan po odsłonięciu plakietki upamiętniającej zakończenie pierwszego etapu eksploracji Księżyca wypowiedział nadzieję wszystkich astronautów:

– To nasza pamiątka, którą zostawiamy tutaj, dopóki ktoś taki jak my, ktoś spośród was, tam na Ziemi, będących obietnicą przyszłości, nie powróci tutaj, by ją odczytać oraz kontynuować dzieło twórców programu Apollo – podbój Księżyca[2].

Po opuszczeniu NASA

Po odejściu z NASA został wiceprezesem wykonawczym firmy Coral Petroleum, Inc. We wrześniu 1981 założył własne przedsiębiorstwo – The Cernan Corporation, prowadzące działalność w dziedzinie aeronautyki i energetyki. Podczas pierwszych lotów wahadłowców był komentatorem kanału telewizyjnego ABC. Był także przewodniczącym rady dyrektorów Johnson Engineering Corporation, realizującej zamówienia dla NASA.

W 1999 opublikował książkę The Last Man On The Moon (Ostatni człowiek na Księżycu).

Nagrody i odznaczenia

Wykaz lotów

Loty kosmiczne, w których uczestniczył Eugene A. Cernan
NrData startuData lądowaniaStatek kosmicznyFunkcjaCzas trwania
13 czerwca 19666 czerwca 1966Gemini 9ADrugi pilot3 dni 20 minut i 50 sekund
218 maja 196926 maja 1969Apollo 10Pilot modułu księżycowego8 dni 3 minuty i 23 sekundy
37 grudnia 197219 grudnia 1972Apollo 17Dowódca misji12 dni 13 godzin 51 minut i 59 sekund
Łączny czas spędzony w kosmosie – 23 dni 14 godzin 16 minut i 12 sekund

Zobacz też

Przypisy

  1. Robert D. McFadden: Eugene Cernan, Last Human to Walk on Moon, Dies at 82. nytimes.com, 2017-01-16. [dostęp 2017-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-17)]. (ang.).
  2. Gene Kranz: Porażka nie wchodzi w grę. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2010, s. 390. ISBN 978-83-7648-467-9.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flightastrobadge.jpg
Naval Flight Officer Astronaut insignia, worn by non-pilot air crew officers in the U.S. Navy that pass astronaut training. See U.S. Navy Uniform Regulations: 5201 - Breast Insignia.
NasaDisRib.svg
NASA Distinguished Service Ribbon
Apollo 10 Prime Crew - GPN-2000-001501.jpg
The prime crew of the Apollo 10 lunar orbit mission is photographed while at the Kennedy Space Center for pre-flight training. Left to right are astronauts Eugene A. Cernan, Lunar Module pilot; John W. Young, Command Module pilot; and Thomas P. Stafford, Commander.
Apollo 17 Prime Crew - GPN-2000-001151.jpg
The prime crew for the Apollo 17 lunar landing mission are: Commander, Eugene A. Cernan (seated), Command Module pilot Ronald E. Evans (standing on right), and Lunar Module pilot, Harrison H. Schmitt. They are photographed with a Lunar Roving Vehicle (LRV) trainer. Cernan and Schmitt will use an LRV during their exploration of the Taurus-Littrow landing site. The Apollo 17 Saturn V Moon rocket is in the background. This picture was taken at Pad A, Launch Complex 39, Kennedy Space Center (KSC), Florida, The Apollo 17 emblem is in the photo insert at upper left.
Award-star-gold-3d.png
Autor: Lestatdelc, Licencja: CC BY-SA 3.0
Illustration of a gold Award star ribbon device for military decorations
Gemini Crew Welcomed by Wasp Crew - GPN-2000-001415.jpg
Astronauts Eugene Cernan (left), and Thomas Stafford receive a warm welcome as they arrive aboard the prime recovery ship, the aircraft carrier U.S.S. Wasp.
SVK Rad Bieleho Dvojkriza 2 triedy BAR.svg
Baretka: Order Podwójnego Białego Krzyża II Klasy – Słowacja.
Neil Armstrong public memorial service (201209130008HQ).jpg
Apollo 17 astronaut Gene Cernan, the last man to walk on the moon, speaks during a memorial service celebrating the life of Neil Armstrong at the Washington National Cathedral, on Thursday, 13 September 2012. Armstrong, the first man to walk on the moon during the 1969 Apollo 11 mission, died on Saturday, 25 August. He was 82. Photo Credit: (NASA/Paul Alers)